Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ (BIS):Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΟΥ ΚΥΒΕΡΝΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Alexander Light
Μετάφραση: Απολλόδωρος
Απόσπασμα από το βιβλίο 'Πύργος της Βασιλείας- Η σκιώδης ιστορία της μυστικής τράπεζας που κυβερνά τον κόσμο'
Στο πέρασμα των αιώνων έχουν ακουστεί πολλές ιστορίες, μερικές βασισμένες σε χαλαρά γεγονότα, άλλες βασισμένες σε φήμες, εικασίες, υποθέσεις και ξεκάθαρα ψέματα, για ομάδες ανθρώπων που "ελέγχουν τον κόσμο".
Κάποιες από αυτές είναι εν μέρει ακριβείς, άλλες είναι άγρια υπερβολικές, αλλά όταν πρόκειται για το ιστορικό αρχείο, τίποτα δεν πλησιάζει περισσότερο στη στερεοτυπική, μυστικοπαθή ομάδα που καθορίζει τη μοίρα πάνω από 7 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, από την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (Bank of International Settlements), η οποία κρύβεται σε τόσο κοινή θέα, που λίγοι έχουν δώσει ποτέ ιδιαίτερη προσοχή.
Αυτή είναι η ιστορία τους. - μέσω Zero Hedge
Η πιο αποκλειστική λέσχη του κόσμου έχει δεκαοκτώ μέλη. Συγκεντρώνονται κάθε δεύτερο μήνα μια Κυριακή βράδυ στις 7 μ.μ. στην αίθουσα συνεδριάσεων Ε ενός κυκλικού πυργόσπιτου, του οποίου τα φιμέ παράθυρα έχουν θέα στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της Βασιλείας.
Η συζήτησή τους διαρκεί μία ώρα, ίσως και μιάμιση. Ορισμένοι από τους παρευρισκόμενους φέρνουν μαζί τους έναν συνάδελφο, αλλά οι βοηθοί σπάνια μιλούν κατά τη διάρκεια αυτού του πιο εμπιστευτικού κονκλάβιου.
Η συνάντηση κλείνει, οι βοηθοί αποχωρούν και οι εναπομείναντες αποσύρονται για το δείπνο στην τραπεζαρία του δέκατου όγδοου ορόφου, έχοντας δικαίως την πεποίθηση ότι το φαγητό και το κρασί θα είναι εξαιρετικό.
Στο γεύμα, το οποίο διαρκεί μέχρι τις 11 μ.μ. ή τα μεσάνυχτα, γίνεται η πραγματική δουλειά. Το πρωτόκολλο και η φιλοξενία, που έχουν ακονιστεί για περισσότερες από οκτώ δεκαετίες, είναι άψογα. Οτιδήποτε ειπωθεί στο τραπέζι, είναι κατανοητό, δεν πρόκειται να επαναληφθεί αλλού.
Λίγοι, αν όχι κανένας, από αυτούς που απολαμβάνουν την υψηλή κουζίνα και τα κρασιά grand cru - μερικά από τα καλύτερα που μπορεί να προσφέρει η Ελβετία - θα αναγνωρίζονταν από τους περαστικούς, αλλά σε αυτούς περιλαμβάνεται ένας μεγάλος αριθμός από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους στον κόσμο. Αυτοί οι άνδρες - είναι σχεδόν όλοι άνδρες - είναι κεντρικοί τραπεζίτες.
Έχουν έρθει στη Βασιλεία για να συμμετάσχουν στην Οικονομική Συμβουλευτική Επιτροπή (Economic Consultative Committee - ECC) της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS), η οποία είναι η τράπεζα των κεντρικών τραπεζών.
Στα σημερινά μέλη της [ZH: από το 2013] περιλαμβάνονται ο Ben Bernanke, ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, ο Sir Mervyn King, ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, ο Mario Draghi, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ο Zhou Xiaochuan της Τράπεζας της Κίνας και οι διοικητές των κεντρικών τραπεζών της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Σουηδίας, του Καναδά, της Ινδίας και της Βραζιλίας. Ο Jaime Caruana, πρώην διοικητής της Τράπεζας της Ισπανίας, γενικός διευθυντής της BIS, συμμετέχει μαζί τους.
Στις αρχές του 2013, όταν αυτό το βιβλίο κυκλοφόρησε στο τυπογραφείο, ο King, ο οποίος πρόκειται να παραιτηθεί από διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας τον Ιούνιο του 2013, προήδρευε του ECC.
Η ECC, η οποία ήταν γνωστή ως συνάντηση των διοικητών της G-10, είναι η πιο σημαίνουσα από τις πολυάριθμες συναντήσεις της BIS, η οποία είναι ανοικτή μόνο σε μια μικρή, επιλεγμένη ομάδα κεντρικών τραπεζιτών από προηγμένες οικονομίες.
Η ECC διατυπώνει συστάσεις σχετικά με τη σύνθεση και την οργάνωση των τριών επιτροπών της BIS που ασχολούνται με το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, τα συστήματα πληρωμών και τις διεθνείς αγορές. Η επιτροπή προετοιμάζει επίσης προτάσεις για τη Συνάντηση για την Παγκόσμια Οικονομία και καθοδηγεί την ατζέντα της.
Η εν λόγω συνεδρίαση αρχίζει στις 9:30 π.μ. το πρωί της Δευτέρας, στην αίθουσα Β και διαρκεί τρεις ώρες. Εκεί ο King προεδρεύει των διοικητών των κεντρικών τραπεζών των τριάντα χωρών που κρίνονται ως οι πιο σημαντικές για την παγκόσμια οικονομία.
Εκτός από εκείνους που ήταν παρόντες στο δείπνο το βράδυ της Κυριακής, στη συνεδρίαση της Δευτέρας θα συμμετάσχουν εκπρόσωποι, για παράδειγμα, της Ινδονησίας, της Πολωνίας, της Νότιας Αφρικής, της Ισπανίας και της Τουρκίας. Διοικητές από δεκαπέντε μικρότερες χώρες, όπως η Ουγγαρία, το Ισραήλ και η Νέα Ζηλανδία, επιτρέπεται να παρευρίσκονται ως παρατηρητές, αλλά συνήθως δεν μιλούν.
Οι διοικητές από την τρίτη βαθμίδα των τραπεζών μελών, όπως η ΠΓΔΜ και η Σλοβακία, δεν επιτρέπεται να παρίστανται. Αντ' αυτού πρέπει να αναζητούν αποκόμματα πληροφοριών στα διαλείμματα για καφέ και γεύματα.
Στη συνέχεια, οι διοικητές και των εξήντα τραπεζών-μελών της BIS απολαμβάνουν γεύμα σε μπουφέ στην τραπεζαρία του δέκατου όροφο.
Σχεδιασμένη από τους Herzog & de Meuron, το ελβετικό αρχιτεκτονικό γραφείο που κατασκεύασε το στάδιο "Φωλιά του Πουλιού" για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου, η τραπεζαρία έχει λευκούς τοίχους, μαύρη οροφή και εντυπωσιακή θέα σε τρεις χώρες: Ελβετία, Γαλλία και Γερμανία.
Στις 2 μ.μ. οι κεντρικοί τραπεζίτες και οι βοηθοί τους επιστρέφουν στην αίθουσα Β για τη συνάντηση των διοικητών για να συζητήσουν θέματα ενδιαφέροντος, έως ότου η συγκέντρωση λήξει στις 5.
Ο King υιοθετεί μια πολύ διαφορετική προσέγγιση από τον προκάτοχό του, τον Jean-Claude Trichet, πρώην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, στην προεδρία της Παγκόσμιας Οικονομικής Συνάντησης.
Ο Trichet, σύμφωνα με έναν πρώην κεντρικό τραπεζίτη, ήταν ιδιαίτερα Γαλάτης στο ύφος του: ένας αυστηρός στο πρωτόκολλο που καλούσε τους κεντρικούς τραπεζίτες να μιλήσουν με τη σειρά σπουδαιότητας, ξεκινώντας από τους διοικητές της Federal Reserve, της Bank of England και της Bundesbank, και στη συνέχεια προχωρώντας προς τα κάτω στην ιεραρχία.
Ο King, αντίθετα, υιοθετεί μια πιο θεματική και ισότιμη προσέγγιση: ανοίγει τις συνεδριάσεις για συζήτηση και καλεί όλους τους παρευρισκόμενους να συνεισφέρουν.
Τα συνέδρια των διοικητών έχουν διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στον καθορισμό της παγκόσμιας αντίδρασης στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.
"Η BIS αποτέλεσε ένα πολύ σημαντικό σημείο συνάντησης για τους κεντρικούς τραπεζίτες κατά τη διάρκεια της κρίσης και η λογική της ύπαρξής της διευρύνθηκε", δήλωσε ο King. "Είχαμε να αντιμετωπίσουμε προκλήσεις που δεν είχαμε ξαναδεί.
Έπρεπε να επεξεργαστούμε τι συνέβαινε, ποια μέσα χρησιμοποιούμε όταν τα επιτόκια είναι κοντά στο μηδέν, πώς επικοινωνούμε την πολιτική. Το συζητάμε αυτό στο σπίτι μας με το προσωπικό μας, αλλά είναι πολύ πολύτιμο για τους ίδιους τους διοικητές να συγκεντρώνονται και να συζητούν μεταξύ τους".
Αυτές οι συζητήσεις, λένε οι κεντρικοί τραπεζίτες, πρέπει να είναι εμπιστευτικές.
"Όταν βρίσκεσαι στην κορυφή, στο νούμερο ένα πόστο, μπορεί να είσαι αρκετά μόνος μερικές φορές. Είναι χρήσιμο να μπορείς να συναντάς άλλους νούμερο ένα και να λες: "Αυτό είναι το πρόβλημά μου, πώς το αντιμετωπίζεις;"". συνέχισε ο King.
"Το να μπορούμε να μιλάμε ανεπίσημα και ανοιχτά για τις εμπειρίες μας ήταν εξαιρετικά πολύτιμο. Δεν μιλάμε σε ένα δημόσιο φόρουμ. Μπορούμε να πούμε αυτό που πραγματικά σκεφτόμαστε και πιστεύουμε και μπορούμε να κάνουμε ερωτήσεις και να επωφεληθούμε από τους άλλους".
Η διοίκηση της BIS εργάζεται σκληρά για να διασφαλίσει ότι η ατμόσφαιρα είναι φιλική και clubbable καθ' όλη τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, και φαίνεται ότι τα καταφέρνει.
Η τράπεζα οργανώνει έναν στόλο λιμουζίνων για να παραλάβει τους διοικητές από το αεροδρόμιο της Ζυρίχης και να τους μεταφέρει στη Βασιλεία. Για τους διοικητές των εθνικών τραπεζών που εποπτεύουν διαφορετικούς τύπους και μεγέθη εθνικών οικονομιών οργανώνονται ξεχωριστά πρωινά, γεύματα και δείπνα, ώστε κανείς να μην αισθάνεται αποκλεισμένος.
"Οι κεντρικοί τραπεζίτες ήταν πιο άνετοι και χαλαροί με τους συναδέλφους τους κεντρικούς τραπεζίτες παρά με τις κυβερνήσεις τους", θυμάται ο Paul Volcker, ο πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, ο οποίος παρέστη στα Σαββατοκύριακα της Βασιλείας.
Η εξαιρετική ποιότητα του φαγητού και του κρασιού δημιουργούσε μια εύκολη συντροφικότητα, δήλωσε ο Peter Akos Bod, πρώην διοικητής της Εθνικής Τράπεζας της Ουγγαρίας.
"Τα κύρια θέματα συζήτησης ήταν η ποιότητα του κρασιού και η βλακεία των υπουργών Οικονομικών. Αν δεν είχες γνώσεις για το κρασί δεν μπορούσες να συμμετάσχεις στη συζήτηση".
Και η συζήτηση είναι συνήθως διεγερτική και ευχάριστη, λένε οι κεντρικοί τραπεζίτες. Η αντίθεση μεταξύ της Επιτροπής Ανοικτών Αγορών της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ και των κυριακάτικων βραδινών δείπνων των διοικητών της Ομάδας των 10 ήταν αξιοσημείωτη, θυμήθηκε ο Laurence Meyer, ο οποίος διετέλεσε μέλος του Συμβουλίου των Διοικητών της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ από το 1996 έως το 2002.
Ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Federal Reserve) δεν εκπροσωπούσε πάντα την τράπεζα στις συνεδριάσεις της Βασιλείας, οπότε ο Meyer συμμετείχε περιστασιακά.
Οι συζητήσεις της BIS ήταν πάντοτε ζωηρές, εστιασμένες και προκλητικές.
"Στις συνεδριάσεις της FMOC, όσο ήμουν στη Fed, σχεδόν όλα τα μέλη της Επιτροπής διάβαζαν δηλώσεις που είχαν προετοιμαστεί εκ των προτέρων.
"Πολύ σπάνια αναφέρονταν σε δηλώσεις άλλων μελών της Επιτροπής και σχεδόν ποτέ δεν υπήρχε ανταλλαγή απόψεων μεταξύ δύο μελών ή συνεχής συζήτηση σχετικά με τις προοπτικές ή τις επιλογές πολιτικής.
Στα δείπνα της BIS οι άνθρωποι μιλούν πραγματικά μεταξύ τους και οι συζητήσεις είναι πάντα διεγερτικές και διαδραστικές με επίκεντρο τα σοβαρά ζητήματα που αντιμετωπίζει η παγκόσμια οικονομία".
Όλοι οι διοικητές που παρευρίσκονται στη διήμερη συνάντηση είναι εξασφαλισμένοι με απόλυτη εμπιστευτικότητα, διακριτικότητα και τα υψηλότερα επίπεδα ασφάλειας.
Οι συνεδριάσεις λαμβάνουν χώρα σε διάφορους ορόφους που χρησιμοποιούνται συνήθως μόνο όταν παρευρίσκονται οι διοικητές. Στους διοικητές παρέχεται ειδικό γραφείο και το απαραίτητο προσωπικό υποστήριξης και γραμματειακής υποστήριξης.
Οι ελβετικές αρχές δεν έχουν καμία δικαιοδοσία επί των εγκαταστάσεων της BIS. Η BIS, η οποία ιδρύθηκε με διεθνή συνθήκη και προστατεύεται περαιτέρω από τη συμφωνία του 1987 για την έδρα της με την ελβετική κυβέρνηση, απολαμβάνει παρόμοια προστασία με εκείνη που παρέχεται στις έδρες των Ηνωμένων Εθνών, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και των διπλωματικών πρεσβειών.
Οι ελβετικές αρχές χρειάζονται την άδεια της διοίκησης της BIS για να εισέλθουν στα κτίρια της τράπεζας, τα οποία περιγράφονται ως "απαραβίαστα".
Η BIS έχει το δικαίωμα να επικοινωνεί με κώδικα και να στέλνει και να λαμβάνει αλληλογραφία σε σάκους που καλύπτονται από την ίδια προστασία με τις πρεσβείες, δηλαδή δεν μπορούν να ανοιχτούν.
Η BIS απαλλάσσεται από τους ελβετικούς φόρους. Οι υπάλληλοί της δεν χρειάζεται να πληρώνουν φόρο εισοδήματος για τους μισθούς τους, οι οποίοι είναι συνήθως γενναιόδωροι, σχεδιασμένοι για να ανταγωνίζονται τον ιδιωτικό τομέα.
Ο μισθός του γενικού διευθυντή το 2011 ήταν 763.930 ελβετικά φράγκα, ενώ οι προϊστάμενοι των τμημάτων αμείβονταν με 587.640 ετησίως, συν τα γενναιόδωρα επιδόματα. Τα έκτακτα νομικά προνόμια της τράπεζας επεκτείνονται επίσης στο προσωπικό και τους διευθυντές της.
Τα ανώτερα διευθυντικά στελέχη απολαμβάνουν ειδικό καθεστώς, παρόμοιο με αυτό των διπλωματών, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους στην Ελβετία, πράγμα που σημαίνει ότι οι τσάντες τους δεν μπορούν να ερευνηθούν (εκτός αν υπάρχουν αποδείξεις για κατάφωρη εγκληματική πράξη) και τα έγγραφά τους είναι απαραβίαστα.
Οι διοικητές των κεντρικών τραπεζών που ταξιδεύουν στη Βασιλεία για τις διμηνιαίες συνεδριάσεις απολαμβάνουν το ίδιο καθεστώς όσο βρίσκονται στην Ελβετία. Όλοι οι τραπεζικοί αξιωματούχοι έχουν ισόβια ασυλία σύμφωνα με το ελβετικό δίκαιο για όλες τις πράξεις που εκτελούν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.
Η τράπεζα είναι ένα δημοφιλές μέρος για να εργαστεί κανείς και όχι μόνο λόγω των μισθών. Περίπου εξακόσιοι υπάλληλοι προέρχονται από περισσότερες από πενήντα χώρες. Η ατμόσφαιρα είναι πολυεθνική και κοσμοπολίτικη, αν και πολύ ελβετική, τονίζοντας την ιεραρχία της τράπεζας.
Όπως πολλοί από όσους εργάζονται για τον ΟΗΕ ή το ΔΝΤ, ορισμένοι από το προσωπικό της BIS, ιδίως τα ανώτερα στελέχη, καθοδηγούνται από την αίσθηση της αποστολής, ότι εργάζονται για έναν ανώτερο, ακόμη και ουράνιο σκοπό και έτσι είναι απρόσβλητοι από τις συνήθεις θεωρήσεις περί λογοδοσίας και διαφάνειας.
Η διοίκηση της τράπεζας προσπάθησε να σχεδιάσει κάθε ενδεχόμενο, ώστε να μην χρειαστεί ποτέ να κληθεί η ελβετική αστυνομία.
Τα κεντρικά γραφεία της BIS διαθέτουν συστήματα καταιονισμού υψηλής τεχνολογίας με πολλαπλά εφεδρικά συστήματα, εσωτερικές ιατρικές εγκαταστάσεις και δικό της καταφύγιο για την περίπτωση τρομοκρατικής επίθεσης ή ένοπλης πυρκαγιάς. Τα περιουσιακά στοιχεία της BIS δεν υπόκεινται σε αστικές αξιώσεις σύμφωνα με την ελβετική νομοθεσία και δεν μπορούν ποτέ να κατασχεθούν.
Η BIS διαφυλάσσει αυστηρά το τραπεζικό απόρρητο. Τα πρακτικά, η ημερήσια διάταξη και ο πραγματικός κατάλογος συμμετεχόντων της Παγκόσμιας Οικονομικής Συνάντησης ή της ECC δεν δημοσιεύονται σε καμία μορφή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν τηρούνται επίσημα πρακτικά, αν και οι τραπεζίτες μερικές φορές κρατούν τις δικές τους σημειώσεις.
Μερικές φορές θα υπάρξει μια σύντομη συνέντευξη Τύπου ή μια άνευρη δήλωση μετά, αλλά ποτέ τίποτα λεπτομερές. Αυτή η παράδοση του προνομιακού απορρήτου φτάνει μέχρι την ίδρυση της τράπεζας.
"Η ησυχία της Βασιλείας και ο απολύτως μη πολιτικός της χαρακτήρας παρέχουν ένα τέλειο σκηνικό για αυτές τις εξίσου ήσυχες και μη πολιτικές συγκεντρώσεις", έγραψε ένας Αμερικανός αξιωματούχος το 1935. "Η κανονικότητα των συνεδριάσεων και η σχεδόν αδιάλειπτη παρουσία σχεδόν κάθε μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου τις καθιστούν τέτοιες που σπάνια προσελκύουν παρά μόνο την πιο πενιχρή προσοχή του Τύπου "8.
Σαράντα χρόνια μετά, λίγα είχαν αλλάξει. Ο Charles Coombs, πρώην επικεφαλής του τμήματος συναλλάγματος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Νέας Υόρκης, παρακολούθησε τις συνεδριάσεις των διοικητών από το 1960 έως το 1975. Οι τραπεζίτες που επιτρεπόταν να εισέλθουν στο εσωτερικό άδυτο των συνεδριάσεων των διοικητών εμπιστεύονταν ο ένας τον άλλον απόλυτα, θυμάται στα απομνημονεύματά του.
"Όσα χρήματα κι αν εμπλέκονταν, δεν υπογράφονταν ποτέ συμφωνίες ούτε μονογραφούνταν ποτέ μνημόνια συνεννόησης. Ο λόγος του κάθε αξιωματούχου ήταν αρκετός και δεν υπήρξαν ποτέ απογοητεύσεις".
Τι σημασία έχει, λοιπόν, αυτό για εμάς τους υπόλοιπους; Οι τραπεζίτες συγκεντρώνονται εμπιστευτικά από τότε που εφευρέθηκε το χρήμα. Οι κεντρικοί τραπεζίτες αρέσκονται να θεωρούν τους εαυτούς τους ως τους αρχιερείς της οικονομίας, ως τεχνοκράτες που επιβλέπουν απόκρυφα νομισματικά τελετουργικά και μια χρηματοοικονομική λειτουργία που κατανοείται μόνο από μια μικρή, αυτοεπιλεγμένη ελίτ.
Όμως οι διοικητές που συνεδριάζουν στη Βασιλεία κάθε δύο μήνες είναι δημόσιοι υπάλληλοι. Οι μισθοί τους, τα αεροπορικά εισιτήρια, οι λογαριασμοί των ξενοδοχείων και οι προσοδοφόρες συντάξεις τους όταν συνταξιοδοτούνται πληρώνονται από το δημόσιο ταμείο. Τα εθνικά αποθέματα που κατέχουν οι κεντρικές τράπεζες είναι δημόσιο χρήμα, ο πλούτος των εθνών.
Οι συζητήσεις των κεντρικών τραπεζιτών στην BIS, οι πληροφορίες που μοιράζονται, οι πολιτικές που αξιολογούνται, οι απόψεις που ανταλλάσσονται και οι επακόλουθες αποφάσεις που λαμβάνονται, είναι βαθιά πολιτικές.
Οι κεντρικοί τραπεζίτες, των οποίων η ανεξαρτησία προστατεύεται συνταγματικά, ελέγχουν τη νομισματική πολιτική στον ανεπτυγμένο κόσμο. Διαχειρίζονται την προσφορά χρήματος στις εθνικές οικονομίες.
Καθορίζουν τα επιτόκια, αποφασίζοντας έτσι για την αξία των αποταμιεύσεων και των επενδύσεών μας. Αποφασίζουν αν θα επικεντρωθούν στη λιτότητα ή στην ανάπτυξη. Οι αποφάσεις τους διαμορφώνουν τη ζωή μας.
Η παράδοση μυστικότητας της BIS φτάνει πίσω στις δεκαετίες. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, για παράδειγμα, η τράπεζα φιλοξένησε το London Gold Pool.
Οκτώ χώρες δεσμεύτηκαν να χειραγωγήσουν την αγορά χρυσού για να διατηρήσουν την τιμή του γύρω στα τριάντα πέντε δολάρια ανά ουγγιά, σύμφωνα με τις διατάξεις της Συμφωνίας του Bretton Woods που διέπει το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αν και η London Gold Pool δεν υφίσταται πλέον, ο διάδοχός της είναι η Επιτροπή Αγορών της BIS (BIS Markets Committee), η οποία συνεδριάζει κάθε δύο μήνες με την ευκαιρία των συνεδριάσεων των διοικητών για να συζητήσει τις τάσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Συμμετέχουν αξιωματούχοι από είκοσι μία κεντρικές τράπεζες. Η επιτροπή δημοσιεύει περιστασιακά έγγραφα, αλλά η ημερήσια διάταξη και οι συζητήσεις της παραμένουν μυστικές.
Σήμερα οι χώρες που εκπροσωπούνται στις συνεδριάσεις της Παγκόσμιας Οικονομίας αντιπροσωπεύουν μαζί περίπου τα τέσσερα πέμπτα του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) - το μεγαλύτερο μέρος του παραγόμενου πλούτου του κόσμου - σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της ίδιας της BIS.
Οι κεντρικοί τραπεζίτες πλέον "φαίνονται πιο ισχυροί από τους πολιτικούς", έγραψε η εφημερίδα The Economist, "κρατώντας στα χέρια τους τη μοίρα της παγκόσμιας οικονομίας". Πώς συνέβη αυτό; Η BIS, ο πιο μυστικοπαθής παγκόσμιος χρηματοπιστωτικός οργανισμός του κόσμου, μπορεί να διεκδικήσει μεγάλο μέρος των ευθυνών.
Από την πρώτη ημέρα της ύπαρξής της, η BIS έχει αφιερωθεί στην προώθηση των συμφερόντων των κεντρικών τραπεζών και στην οικοδόμηση της νέας αρχιτεκτονικής της υπερεθνικής χρηματοδότησης.
Με τον τρόπο αυτό, δημιούργησε μια νέα τάξη στενά συνδεδεμένων παγκόσμιων τεχνοκρατών, τα μέλη της οποίας μετακινούνται μεταξύ υψηλά αμειβόμενων θέσεων στη BIS, το ΔΝΤ και τις κεντρικές και εμπορικές τράπεζες.
Ιδρυτής της συμμορίας των τεχνοκρατών ήταν ο Per Jacobssen, ο Σουηδός οικονομολόγος που διετέλεσε οικονομικός σύμβουλος της BIS από το 1931 έως το 1956. Ο άχαρος τίτλος του υποκρύπτει τη δύναμη και την εμβέλειά του.
Με τεράστια επιρροή, καλές διασυνδέσεις και μεγάλη εκτίμηση από τους συναδέλφους του, ο Jacobssen έγραψε τις πρώτες ετήσιες εκθέσεις της BIS, οι οποίες ήταν -και παραμένουν- απαραίτητο ανάγνωσμα σε όλα τα ταμεία του κόσμου.
Ο Jacobssen υπήρξε πρώιμος υποστηρικτής του ευρωπαϊκού φεντεραλισμού. Υποστήριξε αμείλικτα την αντίθεσή του στον πληθωρισμό, τις υπερβολικές κρατικές δαπάνες και την κρατική παρέμβαση στην οικονομία.
Ο Jacobssen εγκατέλειψε την BIS το 1956 για να αναλάβει το ΔΝΤ. Η κληρονομιά του εξακολουθεί να διαμορφώνει τον κόσμο μας. Οι συνέπειες του συνδυασμού του οικονομικού φιλελευθερισμού, της εμμονής στις τιμές και της διάλυσης της εθνικής κυριαρχίας διαδραματίζονται κάθε βράδυ στα ευρωπαϊκά δελτία ειδήσεων στις τηλεοπτικές μας οθόνες.
Οι υπερασπιστές της BIS αρνούνται ότι ο οργανισμός είναι μυστικοπαθής. Τα αρχεία της τράπεζας είναι ανοικτά και οι ερευνητές μπορούν να συμβουλεύονται τα περισσότερα έγγραφα που είναι άνω των τριάντα ετών. Οι αρχειονόμοι της BIS είναι πράγματι εγκάρδιοι, εξυπηρετικοί και επαγγελματίες.
Ο δικτυακός τόπος της τράπεζας περιλαμβάνει όλες τις ετήσιες εκθέσεις της, οι οποίες μπορούν να μεταφορτωθούν, καθώς και πολυάριθμα έγγραφα πολιτικής που παράγονται από το υψηλού κύρους ερευνητικό τμήμα της τράπεζας. Η BIS δημοσιεύει λεπτομερείς λογαριασμούς για τις αγορές τίτλων και παραγώγων, καθώς και διεθνείς τραπεζικές στατιστικές.
Ωστόσο, πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για συλλογές και αναλύσεις πληροφοριών που είναι ήδη δημόσια διαθέσιμες. Οι λεπτομέρειες των βασικών δραστηριοτήτων της ίδιας της τράπεζας, συμπεριλαμβανομένου μεγάλου μέρους των τραπεζικών εργασιών της για τους πελάτες της, τις κεντρικές τράπεζες και τους διεθνείς οργανισμούς, παραμένουν μυστικές.
Οι συνεδριάσεις για την παγκόσμια οικονομία και οι άλλες κρίσιμες οικονομικές συναντήσεις που λαμβάνουν χώρα στη Βασιλεία, όπως η Επιτροπή Αγορών, παραμένουν κλειστές για τους ξένους. Οι ιδιώτες δεν μπορούν να έχουν λογαριασμό στη BIS, εκτός αν εργάζονται για την τράπεζα.
Η αδιαφάνεια, η έλλειψη λογοδοσίας και η συνεχώς αυξανόμενη επιρροή της τράπεζας εγείρει βαθιά ερωτήματα - όχι μόνο για τη νομισματική πολιτική, αλλά και για τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και τον τρόπο άσκησης της εξουσίας στις δημοκρατίες μας.
* * *
ΟΤΑΝ εξηγούσα σε φίλους και γνωστούς ότι έγραφα ένα βιβλίο για την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, η συνήθης απάντηση ήταν ένα αμήχανο βλέμμα, ακολουθούμενο από μια ερώτηση:
"Η τράπεζα για ποιο λόγο;" Οι συνομιλητές μου ήταν έξυπνοι άνθρωποι, που παρακολουθούν την επικαιρότητα. Πολλοί είχαν κάποιο ενδιαφέρον και κατανόηση της παγκόσμιας οικονομίας και της χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Ωστόσο, μόνο λίγοι είχαν ακούσει για την BIS. Αυτό ήταν παράξενο, καθώς η BIS είναι η σημαντικότερη τράπεζα στον κόσμο και προϋπήρχε τόσο του ΔΝΤ όσο και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Για δεκαετίες βρισκόταν στο κέντρο ενός παγκόσμιου δικτύου χρήματος, εξουσίας και κρυφής παγκόσμιας επιρροής.
Η BIS ιδρύθηκε το 1930. Ιδρύθηκε φαινομενικά ως μέρος του σχεδίου Young για τη διαχείριση των γερμανικών πληρωμών αποζημιώσεων για τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι βασικοί αρχιτέκτονες της τράπεζας ήταν ο Montagu Norman, ο οποίος ήταν διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, και ο Hjalmar Schacht, ο πρόεδρος της Reichsbank, ο οποίος χαρακτήρισε τη BIS ως τη "δική μου" τράπεζα.
Τα ιδρυτικά μέλη της BIS ήταν οι κεντρικές τράπεζες της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, του Βελγίου και μια κοινοπραξία ιαπωνικών τραπεζών. Μετοχές προσφέρθηκαν και στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες, καχύποπτες για οτιδήποτε θα μπορούσε να παραβιάσει την εθνική τους κυριαρχία, αρνήθηκαν την κατανομή τους.
Αντ' αυτού, μια κοινοπραξία εμπορικών τραπεζών ανέλαβε τις μετοχές: J. P. Morgan, η Πρώτη Εθνική Τράπεζα της Νέας Υόρκης (First National Bank of New York) και η Πρώτη Εθνική Τράπεζα του Σικάγο (First National Bank of Chicago).
Ο πραγματικός σκοπός της BIS περιγραφόταν λεπτομερώς στο καταστατικό της: να "προάγει τη συνεργασία των κεντρικών τραπεζών και να παρέχει πρόσθετες διευκολύνσεις για διεθνείς χρηματοπιστωτικές συναλλαγές".
Ήταν το αποκορύφωμα του ονείρου των κεντρικών τραπεζιτών εδώ και δεκαετίες, να έχουν τη δική τους τράπεζα - ισχυρή, ανεξάρτητη και απαλλαγμένη από παρεμβατικούς πολιτικούς και αδιάκριτους δημοσιογράφους.
Το πιο ευτυχές από όλα, η BIS ήταν αυτοχρηματοδοτούμενη και θα ήταν στο διηνεκές. Οι πελάτες της ήταν οι ίδιοι οι ιδρυτές και οι μέτοχοί της - οι κεντρικές τράπεζες. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, η BIS ήταν ο κεντρικός τόπος συνάντησης μιας συμμορίας κεντρικών τραπεζιτών, στην οποία κυριαρχούσαν ο Norman και ο Schacht.
Αυτή η ομάδα βοήθησε στην ανοικοδόμηση της Γερμανίας. Οι New York Times περιέγραψαν τον Schacht, ο οποίος αναγνωρίζεται ευρέως ως η ιδιοφυΐα πίσω από την αναγεννημένη γερμανική οικονομία, ως "Ο σιδηρόφρακτος πιλότος της ναζιστικής οικονομίας".
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, η BIS έγινε de facto βραχίονας της Reichsbank, αποδεχόμενη τον λεηλατημένο χρυσό των Ναζί και πραγματοποιώντας συναλλαγές συναλλάγματος για τη ναζιστική Γερμανία.
Η συμμαχία της τράπεζας με το Βερολίνο ήταν γνωστή στην Ουάσιγκτον και το Λονδίνο. Αλλά η ανάγκη να συνεχίσει να λειτουργεί η BIS, να κρατήσει ανοιχτά τα νέα κανάλια της υπερεθνικής χρηματοδότησης, ήταν περίπου το μόνο πράγμα στο οποίο συμφωνούσαν όλες οι πλευρές.
Η Βασιλεία ήταν η ιδανική τοποθεσία, καθώς βρίσκεται στο βόρειο άκρο της Ελβετίας και βρίσκεται πάνω στα γαλλικά και γερμανικά σύνορα. Λίγα χιλιόμετρα μακριά, ναζιστές και συμμαχικοί στρατιώτες πολεμούσαν και πέθαιναν.
Τίποτα από αυτά δεν είχε σημασία στη BIS. Οι συνεδριάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου διακόπηκαν, αλλά οι σχέσεις μεταξύ του προσωπικού της BIS των εμπόλεμων εθνών παρέμειναν εγκάρδιες, επαγγελματικές και παραγωγικές.
Οι εθνικότητες δεν είχαν σημασία. Η κυρίαρχη πίστη ήταν στη διεθνή χρηματοδότηση. Ο πρόεδρος, Thomas McKittrick, ήταν Αμερικανός. Ο Roger Auboin, ο γενικός διευθυντής, ήταν Γάλλος.
Ο Paul Hechler, ο βοηθός γενικού διευθυντή, ήταν μέλος του ναζιστικού κόμματος και υπέγραφε την αλληλογραφία του "Heil Hitler". Ο Rafaelle Pilotti, ο γενικός γραμματέας, ήταν Ιταλός. Ο Per Jacobssen, ο σημαντικός οικονομικός σύμβουλος της τράπεζας, ήταν Σουηδός. Οι αναπληρωτές του και του Pilotti ήταν Βρετανοί.
Μετά το 1945, πέντε διευθυντές της BIS, συμπεριλαμβανομένου του Hjalmar Schacht, κατηγορήθηκαν για εγκλήματα πολέμου. Η Γερμανία έχασε τον πόλεμο αλλά κέρδισε την οικονομική ειρήνη, σε μεγάλο βαθμό χάρη στη BIS.
Η διεθνής σκηνή, οι επαφές, τα τραπεζικά δίκτυα και η νομιμότητα που παρείχε η BIS, πρώτα στην Reichsbank και στη συνέχεια στις τράπεζες που τη διαδέχθηκαν, συνέβαλαν στη διασφάλιση της συνέχειας των εξαιρετικά ισχυρών χρηματοπιστωτικών και οικονομικών συμφερόντων από την εποχή των Ναζί μέχρι σήμερα.
* * *
ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΩΤΑ σαράντα επτά χρόνια της ύπαρξής της, από το 1930 έως το 1977, η BIS είχε την έδρα της σε ένα πρώην ξενοδοχείο, κοντά στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της Βασιλείας. Η είσοδος της τράπεζας ήταν κρυμμένη δίπλα σε ένα κατάστημα σοκολάτας και μόνο μια μικρή ανακοίνωση επιβεβαίωνε ότι η στενή πόρτα άνοιγε στη BIS.
Οι διευθυντές της τράπεζας πίστευαν ότι εκείνοι που έπρεπε να γνωρίζουν πού βρισκόταν η BIS θα την έβρισκαν, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος σίγουρα δεν χρειαζόταν να το γνωρίζει. Το εσωτερικό του κτιρίου άλλαξε ελάχιστα με την πάροδο των δεκαετιών, θυμήθηκε ο Charles Coombs.
Η BIS παρείχε "τα σπαρτιάτικα καταλύματα ενός πρώην ξενοδοχείου βικτοριανού τύπου, του οποίου τα μονόκλινα και δίκλινα δωμάτια είχαν μετατραπεί σε γραφεία απλά με την αφαίρεση των κρεβατιών και την τοποθέτηση γραφείων".
Η τράπεζα μετακόμισε στα σημερινά της κεντρικά γραφεία, στην Centralbahnplatz 2, το 1977. Δεν πήγε μακριά και τώρα έχει θέα στον κεντρικό σταθμό της Βασιλείας. Σήμερα η κύρια αποστολή της BIS, σύμφωνα με τα δικά της λόγια, είναι τριπλή:
"να εξυπηρετεί τις κεντρικές τράπεζες στην επιδίωξή τους για νομισματική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα, να προωθεί τη διεθνή συνεργασία στους τομείς αυτούς και να ενεργεί ως τράπεζα για τις κεντρικές τράπεζες".
Η BIS φιλοξενεί επίσης μεγάλο μέρος της πρακτικής και τεχνικής υποδομής που χρειάζεται το παγκόσμιο δίκτυο των κεντρικών τραπεζών και των εμπορικών ομολόγων τους για να λειτουργεί ομαλά.
Διαθέτει δύο συνδεδεμένες αίθουσες συναλλαγών: στην έδρα της Βασιλείας και στο περιφερειακό γραφείο του Χονγκ Κονγκ. Η BIS αγοράζει και πωλεί χρυσό και συνάλλαγμα για τους πελάτες της. Παρέχει διαχείριση περιουσιακών στοιχείων και οργανώνει βραχυπρόθεσμες πιστώσεις σε κεντρικές τράπεζες όταν χρειάζεται.
Η BIS είναι ένα μοναδικό ίδρυμα: ένας διεθνής οργανισμός, μια εξαιρετικά κερδοφόρα τράπεζα και ένα ερευνητικό ινστιτούτο που ιδρύθηκε, και προστατεύεται, από διεθνείς συνθήκες. Η BIS λογοδοτεί στους πελάτες και τους μετόχους της - τις κεντρικές τράπεζες - αλλά και καθοδηγεί τις δραστηριότητές τους.
Τα κύρια καθήκοντα μιας κεντρικής τράπεζας, υποστηρίζει η BIS, είναι να ελέγχει τη ροή των πιστώσεων και τον όγκο του κυκλοφορούντος νομίσματος, γεγονός που θα εξασφαλίσει ένα σταθερό επιχειρηματικό κλίμα, και να διατηρεί τις συναλλαγματικές ισοτιμίες εντός διαχειρίσιμων ορίων, ώστε να διασφαλίζεται η αξία ενός νομίσματος και έτσι να ομαλοποιούνται το διεθνές εμπόριο και οι κινήσεις κεφαλαίων.
Αυτό είναι ζωτικής σημασίας, ιδίως σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, όπου οι αγορές αντιδρούν σε μικροδευτερόλεπτα και η αντίληψη της οικονομικής σταθερότητας και της αξίας είναι σχεδόν εξίσου σημαντική με την ίδια την πραγματικότητα.
Η BIS συμβάλλει επίσης στην εποπτεία των εμπορικών τραπεζών, αν και δεν έχει νομικές εξουσίες επί αυτών. Η Επιτροπή της Βασιλείας για την Τραπεζική Εποπτεία, που εδρεύει στη BIS, ρυθμίζει τις απαιτήσεις των εμπορικών τραπεζών σε κεφάλαιο και ρευστότητα.
Απαιτεί από τις τράπεζες να έχουν ελάχιστο κεφάλαιο οκτώ τοις εκατό του σταθμισμένου ως προς τον κίνδυνο ενεργητικού όταν δανείζουν, πράγμα που σημαίνει ότι αν μια τράπεζα έχει σταθμισμένο ως προς τον κίνδυνο ενεργητικό 100 εκατ. δολάρια πρέπει να διατηρεί κεφάλαιο τουλάχιστον 8 εκατ. δολάρια. Η επιτροπή δεν έχει εξουσίες επιβολής, αλλά έχει τεράστια ηθική εξουσία.
"Αυτός ο κανονισμός είναι τόσο ισχυρός που η αρχή του οκτώ τοις εκατό έχει μπει στους εθνικούς νόμους", δήλωσε ο Peter Akos Bod. "Είναι σαν την τάση. Η τάση έχει οριστεί στα 220. Μπορείτε να αποφασίσετε για ενενήντα πέντε βολτ, αλλά δεν θα λειτουργούσε".
Θεωρητικά, η λογική νοικοκυροσύνη και η αμοιβαία συνεργασία, υπό την εποπτεία της BIS, θα διατηρήσουν την ομαλή λειτουργία του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Θεωρητικά.
Η πραγματικότητα είναι ότι έχουμε περάσει από την ύφεση σε μια βαθιά διαρθρωτική κρίση, η οποία τροφοδοτείται από την απληστία και την αρπακτικότητα των τραπεζών και απειλεί την οικονομική ασφάλεια όλων μας. Ακριβώς όπως στη δεκαετία του 1930, τμήματα της Ευρώπης αντιμετωπίζουν οικονομική κατάρρευση.
Η Bundesbank και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, δύο από τα πιο ισχυρά μέλη της BIS, έχουν οδηγήσει τη μανία της λιτότητας που έχει ήδη οδηγήσει μια ευρωπαϊκή χώρα, την Ελλάδα, στο χείλος του γκρεμού, υποβοηθούμενη από την εξαγορά και τη διαφθορά της άρχουσας τάξης της χώρας. Σύντομα μπορεί να ακολουθήσουν και άλλες.
Η παλιά τάξη πραγμάτων τρίζει, οι πολιτικοί και οικονομικοί θεσμοί της διαβρώνονται εκ των έσω. Από το Όσλο μέχρι την Αθήνα, η ακροδεξιά αναβιώνει, τροφοδοτούμενη εν μέρει από την εκτίναξη της φτώχειας και της ανεργίας. Ο θυμός και ο κυνισμός διαβρώνουν την πίστη των πολιτών στη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
Για άλλη μια φορά, η αξία της ιδιοκτησίας και των περιουσιακών στοιχείων εξατμίζεται μπροστά στα μάτια των ιδιοκτητών τους. Το ευρωπαϊκό νόμισμα απειλείται με κατάρρευση, ενώ όσοι έχουν χρήματα αναζητούν ασφαλές καταφύγιο σε ελβετικά φράγκα ή χρυσό.
Οι νέοι, οι ταλαντούχοι και οι κινητικοί εγκαταλείπουν και πάλι τις πατρίδες τους για νέες ζωές στο εξωτερικό. Οι ισχυρές δυνάμεις του διεθνούς κεφαλαίου που δημιούργησαν την BIS και που της χάρισαν τη δύναμη και την επιρροή της, θριαμβεύουν και πάλι.
Η BIS βρίσκεται στην κορυφή ενός διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος που καταρρέει από τις ραφές, αλλά οι αξιωματούχοι της υποστηρίζουν ότι δεν έχει τη δύναμη να ενεργήσει ως διεθνής χρηματοπιστωτικός ρυθμιστής. Ωστόσο, η BIS δεν μπορεί να αποφύγει την ευθύνη της για την κρίση της ευρωζώνης.
Από τις πρώτες συμφωνίες στα τέλη της δεκαετίας του 1940 σχετικά με τις πολυμερείς πληρωμές έως τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας το 1998, η BIS βρίσκεται στην καρδιά του σχεδίου της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, παρέχοντας τεχνική εμπειρογνωμοσύνη και τους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς για τη νομισματική εναρμόνιση.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950, διαχειρίστηκε την Ευρωπαϊκή Ένωση Πληρωμών, η οποία διεθνοποίησε το σύστημα πληρωμών της ηπείρου.
Η BIS φιλοξένησε την Επιτροπή των Διοικητών των κεντρικών τραπεζιτών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, που συστάθηκε το 1964, η οποία συντόνιζε τη διευρωπαϊκή νομισματική πολιτική. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, η BIS διαχειρίστηκε το "φίδι", τον μηχανισμό με τον οποίο τα ευρωπαϊκά νομίσματα κρατούνταν σε ζώνες συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 η BIS φιλοξένησε την Επιτροπή Delors, η έκθεση της οποίας το 1988 χάραξε την πορεία προς την Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση και την υιοθέτηση ενός ενιαίου νομίσματος. Η ΔΔΤ γέννησε το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ινστιτούτο (European Monetary Institute-EMI), τον πρόδρομο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Πρόεδρος του ΕΝΙ ήταν ο Alexandre Lamfalussy, ένας από τους σημαντικότερους οικονομολόγους παγκοσμίως, γνωστός ως ο "πατέρας του ευρώ". Πριν από την ένταξή του στο ΕΝΙ το 1994, ο Lamfalussy είχε εργαστεί στην BIS για δεκαεπτά χρόνια, αρχικά ως οικονομικός σύμβουλος και στη συνέχεια ως γενικός διευθυντής της τράπεζας.
Για έναν σοβαρό, μυστικοπαθή οργανισμό, η BIS αποδείχθηκε εκπληκτικά ευκίνητη.
Επέζησε από την πρώτη παγκόσμια ύφεση, το τέλος των πληρωμών αποζημιώσεων και του κανόνα χρυσού (δύο από τους κύριους λόγους ύπαρξής της), την άνοδο του ναζισμού, τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τη Συμφωνία του Bretton Woods, τον Ψυχρό Πόλεμο, τις οικονομικές κρίσεις των δεκαετιών του 1980 και 1990, τη γέννηση του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας και το τέλος του κομμουνισμού.
Όπως σημείωσε ο Malcolm Knight, διευθυντής από το 2003-2008:
"Είναι ενθαρρυντικό να βλέπουμε ότι -παραμένοντας μικρή, ευέλικτη και απαλλαγμένη από πολιτικές παρεμβάσεις- η Τράπεζα, καθ' όλη τη διάρκεια της ιστορίας της, κατάφερε να προσαρμοστεί εντυπωσιακά καλά στις εξελισσόμενες συνθήκες".
Η τράπεζα έχει καταστεί κεντρικός πυλώνας του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Εκτός από τις συναντήσεις για την παγκόσμια οικονομία, η BIS φιλοξενεί τέσσερις από τις σημαντικότερες διεθνείς επιτροπές που ασχολούνται με το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα: την Επιτροπή της Βασιλείας για την τραπεζική εποπτεία, την Επιτροπή για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, την Επιτροπή για τα συστήματα πληρωμών και διακανονισμού και την Επιτροπή Irving Fisher, η οποία ασχολείται με τις στατιστικές των κεντρικών τραπεζών.
Η τράπεζα φιλοξενεί επίσης τρεις ανεξάρτητους οργανισμούς: δύο ομάδες που ασχολούνται με την ασφάλιση και το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Financial Stability Board -FSB).
Το FSB, το οποίο συντονίζει τις εθνικές χρηματοπιστωτικές αρχές και τις ρυθμιστικές πολιτικές, γίνεται ήδη λόγος για τον τέταρτο πυλώνα του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, μετά την BIS, το ΔΝΤ και τις εμπορικές τράπεζες.
Η BIS είναι πλέον ο τριακοστός μεγαλύτερος κάτοχος αποθεμάτων χρυσού στον κόσμο, με 119 μετρικούς τόνους - περισσότερους από το Κατάρ, τη Βραζιλία ή τον Καναδά. Η ιδιότητα του μέλους της BIS παραμένει προνόμιο και όχι δικαίωμα.
Το διοικητικό συμβούλιο είναι υπεύθυνο για την αποδοχή κεντρικών τραπεζών που κρίνονται ότι "συμβάλλουν ουσιαστικά στη διεθνή νομισματική συνεργασία και στις δραστηριότητες της Τράπεζας". Η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία, εντάχθηκαν μόλις το 1996.
Η τράπεζα έχει ανοίξει γραφεία στην Πόλη του Μεξικού και στο Χονγκ Κονγκ, αλλά παραμένει πολύ ευρωκεντρική. Η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η "Μακεδονία", η Σλοβενία και η Σλοβακία (συνολικός πληθυσμός 16,2 εκατομμύρια) έχουν γίνει δεκτές, ενώ το Πακιστάν (πληθυσμός 169 εκατομμύρια) όχι.
Ούτε το Καζακστάν, που είναι η ατμομηχανή της Κεντρικής Ασίας. Στην Αφρική μόνο η Αλγερία και η Νότια Αφρική είναι μέλη - η Νιγηρία, η οποία έχει τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ηπείρου, δεν έχει γίνει δεκτή.
(Οι υπερασπιστές της BIS λένε ότι απαιτεί υψηλά πρότυπα διακυβέρνησης από τα νέα μέλη και όταν οι εθνικές τράπεζες χωρών όπως η Νιγηρία και το Πακιστάν επιτύχουν αυτά τα πρότυπα, θα εξεταστούν για ένταξη).
Λαμβάνοντας υπόψη τον κομβικό ρόλο της BIS στην υπερεθνική οικονομία, το χαμηλό προφίλ της είναι αξιοσημείωτο. Το 1930 ένας δημοσιογράφος των New York Times σημείωνε ότι η κουλτούρα της μυστικότητας στη BIS ήταν τόσο ισχυρή που δεν του επιτρεπόταν να κοιτάξει μέσα στην αίθουσα του διοικητικού συμβουλίου, ακόμη και μετά την αποχώρηση των διευθυντών.
Λίγα πράγματα έχουν αλλάξει. Οι δημοσιογράφοι δεν επιτρέπεται να εισέρχονται στην έδρα της Τράπεζας όσο διαρκεί η συνεδρίαση για την παγκόσμια οικονομία. Οι αξιωματούχοι της BIS σπάνια μιλούν επίσημα και απρόθυμα στα μέλη του Τύπου. Η στρατηγική φαίνεται να λειτουργεί. Το κίνημα Occupy Wall Street, οι αντιπαγκοσμιοποιητές, οι διαδηλωτές των κοινωνικών δικτύων αγνοούν τη BIS.
Η Centralbahnplatz 2, στη Βασιλεία, είναι ήσυχη και γαλήνια. Δεν υπάρχουν διαδηλωτές συγκεντρωμένοι έξω από την έδρα της BIS, ούτε διαδηλωτές που έχουν κατασκηνώσει στο κοντινό πάρκο, ούτε ζωηρές επιτροπές υποδοχής των κεντρικών τραπεζιτών του κόσμου.
Καθώς η παγκόσμια οικονομία παραπαίει από κρίση σε κρίση, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ελέγχονται όσο ποτέ άλλοτε. Λεγεώνες δημοσιογράφων, μπλόγκερ και ερευνητών δημοσιογράφων σαρώνουν κάθε κίνηση των τραπεζών.
Ωστόσο, με κάποιο τρόπο, εκτός από σύντομες αναφορές στις οικονομικές σελίδες, η BIS έχει καταφέρει σε μεγάλο βαθμό να αποφύγει τον κριτικό έλεγχο. Μέχρι τώρα.
Απόσπασμα απο το βιβλίο: ‘Tower of Basel: The Shadowy History of the Secret Bank that Runs the World‘
ΠΗΓΗ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου