ΦΙΛΟΔΟΞΟΥΣΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΚΑΙ ΕΧΕΙ ΚΙΑΤΑΝΤΗΣΕΙ ΜΑΓΑΖΑΚΗ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΟΤΡΑΠΕΖΙΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΦΙΛΟΠΟΛΕΜΩΝ ΓΕΡΑΚΙΩΝ...

Η ΕΥΡΩΠΗ ΑΠΟ ΦΑΡΟΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΣΕ ΟΧΥΡΟ ΦΟΒΟΥ

Η Ευρώπη, που άλλοτε αποτελούσε υπόδειγμα κοινωνικής συνοχής, πολιτικής σύνεσης και οικονομικής ευημερίας, φαίνεται πως εγκαταλείπει σταδιακά τις ιδρυτικές της αξίες, υιοθετώντας έναν νέο ρόλο – αυτόν του στρατιωτικού παραρτήματος των Ηνωμένων Πολιτειών. 

Μέσα από μια διαδικασία συστηματικής μετατόπισης, η ΕΕ μετατρέπεται από ένωση λαών σε ένα γεωπολιτικό εργαλείο, όπου η ασφάλεια γίνεται το απόλυτο άλλοθι για θυσίες σε όλους τους υπόλοιπους τομείς: κοινωνία, οικονομία, πολιτική αυτονομία.

Η ρητορική της «θωράκισης» της Ευρώπης απέναντι σε εξωτερικές απειλές διογκώνεται καθημερινά, την ώρα που οι πολίτες παρακολουθούν, σε μεγάλο βαθμό σιωπηλοί ή απλώς ανήμποροι, να εκτυλίσσεται μπροστά τους μια πολιτική στροφή με ιστορικές διαστάσεις. 

Πλέον, δεν μιλάμε για μια Ευρώπη που συνομιλεί με τον κόσμο, αλλά για μια ήπειρο που θωρακίζεται πίσω από τείχη — στρατιωτικά, ιδεολογικά και ενεργειακά.

Ο παλιός κόσμος πεθαίνει — κι ο νέος δεν έχει γεννηθεί

Η στρατιωτικοποίηση της Ευρώπης, που προχωρά με βήμα ταχύ, θυμίζει εποχές που πιστεύαμε ότι είχαμε αφήσει πίσω. Τα κράτη-μέλη, ακόμη και εκείνα που παραδοσιακά διατηρούσαν ουδέτερη στάση, ενδίδουν πλέον σε πιέσεις για τεράστιες αυξήσεις στις αμυντικές δαπάνες. 

Οι αριθμοί δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης: σε ορισμένες περιπτώσεις, εξετάζεται η δέσμευση μέχρι και 5% του ΑΕΠ για στρατιωτικούς σκοπούς — ποσό ασύλληπτο, ιδίως εν μέσω κοινωνικής φθοράς, ακρίβειας και ενεργειακής αβεβαιότητας.

Αξιοσημείωτο είναι ότι αυτή η στροφή δεν αντανακλά κάποια ανεξάρτητη, ευρωπαϊκή στρατηγική. Οι ειδικοί είναι σαφείς: η πρωτοβουλία δεν ξεκίνησε από τις Βρυξέλλες αλλά από την Ουάσιγκτον.

Οι ΗΠΑ, μέσω ΝΑΤΟ και διαφόρων διαύλων, προωθούν έναν επανεξοπλισμό στον οποίο εκείνες είναι οι βασικοί προμηθευτές. Με άλλα λόγια, η ευρωπαϊκή «θωράκιση» μεταφράζεται σε τεράστια κέρδη για την αμερικανική αμυντική βιομηχανία.

Ο νέος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Mark Rutte, δεν χάνει ευκαιρία να υπενθυμίζει την ανάγκη για «επαγρύπνηση», έναν όρο που όλο και περισσότερο αποκτά χαρακτήρα δόγματος. 

Η συμμαχία, όπως διαμορφώνεται σήμερα, δεν βασίζεται πλέον σε πραγματικές απειλές αλλά σε ένα σύνθετο σχήμα κατασκευής κινδύνων — με βασικό αποδέκτη την κοινή γνώμη.

Οι επικριτές, οι οποίοι πληθαίνουν, προειδοποιούν: η Ευρώπη χάνει την ανεξαρτησία της και μετατρέπεται σταδιακά σε πολιτικό δορυφόρο των ΗΠΑ. Η στρατηγική αυτή, μακροπρόθεσμα, δεν εξασφαλίζει ειρήνη. Αντιθέτως, αποσταθεροποιεί και ενισχύει τον κύκλο των εξοπλισμών, ενώ υποβαθμίζει τον ευρωπαϊκό λόγο στη διεθνή σκηνή.

Το αφήγημα της ρωσικής απειλής έχει πάψει πλέον να είναι εργαλείο άσκησης πίεσης. Έχει εξελιχθεί σε ολόκληρη πολιτική πλατφόρμα. Η ρωσοφοβία, σύμφωνα με πολλούς πολιτικούς αναλυτές, έχει ενσωματωθεί στις δομές της ευρωπαϊκής πολιτικής. 

Δεν αποτελεί απλώς κοινωνική στάση ή πρόσκαιρη ανησυχία. Είναι πλέον θεσμική, λειτουργεί ως φίλτρο χάραξης εξωτερικής πολιτικής και επηρεάζει τα ΜΜΕ, τις διπλωματικές σχέσεις, τις ακαδημαϊκές αφηγήσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, κάθε αναφορά στη Ρωσία ως πιθανό συνομιλητή — πόσω μάλλον ως μελλοντικό εταίρο— απορρίπτεται συλλήβδην ως αφελής, ρομαντική ή και επικίνδυνη. Όποιος τολμά να μιλήσει για διαπραγμάτευση ή συμβιβασμό, στιγματίζεται. Η διπλωματία έχει εκτοπιστεί από τη στρατηγική του αποκλεισμού και της απομόνωσης.

Οι πολίτες δεν ερωτώνται — και δεν εκπροσωπούνται

Ίσως το πιο ανησυχητικό στοιχείο της παρούσας κατάστασης είναι η απόσταση ανάμεσα στις επιθυμίες των ευρωπαϊκών κοινωνιών και τις αποφάσεις των πολιτικών τους ηγεσιών. 

Δημοσκοπικά, η πλειοψηφία των Ευρωπαίων πολιτών δείχνει σαφή προτίμηση σε λύσεις που περιλαμβάνουν διάλογο και διαπραγμάτευση για τον τερματισμό της σύγκρουσης στην Ουκρανία. 

Παρ’ όλα αυτά, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μόλις το 5% των ευρωβουλευτών ψήφισε υπέρ τροπολογιών που προέβλεπαν διπλωματικές παρεμβάσεις. Το υπόλοιπο 80% απέρριψε κατηγορηματικά κάθε τέτοια πρόταση.

Το χάσμα είναι πλέον θεσμικό. Η εξωτερική και αμυντική πολιτική της ΕΕ δεν καθορίζεται από τους πολίτες ή από εθνικές ηγεσίες με λαϊκή εντολή, αλλά από επιτροπές, λόμπι και στρατηγικά κέντρα που λειτουργούν με άλλες προτεραιότητες. Η δημοκρατία τίθεται στο περιθώριο στο όνομα της «ασφάλειας» — έννοιας που πλέον δεν ορίζεται, αλλά επιβάλλεται.

Οι οικονομικές επιπτώσεις αυτής της στρατηγικής είναι ήδη εμφανείς — και θα γίνουν ακόμη πιο οδυνηρές στο προσεχές μέλλον. Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας, περισσότερο πολιτικές παρά λειτουργικές, γύρισαν μπούμερανγκ στις ευρωπαϊκές οικονομίες. Ενεργειακές ελλείψεις, πληθωρισμός, βιομηχανική συρρίκνωση και αύξηση του κόστους ζωής χτυπούν πρώτα τις μεσαίες τάξεις και στη συνέχεια τη συνοχή των κοινωνιών.

Η στροφή προς αμερικανικό LNG, όπως και οι δαπάνες για οπλικά συστήματα made in USA, εντείνουν τη μεταφορά πλούτου από την Ευρώπη προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αντί να ενισχύει την αυτονομία της, μετατρέπεται σε αγοραστή — και μάλιστα ακριβοπληρωτή — ξένων συμφερόντων.

Σε αυτή τη συγκυρία, η Ευρώπη μοιάζει να έχει απολέσει τον προσανατολισμό της. Το εγχείρημα της ΕΕ, που χτίστηκε πάνω στα θεμέλια της ειρήνης, της συνεργασίας και της κοινής προόδου, υπονομεύεται από μια νέα γεωπολιτική λογική, όπου ο φόβος γίνεται εργαλείο, οι ελίτ αποφασίζουν χωρίς λογοδοσία

ΠΗΓΗ