ΜΕ ΕΝΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ, Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΣ ΚΗΡΥΤΤΕΙ ΣΤΟΝ ΑΞΟΝΑ ΚΑΡΑΚΑΣ - ΜΠΟΓΚΟΤΑ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ.

ΜΕ ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΣΤΗ ΖΟΥΓΚΛΑ ΤΗΣ ΚΟΛΟΜΒΙΑΣ 

Γράφει ο Σταύρος Τζίμας

Ο επίσκοπος Τιμόθεος σπούδασε στο ΑΠΘ και σήμερα διακονεί σε δάση, απομακρυσμένα χωριά και φτωχογειτονιές σε Κολομβία και Βενεζουέλα. «Κατάγομαι από μια φυλή Ινδιάνων, τους Τσιρακόκι, και το κοσμικό όνομά μου είναι Λουίς Αντόνιο Τόρες Εσκιβιέρ», λέει σε άψογα ελληνικά.

Προσήλθε στη συνάντησή μας συνοδευόμενος από τους τρεις κομπανιέρος του. Είχε μόλις φθάσει στα γραφεία της ιεραποστολής στη Θεσσαλονίκη προερχόμενος από τις ζούγκλες της Κολομβίας και με υποδέχθηκε υμνώντας την πόλη με το γνωστό άσμα «γεια σου μάνα Σαλονίκη, γεια σου νύφη του Βορρά, γεια σου Τούμπα και Βαρδάρη, γεια σου και Καλαμαριά», του λαϊκού αοιδού Ζαφείρη Μελά.

«Λατρεύω τη Θεσσαλονίκη, έκανα σπουδές εδώ, στη Θεολογική Σχολή του Αριστοτελείου, την έχω εδώ στην καρδιά μου, την κουβαλάω χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, στα δάση και στις φτωχογειτονιές», μου λέει συγκινημένος. 

Κάτω από το ράσο του χριστιανού ορθόδοξου ιερέα, το καλιμαύχι και τα γυαλιά «α λα Τρότσκι», ο ιεραπόστολος επίσκοπος Ασσου Τιμόθεος έκανε «μπαμ» από μακριά ότι ήταν Λατινοαμερικανός.

«Κατάγομαι από μια φυλή Ινδιάνων, τους Τσιρακόκι, το κοσμικό όνομά μου είναι Λουίς Αντόνιο Τόρες Εσκιβιέρ και επιτελώ ιεραποστολικό έργο για την Ορθόδοξη Εκκλησία στη Λατινική Αμερική, και συγκεκριμένα στην Κολομβία και στη Βενεζουέλα, με έδρα την Μπογκοτά. Εκανα και στην Κούβα με τον Φιντέλ», μου συστήθηκε σε άψογα ελληνικά, που τα έκανε χαριτωμένα η «τραγουδιστή» προφορά του.

Και αμέσως μετά, μου παρουσίασε τους νεαρούς «συνοδοιπόρους» του: «Από εδώ ο Αντρές Σαντιάγκο, το “παιδί της ζούγκλας”, ο Μόγλης μας. Για δες, δεν μοιάζει καταπληκτικά; Πιάσε το μαλλί του να δεις πόσο σκληρό είναι. 

Ηρθε από ένα χωριό της ζούγκλας Κατατούμπιο, μεγάλη ζούγκλα, παθαίνετε πλάκα αν τη δείτε, είναι η περιοχή όπου φυτρώνει το δέντρο της κόκας. 

Διέφυγε από το χωριό του, το Σαν Μαρτίν, γιατί κινδύνευε να τον πάρουν για να πολεμήσει οι αντάρτες. Τελικά άρπαξαν μια νεαρή κοπέλα από την οικογένειά του και αξίωσαν λύτρα για να την αφήσουν.

Από εκεί ο Κώστας (Κονσταντίνο Τιμοτέου), Κουβανός τενόρος». Και για του λόγου το αληθές, μ’ ένα νεύμα του ο νεαρός άρχισε να τραγουδάει με βροντώδη φωνή το «σ’ αγαπώ γιατί είσαι ωραία, σ’ αγαπώ γιατί είσαι εσύ…». «Τον Κώστα τον συνάντησα τυχαία σε ένα παγκάκι στην Αβάνα να παίζει με μια σπασμένη κιθάρα και να τραγουδάει. 

Τον ρώτησα αν θα ήθελε να παίξει ένα τραγούδι για μένα και μου απάντησε πως θα το έκανε ευχαρίστως αν του έλεγα τι ήταν αυτό που κρεμόταν στο στήθος μου, το επισκοπικό εγκόλπιο δηλαδή. Του εξήγησα, μου τραγούδησε και την επόμενη μέρα ήρθε στην εκκλησία. Εκτοτε είναι μέλος της ιεραποστολής.

Να και ο Χρήστος από τη Βενεζουέλα. Γνώρισε την Ορθοδοξία μια μέρα που πήγα και έκανα ομιλία στους νέους σε ένα χωριό που λέγεται Τοβάρ. Αμέσως ζήτησε να ακολουθήσει τον δρόμο μας για να μάθει την Ορθοδοξία. Και όχι μόνο βαπτίστηκε, αλλά έφερε και τον πατέρα και τη μάνα του και έγιναν ορθόδοξοι. 

Ετσι γίνεται στην Κολομβία, στη Βενεζουέλα, στη Λατινική Αμερική γενικότερα: έρχονται πρώτα οι νέοι, γίνονται ορθόδοξοι και μετά ακολουθούν και οι γονείς. Είναι μια ιδιαίτερη ευλογία αυτό για εμάς. Το 70% των πιστών ορθοδόξων εκεί είναι νέα παιδιά».

Λειτουργία στο Μεντεγίν της Κολομβίας. Για να φθάσει εκεί ο επίσκοπος Τιμόθεος χρειάζεται 12 ώρες – το ταξίδι προς άλλες, πιο απομακρυσμένες ενορίες διαρκεί ακόμη και 24 ώρες.

– Και εσείς, ένας Ινδιάνος, πώς περάσατε την πόρτα της Ορθόδοξης Εκκλησίας και μάλιστα φτάσατε να γίνετε επίσκοπος;

– Εντελώς τυχαία (γελάει). Θα ήμουν δέκα χρόνων και έτυχε να δείξουν στην τηλεόραση τους ηγέτες των τότε «Αδεσμεύτων» που είχαν επισκεφθεί την Κολομβία, ανάμεσά τους και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος. Φυσικά δεν τον ήξερα. 

Τον είδα σε μια ασπρόμαυρη τηλεόραση της θείας μου σε ένα χωριό –δεν υπήρχαν τότε πολλές τηλεοράσεις– και εκεί αντίκρισα έναν με μαύρα ράσα, με πανοκαλύμμαυχο και εγκόλπια – με εντυπωσίασε.

 Ρώτησα έναν καθολικό παπά και μου είπε ότι είναι ένας αρχιερέας, επίσκοπος από μια Εκκλησία που λέγεται ορθόδοξη. Μάλιστα μου τόνισε ότι η Εκκλησία αυτή είναι αιρετική, έχει φύγει από την κανονικότητα. 

Oμως ένας άλλος, αγγλικανός ιερέας, μου εξήγησε ότι η Καινή Διαθήκη έχει γραφτεί στα ελληνικά και ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η μήτρα όλων. Μου μίλησε μάλιστα και για έργα πατέρων. Από εκεί λοιπόν, από τον Μακάριο, ξεκίνησε η δική μου πορεία.

– Και πώς συνεχίστηκε;

– Eφτασα στα 27 μου χρόνια για να μπορέσω να αποκτήσω επαφή με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Εγραψα στο ορθόδοξο χριστιανικό κέντρο στην Αμερική και μου απάντησαν ότι στην Κολομβία δεν υπήρχε ούτε ένας ορθόδοξος ιερέας και πως υπήρχε κάπου ένας ναός και ερχόταν μία φορά τον χρόνο ένας παπάς και τον λειτουργούσε. Τους έγραψα και δεύτερο γράμμα, στο οποίο τους έλεγα ότι θέλω να γίνω ορθόδοξος και τι πρέπει να κάνω. 

Μου έστειλαν μια διεύθυνση στον Παναμά και μου είπαν ότι η Μητέρα και Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως πρόσφατα είχε ιδρύσει μητρόπολη και είχε διορίσει ένα μητροπολίτη. Εγραψα σε αυτή τη διεύθυνση και μετά ένα διάστημα πήρα απάντηση ότι επρόκειτο να επισκεφθεί την Κολομβία, για πρώτη φορά, ένας ορθόδοξος μητροπολίτης. 

Ηταν Αύγουστος μήνας και έφθασε ο σεβασμιότατος Αθηναγόρας, Παναμά τότε, μετέπειτα Μεξικού και σήμερα Κολομβίας, Κεντρικής Αμερικής και Βενεζουέλας, και με είδε. Του έκανε εντύπωση ότι καμιά πενηνταριά ορθόδοξοι από ολόκληρη την Κολομβία είχαμε μαζευτεί στο αεροδρόμιο της Μπογκοτά και τον περιμέναμε. 

Φάνηκε ότι υπήρχαν και άλλοι που ψάχνονταν, παρότι δεν υπήρχε Εκκλησία της Κολομβίας, δεν ήμουν ο μόνος που έψαχνε την Ορθοδοξία. Μιλήσαμε με τον δεσπότη. Διάλεξε τρεις από όλους μας και μας είπε «εσείς θα πάτε στην Ελλάδα», όπου σπουδάσαμε και επιστρέψαμε στην ιεραποστολή.

– Πόσο δύσκολο είναι να είσαι ιεραπόστολος στη ζούγκλα;

– Να σας πω. Εμείς ξεκινήσαμε από το μηδέν. Το 2000 ήμασταν μόνο δύο χριστιανοί ορθόδοξοι στην Κολομβία. Πλέον έχουμε εννέα ενορίες υπό το ωμοφόριο του σεβασμιωτάτου Αθηναγόρα και τώρα είμαστε 1,5 εκατ. στις χώρες της Κεντρικής Αμερικής, Κολομβία, Βενεζουέλα και Καραϊβική. Ντόπιοι όλοι. Εως το 2000 η Ορθοδοξία ήταν άγνωστη στην Κολομβία. 

Σήμερα συμμετέχουμε σε όλες τις πλευρές της δημόσιας ζωής της χώρας. Μιλάμε τακτικά στην τηλεόραση, μεσολαβούμε σε θέματα ειρήνης, έχουμε, θα έλεγα, έναν σημαντικό ρόλο στη δημόσια ζωή της Κολομβίας, σε όλους τους ανθρώπους, ορθοδόξους και μη. 

Γενικά όλοι οι άνθρωποι έχουν ακούσει κάτι για την Ορθοδοξία στην Κολομβία, έστω το όνομά της. Και από εκεί έρχεται η όρεξη να τη γνωρίσουν περισσότερο.

– Το κράτος σάς βάζει εμπόδια στο έργο σας;

– Oχι, άλλα είναι τα εμπόδια: οι αποστάσεις. Να φανταστείτε ότι εγώ διακονώ δύο χώρες, Κολομβία και Βενεζουέλα. Μέχρι πριν από δύο χρόνια ταξίδευα με τη συγκοινωνία, δεν είχα αυτοκίνητο. 

Τώρα αγοράσαμε ένα μικρό αμάξι και ταξιδεύουμε από την Μπογκοτά στο Καράκας, τέσσερις μέρες συνεχώς. Εχουμε ενορίες που χρειάζεσαι 10-15 έως και 24 ώρες για να φθάσεις. Δώδεκα ώρες θέλουμε για το Μεντεγίν. Υπάρχουν μεγάλες δυσκολίες.

– Είπατε για το Μεντεγίν, που είναι γνωστό παγκοσμίως για τα καρτέλ ναρκωτικών. Οι συμμορίες, τα καρτέλ της κοκαΐνης, οι συγκρούσεις των παραστρατιωτικών ομάδων, όλα αυτά πώς τα αντιμετωπίζει η Εκκλησία εκεί;

– Η Εκκλησία εκπέμπει μήνυμα αγάπης. Στην Κολομβία με τα ναρκωτικά εμπλέκεται το πολύ ένα 5% του πληθυσμού. Η εικόνα που μεταδίδεται προς τα έξω είναι λάθος και θα σας πω γιατί. 

Δυστυχώς εμείς εκεί έχουμε περιοχές όπου φύεται μόνο του αυτό το δέντρο. Αυτό το γνωρίζει καλύτερα ο «Μόγλης», ο οποίος κατάγεται από ένα χωριό στη ζούγκλα που λέγεται Σαν Μαρτίν. Αλλο το δέντρο, άλλο η κόκα και άλλο η κοκαΐνη. 

Και όσοι παράγουν ή συμμετέχουν στην κατεργασία της είναι ένα 2,5%, και πολύ λέω. Ζουν και εργάζονται στα βάθη της ζούγκλας, θέλεις εννέα ώρες να φθάσεις σε αυτές τις περιοχές μέσα στα βουνά. Δεν θα τους βρεις στις πόλεις και στα χωριά.

«Hμουν δέκα χρόνων όταν είδα σε μια ασπρόμαυρη τηλεόραση της θείας μου τον Μακάριο. Με εντυπωσίασε. Από εκεί ξεκίνησε η δική μου πορεία».

Το μεγάλο πρόβλημα της Κολομβίας είναι ο εμφύλιος πόλεμος. Εχουμε αντάρτικα της Αριστεράς, έχουμε όμως και παραστρατιωτικούς. Συγκρούονται μεταξύ τους όλοι αυτοί και ο στρατός πολεμάει εναντίον όλων.

 Βέβαια, αν έρθει κάποιος στην Κολομβία δεν θα το αισθανθεί, η Κολομβία είναι σε έκταση σχεδόν δέκα φορές η Ελλάδα, με πληθυσμό κοντά στα 60 εκατομμύρια.

Ο Φιντέλ, το Αγιον Ορος και ο τέως βασιλιάς

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και ενώ ο Κάστρο διήνυε το λυκόφως της ζωής του, είχε φουντώσει η φημολογία περί μεταφυσικών αναζητήσεών του, στροφής του στον χριστιανισμό και δη την Ορθοδοξία, με αποκορύφωμα ενδεχόμενη επίσκεψή του στο Αγιον Ορος. 

Μάλιστα, στον Αθω είχε ταξιδέψει, για να προετοιμάσει ενδεχόμενη επίσκεψη του κομμουνιστή ηγέτη, ο στενός συνεργάτης του, κυβερνήτης Αβάνας και γνωστός στη Λατινική Αμερική λογοτέχνης Ευσέβιος Λεάλ, συνοδευόμενος από τον τότε μητροπολίτη Μεξικού της Ορθόδοξης Εκκλησίας Αθηναγόρα. Το προσκύνημα δεν έγινε ποτέ. 

Την εποχή εκείνη, η Κούβα βρισκόταν σε καραντίνα από τη διεθνή κοινότητα για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ο φόβος κρυφού εντάλματος για σύλληψη του Κάστρο τον κράτησε μακριά από τον Αθω.

«Το 2000 ήμασταν μόνο δύο χριστιανοί ορθόδοξοι στην Κολομβία. Πλέον έχουμε εννέα ενορίες υπό το ωμοφόριο του σεβασμιωτάτου Αθηναγόρα».

«Στην Κούβα είχατε συναντήσει τον Κάστρο; Μιλήσατε μαζί του; Τι εικόνα αποκομίσατε;» ρώτησα τον επίσκοπο Τιμόθεο. «Hμουν για ένα διάστημα, αρχές του 2000, φιλοξενούμενός του στην Αβάνα. Hταν άνθρωπος έξυπνος, της αγάπης, δεν είμαι εγώ αυτός που θα κρίνει τις πολιτικές αντιλήψεις του και τις θεωρίες του.

 Eβλεπε πάντως με πολύ σεβασμό τη θρησκεία. Στην Κούβα, μπορώ να σας διαβεβαιώσω από την εμπειρία μου, ότι υπάρχει θρησκευτική ελευθερία, έχουμε ήδη τέσσερις ορθόδοξους χριστιανικούς ναούς. 

Εμάς ως ιεραποστόλους δεν μας εμπόδισε ποτέ και κανένας να τελέσουμε το έργο μας, να διδάσκουμε τα κηρύγματα της Εκκλησίας μας. Oταν μπήκαμε στην Κούβα ενσωματωθήκαμε με τους Κουβανούς».

– Eτυχε να συζητήσετε με τον Φιντέλ για τη θρησκεία;

– Αρκετές φορές. Του είχα χαρίσει και ένα βιβλίο με τους λόγους του Μεγάλου Βασιλείου για τους πλούσιους και τους φτωχούς. Για να καταλάβετε, ο Φιντέλ σε μία από εκείνες τις ατέλειωτες ομιλίες του, είπε ότι ο μεγαλύτερος πόλεμος ενός ανθρώπου είναι με τον εαυτό του. Αυτό δεν είναι αντίθετο με την Ορθοδοξία. Είχε δίκιο ο Φιντέλ που έλεγε ότι δεν περιμένουμε να αλλάξει ιδεολογικά ο κόσμος. 

Οι ιδεολογίες δεν θα φέρουν αυτή την αλλαγή που ο κόσμος περιμένει. Η Ορθοδοξία απευθύνεται στο εσωτερικό του ανθρώπου, στο οντολογικό. Λέει πως δεν μπορεί να αλλάξει ο κόσμος μόνο από αυτό που σκέπτομαι, αλλά πρωτίστως από αυτό που αισθάνομαι. Χρειάζεται να κάνουμε μια επανάσταση μέσα μας, αυτό που ονομάζεται μετάνοια.

– Αληθεύει τελικά ότι είχε εκφράσει την επιθυμία του να επισκεφθεί το Αγιον Ορος;

– Ναι, βέβαια. Τον είχε προσκαλέσει μάλιστα και ο σεβασμιώτατος Αθηναγόρας και ο Φιντέλ δέχτηκε. Δεν μπόρεσε να το κάνει. Πάντως, το ήθελε πάρα πολύ. Ο Κάστρο είχε τέτοιες αναζητήσεις. Ηταν ιδεαλιστής, έψαχνε το ιδανικό. Ο Λεάλ ασκούσε σημαντική επιρροή πάνω του. 

Όπως επίσης και ο τέως βασιλιάς της Ελλάδας Κωνσταντίνος, ο οποίος τον αγαπούσε πολύ. Είχαν οι δυο τους στενή επαφή, ήταν καλοί φίλοι. Διότι ο Φιντέλ ναι μεν ήταν σοσιαλιστής και κομμουνιστής, αλλά είχε άλλες ιδέες· ήταν άνθρωπος ανοικτός.