Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΚΡΥΦΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΛΗΣΤΕΥΟΥΝ ΟΙ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ
Για όποιον επιθυμεί να κατανοήσει τα θεμελιώδη της ελεύθερης οικονομίας με έναν άμεσο και σοβαρό τρόπο, το βιβλίο του Henry Hazlitt «Οικονομικά σε ένα Μάθημα» (1946) αποτελεί έναν εξαιρετικό οδηγό.
Στο έργο του, ο Hazlitt αναλύει με σαφήνεια τις αρχές της οικονομικής σκέψης, εστιάζοντας ιδιαίτερα στις μακροπρόθεσμες συνέπειες των πολιτικών αποφάσεων και στην ανάγκη για ρεαλιστική και ενδελεχή ανάλυση των οικονομικών επιλογών.
Ο Hazlitt τονίζει ότι η τέχνη των οικονομικών δεν περιορίζεται μόνο στην ανάλυση των άμεσων και ορατών επιπτώσεων μιας πολιτικής, αλλά, ίσως πιο σημαντικά, των μακροπρόθεσμων και λιγότερο προφανών συνεπειών.
Οι πολιτικές δεν επηρεάζουν μόνο μία ομάδα, αλλά πολλές και ποικίλες ομάδες της κοινωνίας, με συχνά αόρατες συνέπειες για τις περισσότερες από αυτές.
Αυτό, αν και φαίνεται να είναι κοινή λογική, παραβλέπεται συχνά από υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και οικονομολόγους, οι οποίοι προτιμούν τις βραχυπρόθεσμες και εύκολα επικοινωνήσιμες λύσεις.
Για παράδειγμα, οι υποσχέσεις για «δωρεάν γεύματα» είναι ελκυστικές, αλλά δεν αναγνωρίζουν την αλήθεια ότι τίποτα δεν είναι πραγματικά δωρεάν — η πραγματική «τιμή» αυτών των δωρεάν προσφορών είναι συχνά πληρωτέα από την κοινωνία μέσω αυξημένων φόρων και άλλων οικονομικών προβλημάτων.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, η υπερφορολόγηση, η αποεπένδυση, το εμπορικό έλλειμμα και ο πληθωρισμός, δεν εξετάζονται επαρκώς από τους πολιτικούς ως παράγοντες που εντείνουν τη δύσκολη οικονομική θέση της χώρας.
Η πραγματική πρόκληση των πολιτικών είναι η εξέταση των μακροπρόθεσμων συνεπειών τους για όλες τις κοινωνικές ομάδες, κάτι που απαιτεί προσεκτική και κριτική σκέψη — χαρακτηριστικά που συχνά λείπουν.
Η μυθολογία της οικονομικής ανάπτυξης μέσω καταστροφής
Ένα συνηθισμένο, αλλά λανθασμένο, επιχείρημα είναι πως η καταστροφή και η αναγκαστική επισκευή δημιουργούν οικονομική δραστηριότητα και θέσεις εργασίας.
Το παράδειγμα του σπασμένου παραθύρου, που τονίζει πως η επισκευή του προσφέρει ευκαιρίες στους υαλοπίνακες και άλλους, φαίνεται να υποστηρίζει την άποψη ότι η καταστροφή ενισχύει την οικονομία.
Όμως, αυτό είναι απολύτως λανθασμένο, καθώς παραβλέπεται το «κρυφό» κόστος: τα χρήματα που ξοδεύτηκαν για την επισκευή του παραθύρου θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιηθεί για κάτι άλλης αξίας — ίσως για την αγορά νέων παπουτσιών.
Εδώ, δεν δημιουργούμε νέες αξίες, απλά αναπληρώνουμε την αξία που χάθηκε.
Η καταστροφή δεν προσφέρει πλούτο, αλλά αντιθέτως, σπαταλά πόρους και ενέργεια. Όπως σημειώνει ο Hazlitt, οι πανηγυρισμοί για την οικονομική «ανάπτυξη» που προκύπτει μετά από φυσικές καταστροφές ή πόλεμο (π.χ. στη Συρία ή στην Ουκρανία) είναι αβάσιμοι και άσχετοι με την πραγματική οικονομική πρόοδο.
Ο μύθος της ανάπτυξης μέσω δημόσιων υποδομών
Στην προσπάθεια να προωθηθεί η ανάπτυξη, πολλές φορές αναφέρεται η ανάγκη για κρατικές δαπάνες σε υποδομές, όπως δρόμους και γέφυρες.
Ωστόσο, οι δαπάνες αυτές χρηματοδοτούνται από φόρους, οι οποίοι αφαιρούν χρήματα από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Αν και είναι σωστό να χρηματοδοτούνται έργα που είναι απαραίτητα, η χρηματοδότηση μέσω φόρων συχνά ενέχει κινδύνους διαφθοράς και αναποτελεσματικότητας.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η σπατάλη κονδυλίων σε έργα, όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες, όπου οι εγκαταστάσεις κατασκευάστηκαν με μεγάλα ποσά, αλλά στη συνέχεια παρέμειναν αχρησιμοποίητες, αφήνοντας μόνο τη διαρκή επιβάρυνση των πολιτών μέσω αυξημένων φόρων.
Η τεχνολογία και η απασχόληση
Ένας από τους συνηθισμένους φόβους της κοινωνίας είναι πως η τεχνολογία καταστρέφει θέσεις εργασίας. Στην πραγματικότητα, όμως, η τεχνολογική πρόοδος δεν καταργεί θέσεις εργασίας — τις ανακατανέμει και αυξάνει την παραγωγικότητα της εργασίας.
Οι μηχανές και η αυτοματοποίηση μειώνουν το κόστος παραγωγής και ελευθερώνουν ανθρώπινο δυναμικό για νέες δραστηριότητες.
Το σημαντικότερο είναι ότι, όπου η παραγωγικότητα δεν αυξάνεται, τα αποτελέσματα είναι καταστροφικά για τις μισθοδοσίες και τις συνθήκες εργασίας, κάτι που φαίνεται σε χώρες με χαμηλές επενδύσεις και περιορισμένη ανάπτυξη, όπως η Ελλάδα.
Η πραγματική «κατάρα» της τεχνολογίας δεν είναι η καταστροφή θέσεων εργασίας, αλλά ο οικονομικός αναλφαβητισμός που συχνά συνοδεύει την αντίδραση στην τεχνολογική εξέλιξη.
Δασμοί: Φόροι για τους καταναλωτές
Οι δασμοί που επιβάλλονται για να προστατευτούν οι εγχώριες βιομηχανίες από τον ξένο ανταγωνισμό, είναι στην πραγματικότητα φόροι που πληρώνουν οι καταναλωτές.
Η αύξηση των τιμών των εισαγόμενων αγαθών δημιουργεί μια ψευδαίσθηση «προστασίας» της εγχώριας παραγωγής, αλλά στην ουσία μειώνει την επιλογή και αυξάνει το κόστος για όλους.
Όπως αναφέρει ο Hazlitt, υποστηρίζοντας την επιβολή δασμών, «είναι σαν να καίει κανείς το σπίτι του για να ζεσταθεί».
Πληθωρισμός: Ο μεγαλύτερος φόρος
Ο πληθωρισμός αποτελεί μια κρυφή μορφή φορολογίας, μέσω της οποίας οι κυβερνήσεις «ληστεύουν» τα νοικοκυριά και μειώνουν την αξία των αποταμιεύσεών τους.
Εντούτοις, συχνά παρουσιάζεται ως ένα «αναγκαίο κακό», ιδιαίτερα σε χώρες όπου το κράτος προσπαθεί να διατηρήσει ή να αυξήσει τα δημόσια έσοδα μέσω του πληθωρισμού, χωρίς να αυξήσει άμεσα τους φόρους.
Επίλογος
Όσον αφορά τα επιχειρηματικά κέρδη, αυτά είναι αναγκαία για την οικονομική ανάπτυξη, καθώς δείχνουν πού πρέπει να κατευθυνθούν οι πόροι, ενισχύουν την καινοτομία και ανταμείβουν την ανάληψη κινδύνου.
Όμως, η υπερφορολόγηση των κερδών, χωρίς την ενίσχυση του ανταγωνισμού και την καταπολέμηση των καρτέλ και των ολιγοπωλίων, οδηγεί στην καταστροφή της κινητήριας δύναμης της ανάπτυξης.
Ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας, όπου τα κέρδη του επιχειρηματικού τομέα αυξάνονται εις βάρος των εργαζομένων και της παραγωγικότητας, η υπερφορολόγηση χωρίς ταυτόχρονη ενίσχυση των ανταγωνιστικών συνθηκών οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο οικονομικής παρακμής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου