Η ΕΥΡΩΠΗ ΣΕ ΤΡΟΧΙΑ ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται, σχεδόν σιωπηλά, προς ένα καθεστώς διαρκούς ετοιμότητας, υιοθετώντας πρακτικές που παραπέμπουν σε εποχές πολέμου.
Σε μια προσπάθεια να προλάβει τις επιπτώσεις πιθανών συγκρούσεων, σαμποτάζ και κρίσεων εφοδιασμού, οι Βρυξέλλες σχεδιάζουν μια στρατηγική που περιλαμβάνει τη συγκέντρωση στρατηγικών αποθεμάτων τροφίμων, φαρμάκων, πρώτων υλών, ακόμη και πυρηνικών καυσίμων.
Η πρόθεση αυτή, η οποία προκύπτει από προσχέδιο εγγράφου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που διέρρευσε στον διεθνή Τύπο, αντανακλά την αίσθηση ότι οι κρίσεις που βρίσκονται στον ορίζοντα δεν θα είναι παροδικές.
Η στρατηγική περιλαμβάνει τη δημιουργία κοινοτικών αποθεμάτων, φορολογικά κίνητρα για τις επιχειρήσεις και οδηγίες προς τα νοικοκυριά για μακροπρόθεσμη προετοιμασία. Όλα αυτά, όμως, υλοποιούνται μακριά από τον δημόσιο διάλογο.
Το έγγραφο αναγνωρίζει ότι η Ευρώπη καλείται να αντιμετωπίσει ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον κινδύνου, με αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις, κλιματικές καταστροφές, κυβερνοαπειλές και πιθανά σαμποτάζ σε κρίσιμες υποδομές.
Η έλλειψη εμπιστοσύνης στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού φαίνεται να έχει οδηγήσει τη σκέψη των ευρωπαϊκών ηγεσιών σε μια νέα προσέγγιση: αυτάρκεια και αποθήκευση.
Το σχέδιο της Κομισιόν προβλέπει αποθέματα σε σπάνιες γαίες, μόνιμους μαγνήτες και πυρηνικά καύσιμα – υλικά απαραίτητα για την αμυντική και ενεργειακή ασφάλεια. Περιλαμβάνει επίσης εξειδικευμένες μονάδες επισκευής καλωδίων, ώστε να υπάρχει άμεση ανταπόκριση σε διακοπές ηλεκτροδότησης ή βλάβες στα υποθαλάσσια οπτικά δίκτυα.
Πίσω από τη στρατηγική αποθήκευσης φαίνεται να κρύβεται ένας βαθύτερος φόβος: η Ευρώπη δεν αποκλείει πλέον το ενδεχόμενο ενός γενικευμένου πολέμου ή μιας μαζικής κατάρρευσης των δομών που εξασφαλίζουν την καθημερινότητα των πολιτών.
Οι προτάσεις για τη διατήρηση ελάχιστων εθνικών αποθεμάτων τροφίμων και φαρμάκων αποτελούν μια ακόμη ένδειξη της μετατόπισης του ευρωπαϊκού σχεδιασμού από τη διαχείριση κρίσεων στην πρόληψή τους.
Σημαντικό στοιχείο είναι και η πρόθεση της ΕΕ να συνεργαστεί με το ΝΑΤΟ, τόσο σε επίπεδο συντονισμού των αποθεμάτων όσο και σε στρατιωτικο-πολιτική εφοδιαστική, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη θολή γραμμή μεταξύ ειρηνικής διακυβέρνησης και στρατιωτικής ετοιμότητας.
Στο ίδιο πνεύμα, η Κομισιόν εξετάζει το ενδεχόμενο νέων δημοσιονομικών πιστώσεων για τη χρηματοδότηση της στρατηγικής αποθήκευσης, μια κίνηση που δείχνει ότι το νέο δόγμα δεν είναι έκτακτο, αλλά σταδιακά μόνιμο.
Παράλληλα, τίθεται το ερώτημα εάν η στρατηγική αυτή ενδέχεται να επιφέρει στρεβλώσεις στην αγορά. Η στροφή της ΕΕ σε ένα είδος πολεμικής οικονομίας –όπου οι πρώτες ύλες, τα καύσιμα και η τεχνολογία μετατρέπονται σε αντικείμενα κεντρικού ελέγχου– εγείρει ερωτήματα για τον ρόλο του κράτους και την ελευθερία της αγοράς σε περιόδους κρίσης.
Το έγγραφο δεν κατονομάζει συγκεκριμένες χώρες ως απειλή, αλλά οι αναφορές σε κρατικά χρηματοδοτούμενους χάκερ και σε πρόσφατες επιθέσεις σε αγωγούς και καλώδια παραπέμπουν εμμέσως στη Ρωσία.
Παράλληλα, ο Γερμανός υπουργός Άμυνας, Κάρστεν Μπρόιερ, έχει δηλώσει ότι ενδέχεται να υπάρξει ρωσική επίθεση σε ευρωπαϊκό έδαφος εντός της επόμενης τετραετίας.
Η ίδια η Κομισιόν, ωστόσο, παραδέχεται ότι δεν υπάρχει ενιαία εικόνα για το ποια είδη είναι απολύτως αναγκαία σε μια κρίση. Αυτή η διαπίστωση ενισχύει την εντύπωση ότι τα ευρωπαϊκά κράτη δεν διαθέτουν επαρκή ετοιμότητα ούτε καν στο επίπεδο της στοιχειώδους σχεδίασης.
Το πρόβλημα γίνεται ακόμη πιο εμφανές όταν αναλυθούν οι ανάγκες σε κρίσιμες πρώτες ύλες. Οι αριθμοί που καταγράφονται στο εσωτερικό έγγραφο της ΕΕ δείχνουν τεράστιες ελλείψεις.
Χαρακτηριστικά:Χρειάζονται 46.000 τόνοι λιθίου, αλλά υπάρχουν μόνο 29.000
Για το νικέλιο, η απαίτηση είναι 40.000 τόνοι, ενώ η διαθεσιμότητα είναι οριακά επαρκής, με 42.000
Για το κοβάλτιο, η ανάγκη ανέρχεται σε 9.000 τόνους, με μόλις 1.000 διαθέσιμους
Για το μαγγάνιο, δεν υπάρχουν καθόλου αποθέματα, αν και απαιτούνται 15.000 τόνοι
Στο γραφίτη, από 45.000 τόνους απαιτούμενους, υπάρχουν μόλις 16.000
Οι ελλείψεις αυτές καθιστούν δυσχερή την κατασκευή ηλεκτρικών οχημάτων και προηγμένων τεχνολογιών, ενώ αποκαλύπτουν την εξάρτηση της Ευρώπης από τρίτες δυνάμεις –κυρίως την Κίνα– που ελέγχουν την εξόρυξη και διανομή των σχετικών ορυκτών.
Το πιο ανησυχητικό, ωστόσο, είναι η απουσία δημόσιας διαβούλευσης. Οι αποφάσεις λαμβάνονται σε κλειστά γραφεία, χωρίς ουσιαστική ενημέρωση των πολιτών ή των κοινοβουλίων των κρατών-μελών.
Και όλα αυτά σε μια περίοδο που η Ευρώπη προσπαθεί να μετασχηματιστεί οικολογικά, ψηφιακά και γεωπολιτικά, την ίδια στιγμή που αντιμετωπίζει μια πρωτοφανή ενεργειακή αβεβαιότητα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη προτρέψει τους πολίτες να αποθηκεύουν προμήθειες για τρεις ημέρες, κάτι που παλαιότερα θα θεωρούνταν υπερβολικό. Το νέο σχέδιο όμως μιλά για ελλείψεις που θα διαρκούν πολύ περισσότερο, θέτοντας πλέον σε εφαρμογή μια επίσημη πολιτική συστηματικής προετοιμασίας.
Η Ευρώπη δείχνει να αποδέχεται ότι δεν είναι έτοιμη για τις προκλήσεις που έρχονται. Η μετάβαση από την πράσινη οικονομία στην πολεμική ετοιμότητα δεν είναι απλώς ένα τεχνικό σχέδιο.
Είναι μια πολιτική παραδοχή ότι το ευρωπαϊκό μοντέλο ασφάλειας, ανάπτυξης και αυτάρκειας δοκιμάζεται.
Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν αυτό το νέο δόγμα μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς να διαταράξει την καθημερινότητα των πολιτών ή να οδηγήσει σε νέες ανισότητες.
Διότι η επάρκεια δεν είναι μόνο στρατηγική υπόθεση, αλλά και ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου