ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ ΣΕ ΤΙ ΚΟΣΜΟ ΘΑ ΖΗΣΟΥΝ; ΠΟΛΕΜΟΧΑΡΗ
Ή ΕΙΡΗΝΙΚΟ;
Tου Καθ. Πέτρου Π. Γρουμπού
Το ερώτημα αυτό, «Σε τι κόσμο θα ζήσουν τα παιδιά μας;» είναι το κύριο ερώτημα που πρέπει να απασχολεί διαχρονικά τον πλανήτη, (πέραν του προσωρινού προβλήματος COVID-19 που ταλανίζει τη σημερινή κοινωνία), είναι δε πιο επίκαιρο από ποτέ σήμερα, στην περιοχή των Βαλκανίων και στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου.
Το έργο επικής διάστασης του Ρώσου συγγραφέα Λέοντα Τολστόι «Πόλεμος και Ειρήνη» σκιαγραφεί με πολλές λεπτομέρειες τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν εξαιτίας της γαλλικής εισβολής στη Ρωσία, περιγράφοντας συνάμα και το αντίκτυπο της εποχής του Ναπολέονταguuuguu στη Ρωσική κοινωνία.
Μεγάλα τμήματα του έργου, ειδικά στα τελευταία κεφάλαια, είναι φιλοσοφική συζήτηση και όχι αφήγηση. Πολύ κατάλληλο για την εποχή μας.
Ένα από τα θεμελιώδη ερωτήματα που βασανίζει την ανθρωπότητα εδώ και χιλιετίες ήταν και είναι ο σκοπός της ύπαρξης του ανθρώπου σε αυτόν τον πλανήτη. Αυτό το ερώτημα σήμερα είναι πιο επίκαιρο από ποτέ.
Πολλές μελέτες,δια μέσου των αιώνων, έχουν διερευνήσει την ύπαρξη σκοπού στο κόσμο που μας περιβάλλει αλλά και την αναγκαιότητα δημιουργίας μιας ηθικής, μιας στάσης ζωής με αναφορά τη συμπεριφορά μας απέναντι στους «άλλους», τον έμβιο και άβιο πλανήτη.
Και ποιος ο ρόλος των πολέμων σε όλα αυτά; Βέβαιο ότι, τα αποτελέσματα κάθε πολέμου είναι καταστροφικά για όλους τους εμπλεκόμενους, αν και ο Ηράκλειτος μας λέει «Ο πόλεμος είναι ο πατέρας όλων, ο βασιλεύς πάντων, και άλλους κατέστησε θεούς και άλλους ανθρώπους, άλλους έκανε δούλους κι άλλους ελεύθερους».
Σήμερα, όμως, ο κόσμος είναι διαφορετικός και δεν θέλει θεούς, βασιλείς, σουλτάνους, δικτάτορες, λαοπλάνους πολιτικούς, δούλους, κράτη χωροφύλακες κλπ. Οραματίζεται ένα νέο κόσμο βασισμένο στα νέα δεδομένα του σήμερα. Μάλλον πρέπει να ξεχάσουμε τα παραμύθια.
Μια φορά κι έναν καιρό, οι πόλεμοι γίνονταν για διασκέδαση και κέρδος. Όταν οι Έλληνες κατέλαβαν την Τροία για τα ωραία μάτια της Ελένης, ή όταν η Ισπανία κατέκτησε το Περού, κίνητρο ήταν ο χρυσός και το ασήμι. Αυτό εξακολουθεί να γίνεται και σήμερα.
Διάφοροι εμφύλιοι, ιδιαίτερα συνηθισμένοι σε «φτωχές περιοχές του πλανήτη», γίνονται όπου υπάρχουν πόροι τους οποίους μπορεί να κλέψει κανείς, όπως για παράδειγμα τα διαμάντια. Άλλοι εμφύλιοι γίνονται βάσει «ιδεολογιών». Για τον ίδιο λόγο έγιναν και πολλές επαναστάσεις.
Πέρασε ένας και πλέον αιώνας από την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου τον οποίον, τότε, πολλοί είχαν χαρακτηρίσει «τον πόλεμο που θα έθετε τέλος σε όλους τους πολέμους». Και όμως ακολούθησε ο καταστροφικός Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Σήμερα όμως, εάν είσαι ένα σύγχρονο, πολιτισμένο και ευκατάστατο κράτος, ο πόλεμος – ακόμη και αυτός που γίνεται εύκολα νικηφόρος – δεν αποδίδει. Αυτό ισχύει, δε, εδώ και πολύ καιρό.
Σε έναν αλληλεξαρτώμενο κόσμο, ένας πόλεμος θα προκαλέσει σημαντική οικονομική ζημιά ακόμη και στον νικητή. Ακόμη, ο σύγχρονος πόλεμος είναι πολύ, πολύ ακριβός.
Για παράδειγμα, το τελικό κόστος για τον πόλεμο του Ιράκ, περιλαμβανομένου και του κόστους περίθαλψης των βετεράνων, θα ξεπεράσει το 1.4 τρισεκατομμύριο δολάρια. Επομένως, έχουν όντως δίκιο όσοι λένε ότι, τα σύγχρονα κράτη δεν μπορούν να γίνουν πλούσια κάνοντας πόλεμο.
Ωστόσο, πόλεμοι εξακολουθούν να γίνονται. Γιατί; Φαίνεται ότι έχει έλθει η κατάλληλη ευκαιρία να αναρωτηθούμε το γιατί. Ή μάλλον, γιατί να μην αναζητήσουμε τους λόγους για τους οποίους η ειρήνη είναι η πιο καλή και ενδεδειγμένη λύση για τη δημιουργία ενός μόνιμου και ειρηνικού κόσμου;
Σε έναν ειρηνικό κόσμο:
– όλοι έχουν ίση μεταχείριση ανεξάρτητα από το φύλο, τη φυλή, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τη θρησκευτική πίστη ή την αναπηρία τους
– έχει εξαλειφθεί η φτώχεια και αφιερώνεται χρόνος και πόροι για να φτάσουν τα επίπεδα αλφαβητισμού όσο το δυνατόν πλησιέστερα στο 100%
– επικρατεί η κοινωνική ενσυναίσθηση, η υπεράσπιση των αδυνάμων στην κάθε εξουσία, η στήριξη των μειονοτήτων, η αντίσταση στην επίθεση κατά των εργασιακών/ανθρωπίνων κατακτήσεων-δικαιωμάτων
– πρέπει ΟΛΟΙ να επιλέξουμε να ζούμε ειρηνικά… ατομικά και για το καλό ΟΛΩΝ μακροπρόθεσμα.
– τα κράτη-έθνη σέβονται τους κανόνες του διεθνούς δικαίου και παύουν να ενοχλούν τα άλλα που επιθυμούν την ειρηνική συνύπαρξη των Λαών.
Για να τα επιτύχουμε αυτά πρέπει να ζήσουμε από την αγνότερη κατάσταση μέσα μας, επιτρέποντάς μας να δούμε το καλό ο ένας στον άλλον και να φροντίζουμε ο ένας τον άλλον ως αμοιβαίοι αδελφοί και αδελφές που είμαστε.
Χρειάζεται πολύ δουλειά από πολλούς ανθρώπους που θα βάζουν το «Εμείς πάνω από το Εγώ, το κέρδος πάνω από τον άνθρωπο».
Σε έναν ειρηνικό κόσμο δεν θα υπάρχουν πόλεμοι και εχθροπραξίες μεταξύ κρατών ή και «ομάδων». Άρα δεν θα υπάρχουν και πρόσφυγες! Δεν θα υπάρχει ανάγκη για στρατιωτικούς εξοπλισμούς. Όλοι οι πόροι θα διατίθενται για ειρηνικούς σκοπούς και σε έργα για την υγεία και την παιδεία, για την έρευνα και καινοτομία, για την πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας προς όφελος της κοινωνίας.
Πάνω απ’ όλα η «ανθρωπότητα» θα κάνει πράξη τη ρήση του Πλάτωνα: «Πᾶσά τε ἐπιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης καὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς πανουργία, και ού σοφία φαίνεται». Ή απλά, «Κάθε επιστήμη, όταν χωρίζεται από τη δικαιοσύνη και την υπόλοιπη αρετή, γίνεται πανουργία κι όχι σοφία». (Πλάτωνος, “ Μενέξενος” 347a)
Έτσι αντί τα κράτη να δημιουργούν drones για πολεμικές επιχειρήσεις (τελευταία έκανε η Τουρκία χρήση drones για να σκοτώνει αμάχους στη Σύγκρουση του Ναγκόρνο Καραμπάχ – Αρμενία) θα μπορούσαν να τα χρησιμοποιούν για ειρηνικούς σκοπούς (γεωργία, περιβάλλον, μεταφορές, βοήθεια σε ΑΜΕΑ κ.α.).
Έτσι Ελλάδα και Τουρκία δεν θα ξόδευαν δις. Ευρώ για εξοπλισμούς αλλά για ανάπτυξη «τεχνολογιών» για τη λύση των προβλημάτων των δύο λαών τους και όχι για να πλουτίζουν οι βιομηχανίες πολέμου. Θα εξέλιπαν οι απειλές και ανιστόρητες τοποθετήσεις της Τουρκικής ηγεσίας προς τη Δύση και κυρίως κατά της Ελλάδος.
Κανείς δεν αμφιβάλλει για τα πλεονεκτήματα της ειρηνικής συνύπαρξης. Όμως, η πραγματικότητα πολύ απέχει… Η ανθρώπινη ιστορία βρίθει πολέμων. Αφορμή τους “το κέρδος, η εξουσία”. Κάποτε ήταν η εξασφάλιση τροφής-νερού, καλλιεργήσιμης γης κ.ο.κ. Μετά ήταν άλλα συμφέροντα για κέρδη-εξουσία.
Νομίζω ότι η προσγείωση στην πραγματικότητα πρέπει να γίνει ακολουθώντας το λατινικό ρητό Si vis pacem, para bellum (εάν θέλεις ειρήνη, προετοιμάσου για πόλεμο). Και εδώ πρέπει να τονίσω ότι η Ελλάδα πρέπει να συνεχίσει να «εξοπλίζετε στρατιωτικά».
Η προετοιμασία δεν σημαίνει αποκλειστικά και μόνον την απόκτηση όπλων. Τα κράτη-έθνη οφείλουν να ενστερνισθούν την ανάγκη ειρήνης μεταξύ των και να την καλλιεργήσουνε μέσω της πρέπουσας παιδείας.
Η Ελλάδα πρέπει και μπορεί να αναδειχθεί σε μία δυνατή και εύρωστη οικονομική και στρατιωτική δύναμη στα Βαλκάνια. Μπορεί να το πετύχει βασισμένη στις αξίες και αρχές του Ελληνικού πολιτισμού.
Σε έναν ειρηνικό κόσμο τα πολιτισμένα κράτη δεν θα είχαν επεκτατικές και επιθετικές στρατηγικές αλλά θα επικέντρωναν όλες τις προσπάθειες-δραστηριότητες για ένα καλύτερο αύριο για τις κοινωνίες τους. Θα επένδυαν τα πάντα στο Τρίγωνο της γνώσης:
Παιδεία + έρευνα-καινοτομία + επιχειρηματικότητα.
Η πρόοδος της γνώσης σε όλα τα επίπεδα είναι συνυφασμένη με την απελευθέρωση του ανθρώπου από την απανταχού παρουσία του σκοπού.
Όμως ο άνθρωπος απαιτεί απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα που τίθενται – ποια είναι η αρχή και το τέλος των πάντων; από πού ήρθαμε και πού πάμε; – και έτσι όλα απέκτησαν κάποιο σκοπό παράλληλα με την ερμηνεία τους.
Άρα, πώς ο άνθρωπος θα μπορέσει να διαμορφώσει την ηθική του, δηλαδή μια στάση ζωής απέναντι στους άλλους και στη φύση; Με ειρηνικό ή πολεμοχαρή τρόπο;
Δεν χρειάζεται να πω την προσωπική μου άποψη, και που είμαι σίγουρος συμπίπτει με τι δική σας. Θέλουμε τα παιδιά μας να ζήσουν σε έναν ειρηνικό κόσμο.
Η Ελλάδα μπορεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην επίτευξη αυτού του πολυπόθητου στόχου.
Καθ. Πέτρος Π. Γρουμπός,
Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου