ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΕΓΚΩΜΙΟΝ
Του Γιώργου Κ. Στράτου
Αν υπάρχει ένα μάθημα στην εκπαίδευσή μας που είναι το πλέον κακοποιημένο του προγράμματος, αυτό είναι αναμφίβολα η Ιστορία.
Και αν υπάρχει μια περίοδος της Ιστορίας μας η οποία είναι η πλέον παραμελημένη και άγνωστη για τους μαθητές, αυτή είναι η βυζαντινή. Δεν μπορώ να επιμετρήσω τις ευθύνες γι’ αυτό.
Ποιος φταίει περισσότερο; Οι επιτροπές του υπουργείου; Τα βιβλία που επιλέγουν; Οι διδάσκοντες; Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα παχυλής άγνοιας;
Εκείνο που με προβληματίζει περισσότερο είναι το γεγονός ότι η περίοδος αυτή αποτελεί τη μήτρα από την οποία γεννήθηκε ο νέος Ελληνισμός. Δίχως καμία δόση συνωμοσιολογίας για τις ευθύνες, οι συγκρίσεις ανάμεσα στην πορεία της Δυτικής και της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας είναι καταλυτικές.
Από την πτώση της Δυτικής, το 476 μ.Χ., μέχρι το 1492, με την ανακάλυψη της Αμερικής, ορίζεται ο Μεσαίωνας. Στο διάστημα αυτό, η Ευρώπη θα αποκτήσει ξανά ενιαία κρατική υπόσταση μόλις το 800, με τον Καρλομάγνο.
Στην Ανατολική, αντίθετα, από το 330 μ.Χ. μέχρι το 1453, το εκχριστιανισμένο ρωμαϊκό κράτος, που επί της δυναστείας του Ηρακλείου θα μεταμορφωθεί στην εξελληνισμένη αυτοκρατορία της χριστιανικής Ανατολής, θα συμπληρώσει αδιάκοπα 1.100 χρόνια ζωής!
Η προσφορά της Ανατολικής Ρωμαϊκής και στη συνέχεια Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στην πορεία των μετέπειτα ευρωπαϊκών εθνών είναι ιλιγγιώδης! Αποτέλεσε τη γέφυρα με τον αρχαίο κόσμο, καθώς χάρη στους λογίους της διασώθηκαν, ως επί το πλείστον, τα έργα φιλοσόφων, επιστημόνων, ποιητών και συγγραφέων.
Οι ίδιοι μαζί με σύγχρονούς τους φωτισμένους ιεράρχες ενσωμάτωσαν με θαυμαστό τρόπο στοιχεία των αρχαίων φιλοσόφων στη χριστιανική διδασκαλία, δίνοντάς της οικουμενική πνοή. Συγκράτησε την αραβική επέκταση, όταν στη Δύση το Εμιράτο της Κόρδοβας στα ισπανικά εδάφη θα διαρκέσει μέχρι το 1492.
Οι λόγιοί της που θα καταφύγουν στις ιταλικές δημοκρατίες μετά την Άλωση θα συμβάλουν αποφασιστικά στην Αναγέννηση και στις απαρχές του νεότερου ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Ανάπτυξε συστήματα διοίκησης, πολεμικής ετοιμότητας και διπλωματίας που της επέτρεψαν να μακροημερεύσει πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη αυτοκρατορία του δυτικού κόσμου μέχρι σήμερα, αν κι υπήρξε η πιο πολυεθνική.
Είχα την τύχη ως μαθητής να πληροφορηθώ πολλά για τους σπουδαίους αυτοκράτορες, Πατριάρχες, πολιτικούς, στρατηγούς και διανοουμένους που επιτέλεσαν αυτά τα θαυμαστά έργα. Μαζί και τις πολύ σκοτεινές περιόδους εμφυλίων, δολοπλοκιών, αδελφοκτονιών και αγριοτήτων, οι οποίες αναπόφευκτα συνοδεύουν εξουσίες τέτοιας δύναμης.
Το οφείλω στην τρίτομη «Ελληνική Ιστορία (Αρχαία – Μεσαιωνική – Νεοτέρων Χρόνων)» του αείμνηστου Νικηφόρου Ελεόπουλου, ενός φωτισμένου Κωνσταντινουπολίτη παιδαγωγού, του ανθρώπου που ως πρώτος αντιπρόεδρός της πρότεινε το όνομα, το έμβλημα και τα χρώματα της Αθλητικής Ενώσεως Κωνσταντινουπόλεως. Μακάρι για τη νεολαία και την πατρίδα μας να τα είχαν εντάξει στην εκπαίδευση.
Μαζί και το βιβλίο της Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ «Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας», αλλά και τα «Κάτοπτρα Ηγεμόνος», στα οποία οι Βυζαντινοί στοχαστές κρίνουν τους αυτοκράτορες του καιρού τους ως προς το κατά πόσο ανταποκρίθηκαν στην αποστολή τους, καταγράφοντας τις αρετές αλλά και τις αδυναμίες τους!
Πόσα θα είχαμε να διδαχθούμε κι εμείς από έναν πολιτικό και πνευματικό πολιτισμό τεραστίων επιτευγμάτων, που δυστυχέστατα κληρονόμησαν σχεδόν καθ’ ολοκληρίαν άλλοι…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου