DATA CENTERS ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΚΑΙ Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΤΗΣ ΛΕΙΨΥΔΡΙΑΣ
ΒΙΝΤΕΟ
Καθώς η ζήτηση για τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης ενισχύει την κατασκευή και την προτεινόμενη κατασκευή κέντρων δεδομένων σε όλο τον κόσμο, αυτοί οι υπολογιστικοί κόμβοι απαιτούν όχι μόνο ηλεκτρική ενέργεια και γη, αλλά και σημαντικές ποσότητες νερού.
Τα κέντρα δεδομένων χρησιμοποιούν νερό άμεσα, με νερό ψύξης που αντλείται μέσω σωλήνων μέσα και γύρω από τον υπολογιστικό εξοπλισμό.
Χρησιμοποιούν, επίσης, νερό έμμεσα, μέσω του νερού που απαιτείται για την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που τροφοδοτεί την εγκατάσταση.
Η ποσότητα νερού που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνεται δραματικά όταν η πηγή είναι ορυκτά καύσιμα, σε σύγκριση με την ηλιακή ή την αιολική ενέργεια.
Τα Κέντρα Δεδομένων (Data Centers) καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες νερού. Παρ’ όλα αυτά, στην Ελλάδα προβλέπεται να δημιουργηθούν 18 Data Centers έως το 2030, ενώ ταυτόχρονα η χώρα προειδοποιείται για αυξανόμενη λειψυδρία.
Στην Ελλάδα, την ώρα που 18 νέα Data Centers σχεδιάζονται έως το 2030, οι επιστήμονες και οι αρμόδιοι φορείς προειδοποιούν για επιδεινούμενη λειψυδρία. Η αντίφαση είναι εμφανής —και ανησυχητική.
Μια έκθεση του 2024 από το Lawrence Berkeley National Laboratory εκτίμησε ότι το 2023 τα κέντρα δεδομένων των ΗΠΑ κατανάλωσαν 17 δισεκατομμύρια γαλόνια (64 δισ. λίτρα) νερού άμεσα μέσω της ψύξης, ενώ προβλέπεται ότι μέχρι το 2028 τα στοιχεία αυτά θα μπορούσαν να διπλασιαστούν ή ακόμη και να τετραπλασιαστούν.
Η ίδια έκθεση εκτιμά ότι το 2023 τα κέντρα δεδομένων των ΗΠΑ κατανάλωσαν επιπλέον 211 δισεκατομμύρια γαλόνια (800 δισ. λίτρα) νερού έμμεσα, μέσω της ηλεκτρικής ενέργειας που τα τροφοδοτεί. Αλλά αυτό αποτελεί απλώς μια εκτίμηση σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κλάδο.
Οι εταιρείες τεχνολογίας έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών για τη φιλοξενία κέντρων δεδομένων — μεταξύ των οποίων και ένα προτεινόμενο για το Port Washington του Wisconsin, το οποίο θα μπορούσε να γίνει ένα από τα μεγαλύτερα των ΗΠΑ.
Η περιοχή προσφέρει σχετικά δροσερό κλίμα και άφθονο νερό, καθιστώντας την ελκυστική για τα θερμά και «διψασμένα» κέντρα δεδομένων.
Οι Μεγάλες Λίμνες αποτελούν έναν σημαντικό, διακρατικό πόρο από τον οποίο εξαρτώνται περισσότερα από 40 εκατομμύρια άτομα για το πόσιμο νερό τους και στηρίζουν μια περιφερειακή οικονομία αξίας 6 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Τα κέντρα δεδομένων ανταγωνίζονται αυτές τις υπάρχουσες χρήσεις και ενδέχεται να εξαντλήσουν τους τοπικούς υδροφόρους ορίζοντες.
Η ανάλυσή μας σε δημόσια αρχεία, κυβερνητικά έγγραφα και εκθέσεις βιωσιμότητας κορυφαίων εταιρειών κέντρων δεδομένων έδειξε ότι οι εταιρείες τεχνολογίας δεν αποκαλύπτουν πάντα πόσο νερό καταναλώνουν οι εγκαταστάσεις τους.
Σε άρθρο που θα δημοσιευτεί σύντομα στο Rutgers Computer and Technology Law Journal, παρουσιάζουμε τις μεθόδους και τα ευρήματά μας σχετικά με τις ανάγκες κέντρων δεδομένων σε νερό.
Σε γενικές γραμμές, οι εκθέσεις βιωσιμότητας των εταιρειών προσφέρουν τη μεγαλύτερη πρόσβαση και λεπτομέρεια — συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι το 2024 ένα κέντρο δεδομένων στην Αϊόβα κατανάλωσε 1 δισεκατομμύριο γαλόνια (3,8 δισ. λίτρα) νερού, αρκετό για να τροφοδοτήσει όλες τις οικιακές εγκαταστάσεις της Iowa για πέντε ημέρες.
Πώς χρησιμοποιούν το νερό τα κέντρα δεδομένων;
Οι διακομιστές και οι δρομολογητές λειτουργούν εντατικά και παράγουν μεγάλη θερμότητα. Για την ψύξη τους, τα κέντρα δεδομένων χρησιμοποιούν μεγάλες ποσότητες νερού — σε ορισμένες περιπτώσεις πάνω από το 25% των τοπικών αποθεμάτων.
Το 2023, η Google ανέφερε ότι κατανάλωσε πάνω από 6 δισεκατομμύρια γαλόνια (23 δισ. λίτρα) νερού για την ψύξη όλων των κέντρων δεδομένων της.
Σε κάποια κέντρα δεδομένων, το νερό καταναλώνεται κατά τη διαδικασία ψύξης. Στα συστήματα ψύξης με εξάτμιση, κρύο νερό αντλείται μέσω σωλήνων, απορροφά τη θερμότητα των διακομιστών και εξατμίζεται ως ατμός που αποβάλλεται από την εγκατάσταση. Έτσι απαιτείται συνεχής παροχή κρύου νερού.
Στα συστήματα ψύξης κλειστού κυκλώματος, η διαδικασία είναι παρόμοια, αλλά το νερό δεν εξατμίζεται: οι αερόψυκτοι ψύκτες ψύχουν το ζεστό νερό, το οποίο επανακυκλοφορεί. Αυτό μειώνει την άμεση κατανάλωση νερού, αλλά απαιτεί πολύ περισσότερη ενέργεια. Ακριβή στοιχεία που να δείχνουν τις διαφορές μεταξύ των συστημάτων δεν είναι διαθέσιμα στο κοινό.
Ένας βασικός δείκτης είναι η ποσότητα νερού που θεωρείται «καταναλωμένη», δηλαδή νερό που αντλείται από την τοπική παροχή και δεν επιστρέφει στην πηγή του — για παράδειγμα, επειδή εξατμίζεται.
Για πληροφορίες, ανατρέξαμε αρχικά σε κυβερνητικά στοιχεία (π.χ. δημοτικά συστήματα ύδρευσης), αλλά η συλλογή τους αποδείχθηκε δύσκολη και χρονοβόρα, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η πρόσβαση σε δεδομένα απορρίφθηκε λόγω ανησυχιών περί εμπιστευτικότητας.
Έτσι, στραφήκαμε σε άλλες πηγές.
Οι εκθέσεις βιωσιμότητας ως πηγή πληροφοριών
Πολλές εταιρείες που δίνουν προτεραιότητα στη βιωσιμότητα δημοσιεύουν σχετικές εκθέσεις, περιλαμβάνοντας στοιχεία για τη χρήση νερού. Εστιάσαμε σε έξι κορυφαίες εταιρείες με κέντρα δεδομένων: Amazon, Google, Microsoft, Meta, Digital Realty και Equinix.
Τα ευρήματά μας αποκάλυψαν ότι:η ποσότητα νερού που χρησιμοποιούν ποικίλλει σημαντικά, το επίπεδο λεπτομέρειας στις εκθέσεις διαφέρει, οι εκθέσεις συχνά δεν περιλαμβάνουν την έμμεση κατανάλωση νερού από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας — η οποία, σύμφωνα με το Lawrence Berkeley Lab, το 2023 ήταν 12 φορές μεγαλύτερη από την άμεση χρήση ψύξης.
Σε γενικές γραμμές, οι πέντε εταιρείες που αποκαλύπτουν στοιχεία δείχνουν αύξηση της άμεσης χρήσης νερού κάθε χρόνο, κυρίως λόγω των κέντρων δεδομένων.
Γράφημα : The Conversation, CC-BY-NDSource: Each company’s sustainability reports. sGet the data Embed Download imageCreated with Datawrapper
Μια πιο κοντινή ματιά στη Google και τη Meta
Η Meta το 2023 κατανάλωσε 813 εκατομμύρια γαλόνια (3,1 δισ. λίτρα) νερού παγκοσμίως, εκ των οποίων το 95% (776 εκατ. γαλόνια / 2,9 δισ. λίτρα) χρησιμοποιήθηκε από τα κέντρα δεδομένων της.
Η Google κατανάλωσε το 2023 συνολικά 6,4 δισεκατομμύρια γαλόνια (24,2 δισ. λίτρα) νερού, με το 95% (6,1 δισ. γαλόνια / 23,1 δισ. λίτρα) να αφορά τα κέντρα δεδομένων.
Το κέντρο δεδομένων της Google που κατανάλωσε τη λιγότερη ποσότητα νερού εκείνη τη χρονιά βρισκόταν στο Pflugerville του Τέξας και κατανάλωσε 10.000 γαλόνια (38.000 λίτρα) – περίπου όσο θα κατανάλωνε ένα νοικοκυριό στο Τέξας σε δύο μήνες.
Το κέντρο δεδομένων αυτό ψύχεται με αέρα και όχι με νερό και καταναλώνει σημαντικά λιγότερο νερό από τα 1,5 εκατομμύρια γαλόνια (5,7 εκατομμύρια λίτρα) που καταναλώνει ένα κέντρο δεδομένων της Google που ψύχεται με αέρα στο Storey County της Νεβάδα.
Επειδή οι γνωστοποιήσεις της Google δεν συνδυάζουν τα στοιχεία για την κατανάλωση νερού με το μέγεθος των κέντρων, την τεχνολογία που χρησιμοποιείται ή την έμμεση κατανάλωση νερού από την ηλεκτρική ενέργεια, αυτές είναι απλώς μερικές απόψεις, χωρίς να δίνεται η συνολική εικόνα.
Δεδομένου του αυξανόμενου ενδιαφέροντος της κοινωνίας για την τεχνητή νοημοσύνη, η βιομηχανία των κέντρων δεδομένων θα συνεχίσει πιθανώς την ταχεία επέκτασή της.
Ωστόσο, χωρίς έναν συνεπή και διαφανή τρόπο παρακολούθησης της κατανάλωσης νερού στο χρόνο, το κοινό και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι θα λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με τις τοποθεσίες, τους κανονισμούς και τη βιωσιμότητα χωρίς να διαθέτουν πλήρεις πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο τα τεράστια κτίρια αυτών των εταιρειών, που καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες νερού, θα επηρεάσουν τις κοινότητές τους και το περιβάλλον.
Και η Ελλάδα…
Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι η Ελλάδα έχει εισέλθει δυναμικά στον χάρτη των μεγάλων επενδύσεων σε υποδομές cloud. Στόχος της κυβέρνησης είναι η χώρα να εξελιχθεί σε κόμβο δεδομένων για τη νοτιοανατολική Ευρώπη — και όχι μόνο.
Μάλιστα, μόλις τον Αύγουστο του 2025 παραδόθηκε επίσημα το μεγαλύτερο data center της χώρας από τη METLEN στη Digital Realty, η οποία έχει πλέον την ιδιοκτησία και τη διαχείριση της εγκατάστασης ATH3 στο Κορωπί.
Η στρατηγική αυτή δεν είναι τυχαία. Η κυβέρνηση έχει δηλώσει ξεκάθαρα ότι επενδύει στην ανάπτυξη του κλάδου. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στα εγκαίνια θεμελίωσης του ATH3 το 2022, είχε υπογραμμίσει: «Δεν έχω κρύψει τη φιλοδοξία μου: σε πέντε χρόνια ο κλάδος της τεχνολογίας να συμμετέχει κατά 10% στο ΑΕΠ της πατρίδας μας».
Το ATH3 προστίθεται στα ήδη λειτουργικά Athens-1, Athens-2 και Heraklion-1 της Digital Realty, ενισχύοντας το ελληνικό data hub. Ωστόσο, τα data centers αποτελούν ενεργοβόρες υποδομές και η επιλογή τοποθεσίας για τις μονάδες που θα ανεγερθούν έως το 2030 εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διαθεσιμότητα και το κόστος ενέργειας.
Σε αυτό το πεδίο, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αναμένεται να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο. Σύμφωνα με το επίσημο αφήγημα, μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και ενισχύουν την πράσινη μετάβαση της χώρας. Χαρακτηριστική είναι η μεγάλη επένδυση της Amazon σε αιολικά πάρκα — από το Βέρμιο έως τη Μεσκορφή και τον Κούκουρα στην Πελοπόννησο — ύψους 1 δισ. δολαρίων. Μια επένδυση που, όπως αποκάλυψε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ Γιώργος Στάσσης, αποσκοπεί στη δημιουργία ενός σταθερού, άφθονου και «πράσινου» ενεργειακού περιβάλλοντος ικανού να στηρίξει τις αυξημένες απαιτήσεις της τεχνολογικής γιγαντιαίας.
Συνολικά, το κυβερνητικό σχέδιο προβλέπει την ανάπτυξη 18 data centers έως το 2030 — όπως έχει δηλώσει και ο Κωνσταντίνος Κυρανάκης, ως υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, στο 14ο Athens Energy Summit. Η πλειονότητα των εγκαταστάσεων θα αναπτυχθεί σε Αττική και Θεσσαλονίκη, ενώ μία μονάδα σχεδιάζεται για τη Δυτική Μακεδονία, μία για τη Θεσσαλία και μία για την Κρήτη.
Την ίδια στιγμή, εύλογα ερωτήματα δημιουργεί το γεγονός ότι η Ελλάδα —ενώ επίσημα αντιμετωπίζει πρόβλημα λειψυδρίας— επενδύει σε υποδομές που καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες νερού.
Παρά τις φετινές παρατεταμένες βροχοπτώσεις, οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι ο κίνδυνος παραμένει οξύς. Τα στοιχεία από τους ταμιευτήρες του Μόρνου και της Υλίκης δείχνουν πως η κρίση στο υδατικό ισοζύγιο εξελίσσεται, παρά τις καιρικές «ανάσες» των τελευταίων μηνών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου