Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΤΑΞΗ ΚΑΤΕΡΡΕΥΣΕ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟ ΣΤΟΧΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Είναι επίσημο: ο κόσμος γύρισε πίσω στον 19ο αιώνα. Όσα ξέραμε για αρχές, συμμαχίες, κανόνες διεθνούς δικαίου και σταθερές ισορροπίες έχουν καταρρεύσει. Η βία είναι ξανά το αναγνωρισμένο διεθνές δόγμα, όχι το ανομολόγητο εργαλείο των ισχυρών.
Και κάθε χώρα που θέλει να επιβιώσει καλείται να το καταλάβει γρήγορα: η ασφάλεια και η ύπαρξη δεν εγγυώνται από κανέναν, παρά μόνο από τη δική της δύναμη. Δεν είναι πως αυτό δεν ίσχυε πάντοτε – απλώς κανείς δεν το έλεγε τόσο κυνικά φωναχτά όσο σήμερα.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες του 21ου αιώνα δεν έχουν πια καμία σχέση με την εικόνα του «προστάτη της Δύσης» ή του αδέκαστου εγγυητή του διεθνούς συστήματος. Στην εποχή Τραμπ, και όχι μόνο, οι ΗΠΑ παύουν να ενδιαφέρονται ακόμη και για τα στοιχειώδη δίκαια των χωρών-δορυφόρων τους.
Πολύ περισσότερο, παύουν να νοιάζονται για την ακεραιότητα των εδαφών των «συμμάχων» τους. Ο Τραμπ, με τον τρόπο του, απλώς λέει σε κοινή θέα όσα οι προκάτοχοί του έκαναν πίσω από κλειστές πόρτες.
Η σύμπλευση Τραμπ–Πούτιν δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Ήταν μια αναμενόμενη εξέλιξη. Και είναι, ταυτόχρονα, μια εξέλιξη εξαιρετικά επικίνδυνη για την Ελλάδα. Διότι τόσο ο Αμερικανός όσο και ο Ρώσος πρόεδρος βλέπουν μόνο τα συμφέροντα των χωρών τους – τίποτε λιγότερο, τίποτε περισσότερο.
Η Ρωσία παίρνει την επί δεκαετίες υποκρισία της Δύσης και την τρίβει στα μούτρα της. «Δεν αλλάζουν τα σύνορα με τη βία» ήταν, υποτίθεται, το απαράβατο δόγμα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στην πράξη, όμως, ο κανόνας αυτός ξεχάστηκε ξανά και ξανά, όποτε το υπαγόρευαν τα αμερικανικά συμφέροντα: στην Κύπρο το 1974, στη Γιουγκοσλαβία τη δεκαετία του ’90, στη Μέση Ανατολή, στην Παλαιστίνη.
Σήμερα, είναι η Ρωσία που αλλάζει τα σύνορα με τη βία. Και, ειρωνεία της Ιστορίας, ΗΠΑ και Ε.Ε. όχι μόνο αναγνωρίζουν στην πράξη τη ρωσική εισβολή, αλλά πιέζουν και το ίδιο το Κίεβο να αποδεχθεί τον ακρωτηριασμό του.
«Είστε μικρή χώρα» είναι το μήνυμα του Λευκού Οίκου. «Πείτε και ευχαριστώ που η Ρωσία δεν σας πήρε ολόκληρη τη χώρα». Πρόκειται για ωμή κυνικότητα. Για το ξήλωμα κάθε προφάσεως περί διεθνούς νομιμότητας.
Η Ουκρανία δεν ηττήθηκε μόνο στο πεδίο της μάχης. Ηττήθηκε και στον διπλωματικό πίνακα. Χρησιμοποιήθηκε ως πολιορκητικός κριός της Δύσης απέναντι στη Μόσχα και τώρα εγκαταλείπεται σαν αναλώσιμο πιόνι.
Οι δύσμοιροι Ουκρανοί ακολούθησαν κατά γράμμα την αμερικανική στρατηγική. Στάλθηκαν να σκοτωθούν για τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Ουάσινγκτον και για την αφέλεια μιας «λίγης» Ευρώπης, που έτρεξε χωρίς δεύτερη σκέψη πίσω από τον αμερικανικό βηματισμό.
Και σήμερα, η εικόνα είναι αμείλικτη: η Ουκρανία ταπεινωμένη, ακρωτηριασμένη, φωτογραφίζεται στον Λευκό Οίκο, με φόντο το 20% της επικράτειάς της που αλλάζει χέρια. Δίπλα στον Τραμπ, σαν μαθητούδια σε τιμωρία, στέκονται οι καρπαζωμένοι «ηγέτες» της Ευρώπης. Οι λαοί τους είναι εκείνοι που θα πληρώσουν τον λογαριασμό.
Στην πραγματικότητα, η συνθηκολόγηση δεν αφορά μόνο την Ουκρανία. Ούτε η ήττα αφορά αποκλειστικά την Ευρώπη. Το πλήγμα είναι πολύ βαθύτερο: συνιστά την ολοκληρωτική αποδόμηση του καταστατικού χάρτη της διεθνούς νομιμότητας. Ό,τι γνωρίζαμε ως κανόνες του παιχνιδιού έχει καταρρεύσει. Και αυτό είναι που πρέπει να ανησυχεί την Ελλάδα.
Γιατί ο στόχος του Τραμπ δεν ήταν ποτέ να ευνοήσει άμεσα την τουρκική επιθετικότητα απέναντι στη χώρα μας. Όμως η ανατροπή των κανόνων ανοίγει διάπλατα την κερκόπορτα.
Αν σήμερα νομιμοποιείται ο ακρωτηριασμός της Ουκρανίας από τη Ρωσία, τότε αύριο ένας Ερντογάν –ή οποιοσδήποτε διάδοχός του στην Άγκυρα με την ίδια «αναθεωρητική» διάθεση– θα έχει στα χέρια του ένα έτοιμο προηγούμενο.
Το σημερινό χαλί είναι στρωμένο. Η παραβίαση διεθνών συνθηκών, όπως της Συνθήκης της Λωζάννης, παύει να είναι θεωρητική απειλή. Μετατρέπεται σε ενδεχόμενο με πολιτική νομιμοποίηση.
Αν κάτι διδάσκει η ουκρανική τραγωδία είναι πως καμία μικρή χώρα δεν μπορεί να υπολογίζει σε εγγυήσεις ασφάλειας. Η Ελλάδα, που έχει πάψει εδώ και δεκαετίες να παράγει ούτε σφαίρα, βρίσκεται σε δραματικά επισφαλή θέση.
Και ο κίνδυνος πολλαπλασιάζεται από την ύπαρξη μιας κυβέρνησης που έδειξε ανικανότητα να εκμεταλλευθεί το γεωγραφικό της πλεονέκτημα στα τρεισήμισι χρόνια του πολέμου.
Αντί να παζαρέψει διέξοδα στα δικά της ανοικτά θέματα ασφαλείας, η Αθήνα αρκέστηκε στον ρόλο του υπάκουου, δεδομένου συμμάχου. Σαν να μην αντιλήφθηκε ότι η σκακιέρα αναποδογύριζε μπροστά στα μάτια μας.
Όσο η Ευρώπη αποδεικνυόταν αδύναμη και οι ΗΠΑ έβλεπαν τον πόλεμο στην Ουκρανία ως μια χρυσή ευκαιρία για την οπλική τους βιομηχανία, ο Έλληνας πρωθυπουργός επένδυε στην εικόνα του πρόθυμου συμμάχου. Έδινε χωρίς όρους βάσεις, υποδομές, στρατιωτική βοήθεια. Δεν έθεσε ποτέ στο τραπέζι την Κύπρο.
Δεν πάλεψε για ουσιαστική θωράκιση του Αιγαίου. Δεν αξιοποίησε τη θέση της χώρας ως κόμβου στα ενεργειακά.
Σήμερα, με την Ουκρανία ακρωτηριασμένη, με τη Ρωσία νικήτρια, με τις ΗΠΑ πλουσιότερες και με την Ευρώπη πιο ανυπόληπτη από ποτέ, η Ελλάδα κοιτάζει τις διεθνείς συνθήκες να σκίζονται από τους ίδιους τους εμπνευστές τους.
Η στάση του Μακρόν είναι ενδεικτική της παράνοιας που επικρατεί. «Έχουμε ένα αρπακτικό στις πύλες της Ευρώπης» δήλωσε για τη Ρωσία. Και κάλεσε την Τουρκία –ναι, την Τουρκία, που κατέχει ευρωπαϊκό έδαφος στην Κύπρο και απειλεί με πόλεμο την Ελλάδα– να αναλάβει ρόλο στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Με την ίδια λογική, γιατί όχι και τη Ρωσία;
Οι αρπακτικές κινήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο και η κατοχή της Κύπρου δεν είναι πια μια «παραφωνία» της Ιστορίας. Είναι πρακτικές που πλέον αναγνωρίζονται εμμέσως. Επικυρώνονται από την αποδοχή της ρωσικής νίκης στην Ουκρανία.
Η αυριανή διεκδίκηση των Τουρκοκυπρίων για αναγνώριση κράτους, η νομιμοποίηση της τουρκικής κυριαρχίας στα Κατεχόμενα, δεν είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Είναι η λογική συνέχεια του σημερινού δόγματος: τα τετελεσμένα της βίας γίνονται αποδεκτά. Αύριο, το ίδιο μπορεί να ισχύσει και για ένα ελληνικό νησί.
Η απόφαση για το Ουκρανικό, με την υπογραφή των υπερδυνάμεων, ισοδυναμεί με έμμεση αποδοχή όσων έγιναν το 1974 στην Κύπρο. Και ανοίγει τον δρόμο για νέες αιματηρές αρπαγές. Το μόνο που θα χρειάζεται είναι ένας ακόμη ισχυρός ηγέτης να ανατρέψει τα δεδομένα στο πεδίο. Η «διεθνής κοινότητα» θα σπεύσει να επικυρώσει το αποτέλεσμα, όπως ακριβώς έπραξε στην Ουκρανία.
Η Ελλάδα, με τη μανιακή στάση που υιοθέτησε στον πόλεμο της Ουκρανίας, δεν έγινε μόνο υπάκουο και δεδομένο πιόνι των ΗΠΑ. Έγινε και ανυπόληπτο. Έχασε το δικαίωμα να στραφεί ξανά προς τη Μόσχα, αν χρειαστεί στήριξη στο Αιγαίο ή στο Κυπριακό.
Η μονομερής πρόσδεση στο αμερικανικό άρμα αποδείχθηκε καταστροφική. Ο τρόπος που ο Τραμπ αντιλαμβάνεται την ισχύ και η συμφωνία «ειρήνης» που ετοιμάζεται στο Ουκρανικό συνιστούν θανάσιμο κίνδυνο διαρκείας για τον Ελληνισμό. Για την Ελλάδα, για την Κύπρο, για όλους εμάς.
Τελείωσε η εποχή των φαντασιώσεων
Είναι γνωστό πως η Ελλάδα έχει εγκαταλείψει εδώ και καιρό τη διεκδικητική και αποφασιστική εξωτερική πολιτική. Αλλά όταν ακόμα και οι λεγόμενοι «παραδοσιακοί σύμμαχοι» αρχίζουν να μας γυρίζουν την πλάτη, τότε το πρόβλημα δεν είναι πια διπλωματικό. Είναι υπαρξιακό.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη εδώ και έξι χρόνια δεν έχει καταφέρει να εδραιώσει ούτε έναν σταθερό δίαυλο επιρροής σε ζωτικής σημασίας διεθνή ζητήματα. Η χώρα μας περιφέρεται όλο και πιο απομονωμένη στο γεωπολιτικό τοπίο, με μοναδικό διακριτικό τη στάμπα του «προβλέψιμου και δεδομένου συμμάχου».
Αυτό που κάποτε λεγόταν «εθνική στρατηγική» έχει αντικατασταθεί από χαμόγελα, φωτογραφίες, δηλώσεις προθέσεων και… δισεκατομμύρια σε εξοπλιστικά συμβόλαια.
Η Γαλλία -και ειδικά ο πρόεδρός της Εμανουέλ Μακρόν- αποτέλεσε τα τελευταία χρόνια τον κατεξοχήν «Ευρωπαίο προστάτη» μας – τουλάχιστον στη ρητορική. Εξοπλιστικά συμβόλαια δισεκατομμυρίων, Rafale, φρεγάτες, στενές επαφές, φιλοφρονήσεις, κοινές φωτογραφίες. Και φυσικά… λογαριασμοί πληρωμένοι, μέχρι τελευταίου ευρώ, από τον Έλληνα φορολογούμενο. Όμως φαίνεται ότι η εποχή των φαντασιώσεων τελείωσε. Ήρθε η ώρα της αλήθειας.
Ο Μακρόν, στη σκιά της κρίσιμης συνάντησης στον Λευκό Οίκο για την Ουκρανία, αποφάσισε να προσφέρει στη γείτονα Τουρκία έναν ρόλο-κλειδί στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα ασφαλείας. Αναβάθμισε ευθέως την Άγκυρα ως χώρα-παίκτη αποτροπής και «εγγυήσεων ασφάλειας» για την Ευρώπη.
Δηλαδή, ένας σύμμαχος του ΝΑΤΟ που κατέχει παράνομα εδάφη χώρας-μέλους της Ε.Ε. (Κύπρος), απειλεί ευθέως άλλο μέλος (Ελλάδα) και συμμαχεί με τη Ρωσία ανακηρύσσεται «πυλώνας ασφάλειας». Από ποιους; Από εκείνους που ισχυρίζονται ότι σέβονται το Διεθνές Δίκαιο.
Η Γαλλία δεν το κάνει πρώτη φορά. Υπήρξαν και οι σιωπές της στις πωλήσεις των Meteor, οι εγκρίσεις για τα Eurofighter προς την Τουρκία, οι υπόγειες συνομιλίες των δύο πλευρών την ώρα που η Ελλάδα αγόραζε τα «υπερόπλα» με το κιλό.
Τελικά, φαίνεται πως εκείνη η περίφημη σκηνή με το δάχτυλο του Ερντογάν στη μούρη του Μακρόν στα Τίρανα μόνο προσβολή δεν ήταν. Ήταν δήλωση εξουσίας. Και η Γαλλία, όπως και άλλοι Ευρωπαίοι, την αποδέχθηκε. Κι εμείς τι κάνουμε;
Πού είναι η ελληνική διπλωματία; Πού είναι οι «κόκκινες γραμμές»; Ποιος απάντησε στις δηλώσεις Μακρόν; Πού είναι η διπλωματική αναχαίτιση; Η επίκληση των συνθηκών, η παρέμβαση στα ευρωπαϊκά φόρα; Πουθενά.
Όπως και με την Αίγυπτο, που απομακρύνθηκε. Όπως και με τη Λιβύη, που αφέθηκε στο έλεος τουρκικών σχεδίων. Όπως και με το τουρκολιβυκό μνημόνιο, που μας αιφνιδίασε. Όπως και με την ένταξη της Τουρκίας στον μηχανισμό SAFE. Παντού απουσία. Παντού παραίτηση.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει πια εγκαθιδρύσει μια εξωτερική πολιτική χωρίς όραμα, χωρίς φωνή και χωρίς διαπραγματευτικό βάρος. Μια πολιτική στην οποία η χώρα μοιάζει περισσότερο με πρόθυμο πελάτη, παρά με ισότιμο σύμμαχο. Δεν είναι «ρεαλισμός» να υποκύπτεις σε όλα. Δεν είναι «προβλεψιμότητα» να λες ναι πριν καν σε ρωτήσουν. Είναι διπλωματική μειονεξία. Κι αυτή πληρώνεται.
Αν κάτι πρέπει να καταλάβει η ελληνική κοινωνία, είναι ότι ζούμε σε εποχή όπου τα παραμύθια τελείωσαν. Ο κανόνας είναι απλός και σκληρός: ό,τι μπορείς να υπερασπιστείς μόνος σου, θα το κρατήσεις. Ό,τι αφήσεις στους «συμμάχους», θα χαθεί. Αυτό απέδειξε η Ουκρανία. Αυτό δείχνει η Ιστορία της Κύπρου.
Αυτό προμηνύει η πραγματικότητα που έχουμε μπροστά μας. Η μαχαιριά Μακρόν είναι απλώς η τελευταία επιβεβαίωση ότι οι σύμμαχοι σέβονται εκείνον που στέκεται όρθιος, όχι εκείνον που χειροκροτεί σιωπηλά, ενώ του τραβούν το χαλί κάτω από τα πόδια. Καιρός να ξυπνήσουμε. Πριν ξυπνήσουμε… χωρίς σύνορα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου