Ο ΕΛΛΗNIKΟΣ ΛΑΟΣ (ΜΠΗΝΤΕΡΜΑΝ) ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΕΞΟΚΟΥΛΗΔΕΣ ΕΜΠΡΗΣΤΕΣ
2 ΒΙΝΤΕΟ
Ο ΛΑΟΣ-ΜΠΗΝΤΕΡΜΑΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΜΠΡΗΣΤΕΣ-ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ
Γράφει ο Κωνσταντίνος Ι. Βαθιώτης
Το 1958 ο Γερμανοελβετός συγγραφέας Μαξ Φρις έγραψε ένα εξαίσιο θεατρικό έργο που έχει χαρακτηρισθεί ως σάτιρα της εθελοτυφλίας του μέσου αστού: «Ο Μπήντερμαν και οι εμπρηστές» (μτφ.: Ν. Βαγενάς, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα 1990).
Το έργο αυτό είχε ανεβεί στο Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν την σεζόν 1964-1965. Τον Θεόφιλο Μπήντερμαν είχε ενσαρκώσει ο Δημήτρης Χατζημάρκος, την σύζυγό του Μπαμπέτ η Ευαγγελία Κοταμανίδου και τον εμπρηστή Σμιτς ο Σπύρος Καλογήρου.
Διασώζεται και μια τηλεοπτική μετάδοση που έγινε στις 12/10/1970 σε σκηνοθεσία Εύης Γαβριηλίδη
1.
Στην σύγχρονη εποχή, το έργο αυτό ανέβηκε π.χ. το 2013 από το σχήμα Ρεφενέ στο Θέατρο Αγορά σε σκηνοθεσία Γιάννη Γεωργακάκη
2, αλλά και προσφάτως (τον Μάρτιο 2022) στο Εθνικό Θέατρο από την Εφηβική Σκηνή σε σκηνοθεσία Σοφίας Βγενοπούλου
3.
Σε μια πόλη που μαστίζεται από πυρκαγιές ζει και δραστηριοποιείται ο Θεόφιλος Μπήντερμαν, ο οποίος εμπορεύεται ένα τριχοτονωτικό που υποτίθεται ότι θεραπεύει την τριχόπτωση. Την ώρα που διαβάζει την εφημερίδα του, μπαίνει απρόσκλητος μέσα στο σπίτι του ένας άνεργος που γυρεύει ανθρωπιά, ο Τζότζεφ Σμιτς.
Ο Μπήντερμαν κολακευμένος από το εγκώμιο που του πλέκει ο άγνωστος επισκέπτης, τον εμπιστεύεται, προσφέροντάς του όχι μόνο τροφή αλλά και κατάλυμα.
Έχοντας ακούσει το βράδυ θορύβους, η Μπαμπέτ επιπλήττει τον σύζυγό της επειδή εμπιστεύθηκε έναν παντελώς άγνωστο, αφήνοντάς τον να διανυκτερεύσει στην σοφίτα. Εκείνος αντιδρά λέγοντας:
«Τι θα γίνει αν τον καθένα τον παίρνουμε για εμπρηστή; Δε βλάπτει λίγη εμπιστοσύνη».
Ο αναγνώστης πληροφορείται ότι, την επόμενη νύκτα στην σοφίτα, δίπλα στον Σμιτς, κοιμήθηκε και ο Άιζενρινγκ, συνεργός του Σμιτς, με τον οποίο μετέφεραν εκεί μπιτόνια βενζίνης. Το πρωί ο Μπήντερμαν, όντας σε έξαλλη κατάσταση, τους ζητά να φύγουν από το σπίτι, αλλιώς η γυναίκα του θα καλέσει την αστυνομία.
Ο έντονος διάλογος που ακολουθεί μεταξύ των τριών ανδρών κορυφώνεται, όταν ο Μπήντερμαν βλέπει τα μπιτόνια και αντιλαμβάνεται ότι περιέχουν βενζίνη. Είναι κατηγορηματικός, λέγοντάς τους:
«δεν πρόκειται να ανεχτώ βενζίνη στη σοφίτα μου».
Ο διάλογος, όμως, διακόπτεται από την αιφνίδια εμφάνιση ενός αστυφύλακα που διερευνά τα αίτια της αυτοκτονίας του απολυμένου Σκλάβενιχ, ο οποίος είχε βάλει το κεφάλι του στο γκάζι την προηγούμενη νύκτα, ακολουθώντας την μία από τις δύο ιδέες που του είχε δώσει το πρώην αφεντικό του, δηλ. ο Μπήντερμαν.
Είναι εντυπωσιακό ότι, προτού φύγουν για την αστυνομία, ο αστυφύλακας εντοπίζει τα μπιτόνια, αλλά όταν ρωτά τι έχουν μέσα, ο Μπήντερμαν απαντά ψευδώς ότι περιέχουν τριχοτονωτικό!
Καθώς ο Σμιτς και ο Άιζερινγκ μένουν μόνοι τους και αρχίζουν να ελέγχουν αν έχουν μαζί τους όλα τα απαραίτητα εμπρηστικά σύνεργα, ο κορυφαίος του χορού ρωτά τον Μπήντερμαν γιατί άφησε να στοιβαχτεί μέσα στην σοφίτα του τόση βενζίνη, οπότε εκείνος δίνει την εξής απάντηση:
«Δεν πρέπει ο νους μας να πηγαίνει πάντα στο κακό. Πού θα μας οδηγήσει αυτό; Εγώ θέλω την ησυχία μου και τίποτε άλλο. […] Αν τον καθένα που συναντάμε μπροστά μας τον παίρνουμε για εμπρηστή, τότε πώς περιμένουμε να γίνουν καλύτερα τα πράγματα; […] Για τ’ όνομα του Θεού, δεν είναι όλοι εμπρηστές! Χρειάζεται και λίγη εμπιστοσύνη, λίγη εμπιστοσύνη, τόση δα… Δεν μπορώ να ζω με το φόβο όλη την ώρα!».
Ο Μπήντερμαν παραδέχθηκε ότι είχε τις υποψίες του, αλλά πήγε και ήλεγξε αρκετές φορές αν οι φιλοξενούμενοί του κοιμόντουσαν κι έτσι ησύχασε, όταν διαπίστωσε ότι ροχάλιζαν.
Ο χορός και ο κορυφαίος σχολιάζουν δηκτικά την επιπόλαιη στάση του Μπήντερμαν, που αντιπροσωπεύει εκείνη του μέσου «καλοπροαίρετου και καλόβολου» πολίτη, ο οποίος ελπίζει πως «το καλό θα βγει από πράξη σπλαχνική» και «συνηθίζει στις κακές μυρωδιές».
Όταν επιστρέφει στο σπίτι του, ο Μπήντερμαν εξακολουθεί να είναι φιλικός με τους επίδοξους εμπρηστές, πιστεύοντας ότι δεν τον συμφέρει να τους κάνει εχθρούς του, αφού με ένα σπίρτο θα έκαναν το σπίτι στάχτη.
Παρότι, στην κουβέντα που ακολουθεί, ο Άιζενρινγκ αναφέρεται σε υλικά που χρησιμοποιούνται για την διάπραξη εμπρησμού (π.χ. λέει στον Μπήντερμαν ότι έστειλε τον Σμιτς να φέρει ροκανίδι που καίγεται πιο εύκολα, τον ρωτά αν πήρε το μάτι του κάποιο καψούλι, του δίνει δε να κρατήσει ένα φυτίλι για να το μετρήσει), παρότι ο χώρος έχει κατακλυσθεί από την μυρωδιά της βενζίνης και, τέλος, παρότι ο Άιζενρινγκ αποκαλύπτει ότι ο Σμιτς δεν μπόρεσε τελικά να βρει ροκανίδι και γι’ αυτό έφερε στουπί που ανάβει ακόμα καλύτερα, αποφασίζει να τους παραθέσει δείπνο με μια χήνα γεμάτη κάστανο και κρασί Βουργουνδίας!
Ενώ η Μπαμπέτ δείχνει ιδιαιτέρως ανήσυχη, ακούγοντας τους καλεσμένους να μιλούν ως εμπρηστές που πρόκειται να πυρπολήσουν το σπίτι και, επιπροσθέτως, ενώ ο Άιζενρινγκ ομολογεί ότι είχε πάει στην φυλακή επειδή του χρέωσαν τον εμπρησμό του εστιατορίου στο οποίο εργαζόταν, ο Μπήντερμαν παραμένει παροιμιωδώς ατάραχος, βλέποντας τα πράγματα από την αστεία τους πλευρά.
Ακόμη κι όταν ακούγονται σειρήνες της πυροσβεστικής, οπότε ο Άιζενρινγκ αποκαλύπτει ότι το κόλπο των εμπρηστών είναι να «απομακρύνουν τις πυροσβεστικές αντλίες σ’ ένα φτωχό προάστιο», ώστε, όταν πυρπολήσουν το επιλεγμένο σπίτι, να μην υπάρχει διαθέσιμο όχημα για να επέμβει, ο Μπήντερμαν συνεχίζει να νομίζει ότι οι φιλοξενούμενοί του κάνουν χιούμορ.
Οι Σμιτς και Άιζενρινγκ επιχειρούν να τον προσγειώσουν απότομα, λέγοντάς του ευθαρσώς ότι είναι εμπρηστές και δεν αστειεύονται καθόλου. Ο Μπήντερμαν, όμως, δεν θέλει ούτε αυτήν την υστάτη ώρα να τους πιστέψει, και τους λέει ότι τους θεωρεί φίλους του που αξίζει να τους εμπιστευθεί.
Τότε, οι δύο φιλοξενούμενοι ζητούν από αυτόν να τους δώσει σπίρτα ως ένδειξη εμπιστοσύνης κι εκείνος, παρότι αρχικά διστάζει, τελικώς τους τα δίνει. Η σκέψη που κυριάρχησε στο μυαλό του ήταν η εξής: αν επρόκειτο για εμπρηστές, θα είχαν σπίρτα μαζί τους.
Λίγα λεπτά μετά, το σπίτι του Μπήντερμαν γίνεται παρανάλωμα του πυρός.
Καίτοι το συγκεκριμένο θεατρικό έργο έχει ως υπότιτλό του την φράση «ένα διδακτικό έργο χωρίς δίδαγμα», ένας αφυπνισμένος αναγνώστης θα ήταν εύκολο να αντιληφθεί την εφαρμογή που έχει στον τρόπο αντιμετώπισης των πολιτικών από τους πολίτες:
Ενώ τα σημάδια βοούν ότι οι πολιτικοί συμπεριφέρονται ως λαοκτόνοι εμπρηστές, οι πολίτες μιμούνται τον Μπήντερμαν, τιμώντας τους με μια παντελώς αδικαιολόγητη εμπιστοσύνη.
Ειδικά ο ελληνικός λαός, ο οποίος, παρότι ευτύχησε να κυβερνάται αταλάντευτα από σαλτιμπάγκους πολιτικούς, που ως μοναδικό τους μέλημα έχουν την μεγιστοποίηση του ατομικού τους κέρδους μέσω της ηδονικής και σαδιστικής άσκησης εξουσίας, αδιαφορώντας πλήρως για την προάσπιση της πατρίδας και για την βελτίωση της ζωής των πολιτών, εξακολουθεί κατά ολέθριο τρόπο να τους εμπιστεύεται τυφλά, δίνοντας την εντύπωση ότι διακατέχεται από τάσεις αυτοπυρπόλησης.
Το εκλογικό αποτέλεσμα της 21ης Μαΐου 2023 ανακήρυξε νικητή έναν από τους πιο επικίνδυνους και ανάλγητους πρωθυπουργούς χωρίς ίχνος ενσυναίσθησης, ο οποίος αντιμετώπισε τους Έλληνες πολίτες αφ’ ενός σαν θηρία που αξίζει να τα κυβερνά με χρήση μαστιγίου, αφ’ ετέρου σαν ξεπουπουλιασμένες κότες που, κατά το πείραμα του Στάλιν, ελέγχει απολύτως ταΐζοντάς τες με σιτάρι, δηλ. με επιδόματα, pass και bonus.
Κατά την διάρκεια της αυταρχικής τετραετίας του Κυρ. Μητστοτάκη έγιναν:
το Σύνταγμα κουρελού,
τα δάση στάχτη,
η δικαιοσύνη φυσαρμόνικα της διοίκησης,
τα βαγόνια του τρένου κινητές θανάσιμες παγίδες,
η διαφορετική άποψη κόκκινο πανί,
οι πολιτικοί αντίπαλοι επικίνδυνοι εχθροί,
ο ιδιωτικός βίος διάτρητος τοίχος,
η συγγνώμη καραμέλα,
το ψέμα εργολαβία,
το φαγοπότι των ημετέρων θεσμός, αλλά και
οι θεσμοί μπουχός.
Κι όμως, ο ελληνικός λαός ξαναψήφισε Νέα Δημοκρατία, δηλαδή: Νέα Δικτατορία, δίνοντάς της «ανώμαλο συγχωροχάρτι» για τα φρικαλέα πεπραγμένα της κυβέρνησης.
Όσο απίστευτο φαίνεται στον αναγνώστη του θεατρικού έργου του Φρις ότι ο Μπήντερμαν παρέβλεψε όλα τα κραυγαλέα σημάδια που έδειχναν ότι οι φιλοξενούμενοί του δεν ήταν τίποτε άλλο παρά εμπρηστές, φθάνοντας στο σημείο να τους παραδώσει ακόμη και τα σπίρτα με τα οποία θα έβαζαν φωτιά στα μπιτόνια της βενζίνης που είχαν στοιβάξει στην σοφίτα, άλλο τόσο απίστευτη φαίνεται η μετατροπή του μέχρι πρότινος λοιδορηθέντος ως «Demolition Man» σε αδιαφιλονίκητο και ανίκητο «Superman».
Στην εποχή μας, τα σπίρτα του απαράδεκτου Biedermann είναι τα φακελάκια των Ελλήνων ψηφοφόρων που μετέτρεψαν –και απ’ ό,τι φαίνεται θα μετατρέψουν ξανά– την Ελλάδα σε μπλε, στην πραγματικότητα όμως σε κόκκινο, δηλ. στο χρώμα της πυρκαγιάς.
Όποιος θέλει να περιγράψει μονολεκτικώς την σύγχρονη διανοητική μάστιγα του Νεοέλληνα ραγιά, δηλ. την απύθμενη πολιτική ευκολοπιστία του, αφού εξακολουθεί να τρέφει εμπιστοσύνη προς τους κυβερνητικούς διαχειριστές του –μεταλλαχθέντες εν τω μεταξύ σε βιοεξουσιαστές του– και κατ’ επέκτασιν προς το πολιτικό σύστημα που οδηγεί το ελληνικό πλοίο κατευθείαν πάνω στα βράχια, μπορεί να υιοθετήσει τον όρο «μπηντερμανίτιδα».
Ενόψει των επικείμενων εκλογών της 25ης Ιουνίου, θα ήταν χρήσιμο το ακόλουθο σύνθημα:
Κάθε ψήφος στον Κυριάκο Μητσοτάκη είναι ένα σπίρτο στους εμπρηστές του Θεόφιλου Μπήντερμαν!
Το αγαπημένο σύνθημα του Φρις ήταν: «Να ζείτε μ’ ανοιχτά τα μάτια».
Ο Φρις υπήρξε μαθητής του Μπέρτολτ Μπρεχτ. Ο ψυχολογικός μηχανισμός της εμπιστοσύνης δεν θα μπορούσε, φυσικά, να έχει αφήσει αδιάφορο ούτε τον Γερμανό δραματουργό και ποιητή. Στο έργο του «ΜΕ-ΤΙ. Το βιβλίο των παρεμβάσεων στη ροή των πραγμάτων» (μτφ.: Β. Τσαλής, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2018, σελ. 227), ο Μπρεχτ γράφει:
«Όταν ζητάμε διαρκώς από τον λαό να δείχνει εμπιστοσύνη, τότε αυτός χάνει την εμπιστοσύνη του».
Οι Νεοέλληνες ραγιάδες, όμως, διέψευσαν τον Μπρεχτ, αφού ο μητσοτακικός «μπαμπάς» τους, που επικαλείται συχνά-πυκνά την ανάγκη να τον εμπιστεύονται, θεωρούν ότι αξίζει την εμπιστοσύνη τους, επειδή έχει (τάχα) το χάρισμα να… εξολοθρεύει τους «μπαμπούλες».
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στο ίδιο έργο απαριθμούνται οι τρεις καλύτερες μέθοδοι εξαπατήσεως των ανθρώπων – ας τις θυμηθούμε:
«Τα αστεία είναι η τρίτη καλύτερη μέθοδος εξαπατήσεως των ανθρώπων. Η δεύτερη αξιολογικώς είναι ο συναισθηματισμός. […]
Η καλύτερη όμως και ασφαλέστερη μέθοδος […] είναι να λες την καθαρή αλήθεια. Κανείς δεν πρόκειται να την πιστέψει».
Το ανωτέρω κείμενο δημοσιεύθηκε ανήμερα των εκλογών της 25ης Ιουνίου 2023 στην εφημερίδα ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, σελ. 08β/24.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου