Η «ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ» ΚΑΙ Η «ΦΑΡΜΑΚΟΓΛΩΣΣΑ» ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΥΒΕΛΑ
2 ΒΙΝΤΕΟ
Γράφει ο Κωνσταντίνος Ι. Βαθιώτης
Στο βιβλίο «Πολιτεία και λαϊκή θέληση» του Γ. Δ. Δασκαλάκη (1912-1994), το οποίο εκδόθηκε από τις «Εκδόσεις των Φίλων» το 1982, υπάρχει ένα σημαντικό και επίκαιρο κείμενο με τίτλο «Η γλώσσα της πολιτικής» (σελ. 146 επ.).
Ο συγγραφέας του συγκεκριμένου άρθρου εκτός από καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, είχε διατελέσει Πρόεδρος του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού και Υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση Γ. Ράλλη, με την ειδική αποστολή να φέρει εις πέρας την διεξαγωγή των βουλευτικών εκλογών της 18ης Οκτωβρίου 1981.
Ο Γ. Δ. Δασκαλάκης επισημαίνει εισαγωγικώς ότι «η πολιτική επικοινωνία αποτελεί το κύριο μέσο για τη διεξαγωγή κάθε είδους πολιτικoύ αγώνα» και ότι «σε περιόδους εκλογών που οι ψηφοφόροι πρέπει να “κερδηθούν” για τη συμμετοχή τους ή για την απόφασή τους, η σωστή επικοινωνία κομμάτων και υποψηφίων μαζί τους, παίρνει πρωταρχική σημασία». Η γλώσσα αποτελεί «τη μεγάλη δύναμη που θα πληροφορήσει και θα “τοποθετήσει” τον πολίτη».
Πού πρέπει να στοχεύσει ένα μήνυμα: στον νου ή στην ψυχή; Ποιες λέξεις ή εκφράσεις πρέπει να προτιμηθούν; Οι αριθμοί και τα παραδείγματα ωφελούν ή βλάπτουν; Αυτά είναι μερικά από τα καίρια ερωτήματα που απασχολούν τους επικοινωνιολόγους και αναδεικνύονται από τον συγγραφέα, ο οποίος υπογραμμίζει την επίδραση που ασκούν τα μέσα επικοινωνίας στο κοινό.
Ειδικότερα, σημειώνει ότι τα μέσα αυτά έχουν αναχθεί σε «τέχνη και σε επιστήμη», καθώς και ότι «κινδυνεύουμε, παρά τη θέλησή μας, να κατευθυνόμαστε και να χειραγωγούμαστε από αυτά, πολλές φορές μάλιστα χωρίς να το συνειδητοποιούμε».
Επειδή, λοιπόν, ο πολίτης πρέπει να ασκήσει «το ύψιστο [εκλογικό] δικαίωμά» του, που ταυτοχρόνως είναι και «το σοβαρότερο καθήκον» του όσο πιο υπεύθυνα και συνειδητά γίνεται, ο Γ. Δ. Δασκαλάκης εφιστά την προσοχή μας στην ανάγκη να μάθουμε πώς και γιατί μιλιέται η γλώσσα της πολιτικής:
«Διαβάζοντας ένα πολιτικό κείμενο ή ακούγοντας ένα πολιτικό μήνυμα, πέρα από την πληροφόρηση ή τη γνώμη που μας παρέχουν, “αισθανόμαστε” και την πρόκληση, αφού τα “αξιολογήσουμε” και τα αποδεχτούμε ή να τα απορρίψουμε ή να πάρουμε θέση, δηλαδή να “αποφασίσουμε” συμμετοχή ή μη συμμετοχή. Η γλώσσα της πολιτικής έχει σαν αποτέλεσμα “παρακίνηση για δράση”: π.χ. θα ψηφίσω· θα απόσχω. Πάντως θα ενδιαφερθώ κατά κάποιο θετικό ή αρνητικό τρόπο».
Με βάση την έρευνα της «καταναλωτικής» συμπεριφοράς ή των «εκλογικών αντιδράσεων», δύο είναι οι κύριες κατηγορίες αποδεκτών των ψηφοθηρικών μηνυμάτων:
Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν όσοι «παρακολουθούν-μετέχουν κι έχουν ήδη πάρει θέση», ενώ στην δεύτερη κατηγορία όσοι «δεν ενδιαφέρονται διόλου ή είναι απλοί θεατές, χωρίς τοποθέτηση ή ισχυρές προτιμήσεις». Στους μεν πρώτους τα μηνύματα επιδρούν μόνο ενισχυτικά και ποτέ ανατρεπτικά, στους δε δεύτερους επιδρούν καταλυτικά, αφού τους ωθούν προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση.
Η γλώσσα της πολιτικής, παρατηρεί ο Γ. Δ. Δασκαλάκης, περιέχει λέξεις που «κατά κανόνα, δεν συμβολίζουν “πραγματικά αντικείμενα”-υπαρκτά πράγματα ή “αληθινά” γεγονότα, αλλά αφηρημένες έννοιες ή “νοητικές” εικόνες», που αναμένεται να συνδεθούν με ένα «λογικό»-θεωρητικό περιεχόμενο, με άλλα λόγια: «να τους δοθεί, ένας, κάποιος, ορισμός», να τους αποδοθεί μια πραγματική «υπόσταση».
Τέτοιες είναι π.χ. οι λέξεις «δικαιοσύνη», «ισότητα», «αξιοπρέπεια», «αξιοκρατία», τις οποίες οι υποψήφιοι ηγέτες αναμασούν ως πομφόλυγες και φληναφήματα από τα μπαλκόνια και τις πλατείες. Πασίγνωστα είναι και τα αντιθετικά ζεύγη «Δεξιά – Αριστερά» ή «Πρόοδος – Συντήρηση», τα οποία, παρότι στερούνται «συγκεκριμένου εννοιολογικού περιεχομένου», οιστρηλατούν τους οπαδούς των κομμάτων που εύκολα διαλέγουν στρατόπεδο ανάλογα με το ποια λέξη ταιριάζει περισσότερο στην ιδεολογική ιδιοσυγκρασία ή τους «κοσμοθεωρητικούς προσανατολισμούς» τους.
Ο Γ. Δ. Δασκαλάκης συμπληρώνει ότι:
«μερικές λέξεις δεν έχουν απλώς ένα περιγραφικό περιεχόμενο-χαρακτήρα, όπως π.χ. ποτήρι, τραπέζι, αλλά και μια “δυνατότητα” να δημιουργ[ού]ν ταυτόχρονα μια ψυχική ευφορία ή δυσφορία, όπως π.χ. λαϊκή κυριαρχία, ατομικές ελευθερίες, δημοκρατία ή εκμετάλλευση, τυραννία, δικτατορία».
Στον ψυχικό επηρεασμό αποβλέπει και η λεγόμενη «στρατηγική της επιθυμίας» (ο όρος ανήκει στον Αμερικανό ψυχολόγο Ernest Dichter, 1907-1991), η οποία διακλαδώνεται σε δύο επιμέρους μεθόδους:
Κατ’ εφαρμογήν της πρώτης, η γλώσσα της πολιτικής μεταφέρει στον αποδέκτη το μήνυμα εκείνο που αποζητά να ακούσει: αύξηση μισθών, μείωση της ανεργίας, καταπολέμηση της ακρίβειας, υγεία για όλους κ.λπ.· πρόκειται για συνθήματα που χαϊδεύουν τα αφτιά των ψηφοφόρων. Η δεύτερη μέθοδος στοχεύει στην εκμαίευση των βαθύτερων αναγκών των ψηφοφόρων, οι οποίες πρέπει να βγουν στο φως και να συνειδητοποιηθούν.
Εν συνεχεία, ο Γ. Δ. Δασκαλάκης αναφέρεται σε δύο ουσιώδεις τεχνικές της γλώσσας της πολιτικής. Σύμφωνα με τα ευρήματα του Αυστροαμερικανού κοινωνιολόγου και πρωτοπόρου στην μελέτη των εκλογών Paul Lazarsfeld (1901-1976):
«ένα πολιτικό επιχείρημα είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στον εκλογικό αγώνα, όταν μπορεί να καλύψει διαφορετικές ανάγκες επικοινωνίας, δηλαδή όταν είναι πολυσήμαντο, επιδέχεται “άπειρες” ερμηνείες και “χαίρει ασαφείας και αοριστίας”».
Αυτό ισχύει για τις περίφημες λέξεις-καραμέλες που χρησιμοποιούνται με πληκτική σταθερότητα σε κάθε εκλογική αναμέτρηση και σχεδόν από κάθε κόμμα: π.χ. «αναμόρφωση», «πρόοδος», «αλλαγή». Είναι χαρακτηριστικό ότι, ειδικά στις εκλογές της 21ης Μαΐου 2023, η «αλλαγή» έγινε φετιχιστικό σύνθημα και για τα τρία μεγάλα κόμματα.
Έτσι, η ΝΔ υποσχέθηκε «μεγαλύτερες αλλαγές την δεύτερη τετραετία και ξερίζωμα των νησίδων αναχρονισμού του κράτους», ο ΣΥΡΙΖΑ ζήτησε από τους πολίτες να «εγκρίνουν με την ψήφο τους το συμβόλαιο αλλαγής» και το ΠΑΣΟΚ, που εναλλακτικά αυτοχαρακτηρίζεται ούτως ή άλλως ως κίνημα αλλαγής, οραματίσθηκε την «πραγματική αλλαγή».
Η κοινή συνθηματολογία, λοιπόν, επαληθεύει την θεωρία του Θαυμαστού Ανάποδου Κόσμου: αντιπολίτευση σημαίνει συμπολίτευση!
Ο Θέμης Τζίφας, διευθυντής της εφημερίδας «Ευθύνη» της Πελοποννήσου, με αφορμή το αντίστοιχο υπνωτιστικό σύνθημα της άχρωμης, άοσμης και άγευστης «αλλαγής» των εκλογών που διαχειρίστηκε ο Γ. Δ. Δασκαλάκης, δηλ. της 18ης Οκτωβρίου 1981, είχε γράψει στις 4-1-1982, ένα μικρό άρθρο με τίτλο «Θολούρα».
Το κείμενο αυτό αναδημοσιεύθηκε, μαζί με άλλα, στο βιβλίο του «Απάτες και αυταπάτες. Ο πολιτικός ευνουχισμός ενός λαού» (σελ. 126).
Κλείνοντας το σύντομο κείμενό του, ο αρθρογράφος σημείωνε ότι «η θολούρα στην πολιτική είναι προθάλαμος βασάνων για το λαό» και ότι «εκείνο που πιο πολύ μετράει στην πολιτική, δεν είναι ούτε ο ήχος ούτε η σημασία των λέξεων», αλλά «η πρακτική» τους.
Η ακροτελεύτια φράση του, η οποία κρούει τον κώδωνα του κινδύνου με άκρως επίκαιρη διάσταση, είναι η εξής: «Τα φλάμπουρα της Αλλαγής […] να μη γίνουν σάβανα»
1.
Η δεύτερη τεχνική της γλώσσας της πολιτικής, συνεχίζει ο Γ. Δ. Δασκαλάκης, έχει τις ρίζες της στην ρωμαϊκή ρητορική παράδοση:
«Όταν δεν έχω ουσιαστικά επιχειρήματα, ad rem, στρέφομαι κατά του προσώπου, ad personam. “Τι περιμένετε από έναν παλιάνθρωπο;”».
Συναφής είναι ο όρος argumentum ad hominem, δηλ. επιχείρημα που στηρίζεται στο ποιόν του προσώπου και όχι στην ουσία του θέματος που συζητείται. Μέσω αυτού του επιχειρήματος, ο πονηρός ομιλητής προσπαθεί να καταδείξει το σφάλμα ενός ισχυρισμού διά της αμφισβητήσεως του προσώπου που τον επικαλείται (πρβλ. την παροιμία «όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια»).
Την τεχνική αυτή, η οποία περιγράφεται και στα εγχειρίδια της προπαγάνδας, εφήρμοσε προσφάτως και ο κ. Δημήτρης Κούβελας, Πρόεδρος του κόμματος «Πνοή Δημοκρατίας», ο οποίος σε συνέντευξη που παραχώρησε στις 29/5/2023 στον δημοσιογράφο Ν. Κυριακάκη («Εν αναμονή εξελίξεων?») απαξίωσε όσους τόλμησαν να εκφρασθούν δημόσια υπέρ της αποχής από τις κάλπες. Ειδικότερα δήλωσε τα εξής:
«Το σύστημα δεν τα έχει στημένα όλα, γιατί αν ήταν στημένα, δε θα φοβόντουσαν τόσο τις εκλογές και δεν θα χαιρόντουσαν τόσο όσοι χαίρονται μετά τις εκλογές. Αυτά λοιπόν είναι βασικά παραμύθια, τα οποία κάποιοι ακαδημαϊκοί ή προσποιούμενοι τους ακαδημαϊκούς καθόντουσαν και έλεγαν μπουρδολογίες. Αν πάτε να ψηφίσετε, ουσιαστικά νομιμοποιείτε το σύστημα.
Το σύστημα δεν έχει ανάγκη από τους ψηφοφόρους για να νομιμοποιηθεί. Είναι από πριν νόμιμο. Ένας να πήγαινε να ψηφίσει, θα έβγαινε κυβέρνηση με 100%. Ένας, ούτε καν δύο. Άρα λοιπόν στην ουσία αυτό που έλεγαν είτε ήταν μια ιλιγγιώδης βλακεία που ούτε βοσκός δεν θα το σκεπτόταν, πόσω δε μάλλον μορφωμένοι άνθρωποι με επιρροή στον κόσμο είτε ήταν κανονικοί πράκτορες του συστήματος» (βλ. το ηχητικό που ακολουθεί, λεπτά 27:23 επ.).
Προφανώς, ο κ. Κούβελας, ο οποίος, παρεμπιπτόντως, γνώριζε τον κ. Μπουρλά από το 1979 και τον έχει εγκωμιάσει δημοσίως ως «καρντάσι» που τιμά την Ελλάδα (βλ. το ηχητικό που ακολουθεί, λεπτά 01:27 επ.), είναι τόσο καλά γαντζωμένος στην καθηγητική του θέση, που δεν διανοείται ότι ο μισθός του προέρχεται από ένα καθεστώς «έξυπνης δικτατορίας», το οποίο, όπως κάθε ολοκληρωτικό καθεστώς, θέλει (και πρέπει) να έχει μαζί του τον όχλο.
Αν οι πολίτες μπορούσαν να αντικρίσουν τις αλυσίδες τους, δεν θα πήγαιναν να ρίξουν στην κάλπικη σχισμή το επικυρωτικό του δικτατορικού μηχανισμού φακελάκι, αφού γνωρίζουν ότι κανένας ολοκληρωτισμός (είτε κλασικού είτε υβριδικού τύπου) δεν ανετράπη νομίμως μέσω εκλογών! Μια συμμετοχή στις εκλογές που θα άγγιζε μόλις και μετά βίας το 20% μπορεί να έβγαζε και πάλι νικητή, αλλά τότε η εκλογική διαδικασία θα είχε γελοιοποιηθεί. Και πάντως, η απουσία από το Σύνταγμα πρόβλεψης περί ελαχίστου ορίου «απαρτίας» του εκλογικού σώματος αποτελεί αποδεικτικό a priori εκλογικής ανωμαλίας (βλ. και την άποψη του καθηγητή Γ. Κοντογιώργη στο ηχητικό που ακολουθεί, λεπτά 17:21 επ)!
Συνεπώς, οι «ιλιγγιώδεις βλακείες», οι «μπουρδολογίες», οι «βοσκοί» και οι «προσποιούμενοι τους ακαδημαϊκούς» είναι χαρακτηρισμοί που έχουν δυναμική αυτεπιστρόφου σε βάρος του καθηγητή Φαρμακολογίας που έβγαλε πάλι έξω την φαρμακόγλωσσά του!
2 Το ίδιο φυσικά ισχύει και για την διαζευκτική μομφή του περί «κανονικών πρακτόρων του συστήματος».
Βλ. και:
·
20 ΜΑΙ
Βλ. και:
·
20 ΜΑΙ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου