Η ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΔΙΝΕΙ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΑΝΤΙΠΆΡΑΒΟΛΗΣ ΜΕ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

 Η ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΟΙΔΡΥΘΕΝΤΩΝ  ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Γράφει ο Νικήτας Αποστόλου  

Σύμφωνα και με το αρχαίο γνωμικό «αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις», χρειάζεται πρωτίστως, προκειμένου να δούμε ποια ήταν η δράση των Εκκλησιών μέχρι τα μέσα του 3ου μ.Χ. αιώνα στο χώρο της οικονομίας, να παρατεθούν οι ορισμοί των εννοιών της Οικονομίας και της Εκκλησίας του Χριστού. 

Επίσης χρειάζεται αυτό να γίνει και για τον πρόσθετο λόγο για να μην υπάρξει σύγχυση στον δημόσιο διάλογο, χωρίς να είναι καθορισμένο το περιεχόμενο των εννοιών αυτών.

Οικονομία είναι η κοινωνική δραστηριότητα παραγωγής και διανομής των αγαθών και υπηρεσιών, που είναι αναγκαία για την βιωσυντήρηση των ανθρώπων μιας κοινωνίας και τα οποία αυτοί παράγουν, στο πλαίσιο σχέσεων νομικά δομημένων. 

Όπως και κάθε άλλη δραστηριότητα σε μια πολιτεία, η δραστηριότητα αυτή εξαρτάται και διενεργείται σύμφωνα με νομικούς κανόνες (ανθρώπινες αποφάσεις) και όχι σύμφωνα με κάποιους φυσικούς νόμους. 

Η Εκκλησία, η ομολογούμενη στο σύμβολο της πίστεως, είναι “σώμα Χριστού” (Α΄Κορινθ. Κεφ. ΙΒ 27).Συμπεριλαμβάνει το σύνολο των πιστών εν ζωή και τεθνεότων ως στρατευομένη και θριαμβευουσα. 

Όταν λέμε στρατευομένη Εκκλησία πρέπει να εννοούμε όλα τα μέλη της ( λαϊκούς και κληρικούς), που είναι βαπτισμένα και ζουν συνειδητά και ελεύθερα μέσα σ’ αυτήν, καθώς επίσης και τα συλλογικά όργανα και τις συλλογικές οντότητές της, όπως είναι, οι σύνοδοι , οι Ενορίες, οι Μονές κ.λ.π.. 

Στην Ενορία ο Χριστιανός βιώνει, ως μέλος ευρύτερης πνευματικής οικογένειας της Εκκλησίας και τους Χριστιανούς, ως πνευματικούς του αδελφούς.

H Εκκλησία συνιστά στα μέλη της, συγκεκριμένο τρόπο ζωής, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, που αναφέρεται στις σχέσεις με τον Θεό, τον «πλησίον», και τον εαυτό τους. 

Ο συγκεκριμένος αυτός τρόπος ζωής, είναι ουσιώδης και καθοριστικής σημασίας, γιατί, εάν μερικώς παραμεληθεί, έχει ως συνέπεια να καταργείται η ιδιότητα του «ζωντανού» μέλους της Εκκλησίας.

Είναι σκόπιμο δούμε πως λειτούργησαν η πρώτη Εκκλησία του Χριστού στα Ιεροσόλυμα και οι άλλες πρωτοϊδρυθείσες Εκκλησίες στον τομέα αυτό της ανθρώπινης δραστηριότητας, προκειμένου να αξιολογήσουμε σωστά τη σημερινή δράση της Εκκλησίας μας στον χώρο της Οικονομίας με βάση όσα εντέλλεται ο Χριστός.

Πρώτος οδηγός μας σε αυτήν την προσέγγιση το βιβλίο "ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ" . Η πρώτη Εκκλησία στα Ιεροσόλυμα 3.000 πιστών ιδρύθηκε με δημόσιες ομιλίες του Αποστόλου Πέτρου και των άλλων Αποστόλων μαθητών του Χριστού. 

Ορθοτομώντας τον λόγο του Κυρίου, επέτυχαν οι Απόστολοι, οι πρώτοι αυτοί Χριστιανοί με "πολλή χαρά" να βαπτιστούν και να γίνουν μέλη της Εκκλησίας.

 Στη συνέχεια, πήραν τον λόγο του Ευαγγελίου στα χέρια τους και τον κάνανε πράξη της ζωής τους. Οργάνωσαν την νέα τους ζωή στην Εκκλησία, με νέες κοινωνικές σχέσεις αυτόνομα και αυτοδίκαια εισάγοντας την κοινοκτημοσύνη των οικονομικών πόρων που είχαν παράξει προς βιωσυντήρηση, ως θεσμό . 

"Όλοι οι πιστοί ήτανε σαν μία οικογένεια και τα είχανε όλα κοινά. Πουλούσαν τα υπάρχοντά τους κινητά και ακίνητα και τα μοίραζαν μεταξύ τους ,ανάλογα με τις ανάγκες του καθενός". Συνεχίζοντας την "διακονία του λόγου" οι Απόστολοι πέτυχαν να μεγαλώσει η Εκκλησία και να φτάσει τους 5.000 πιστούς. 

Τότε το "κατεστημένο" διαβλέποντας ότι απειλούνταν οι δικοί τους θεσμοί, από το μήνυμα του Ευαγγελίου και τους νέους θεσμούς που υλοποιούσαν με τις πράξεις τους οι Χριστιανοί, άρχισαν να λαμβάνουν μέτρα καταστολής (συλλήψεις, φυλακίσεις, ανακρίσεις των Αποστόλων) όμως τίποτε δεν πετύχαιναν αντίθετα η Εκκλησία των Ιεροσολύμων μεγάλωνε και δυνάμωνε. 

Και " Όλο το πλήθος των πιστών είχανε μια ψυχή και μια καρδιά και κανένας δεν έλεγε πως κάτι από τα υπάρχοντά του είναι ατομική του ιδιοκτησία αλλά τα είχανε όλα μαζί κοινά.

 Με μεγάλη δύναμη οι Απόστολοι κηρύττανε την Ανάσταση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και σε όλους ήταν απλωμένη πλούσια η χάρη του Θεού. Κανένας φτωχός δεν υπήρχε ανάμεσά τους". 

"Και δίνανε στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του". Με την ευλογία του Θεού το πλήθος των πιστών αυξανόταν και όταν τότε παρουσιάστηκαν κάποια παράπονα από τους Ελληνιστές κατά των Εβραίων, ότι παραμελούνται στην καθημερινή διανομή οι χήρες τους, καλέσανε οι δώδεκα Απόστολοι σε γενική συνέλευση τους πιστούς και τους είπανε: "Δεν είναι σωστό εμείς ν΄ αφήσουμε τον λόγο του Θεού και να υπηρετούμε σε τραπέζια. 

Γι αυτό αδελφοί κυττάχτε να βρείτε από ανάμεσά σας εφτά άτομα, με καλό όνομα, με πνεύμα Άγιο και σοφία, στους οποίους εμείς θ΄ αναθέσουμε το έργο αυτό. Κι΄ εμείς θα αφοσιωθούμε στην προσευχή και στην διάδοση της Χριστιανικής διδασκαλίας. 

Η πρόταση έγινε με χαρά δεκτή από το πλήθος κι εξέλεξαν τον Στέφανο. κλπ...." Έτσι έγινε η πρώτη διάκριση των διακονημάτων στη "διακονία του λόγου" και στην "διακονία των τραπεζών". 

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε τα εξής ως προς την λειτουργία της πρώτης Χριστιανικής Εκκλησίας στον χώρο της Οικονομίας. Η δραστηριότητά της εξελίσσεται στο τμήμα της διανομής των αγαθών και υπηρεσιών με αυτονομημένους δικούς τους νέους θεσμούς και δεν εκτείνεται στον τομέα της παραγωγής των. 

Αυτό σημαίνει ότι, στον τομέα της παραγωγής των αγαθών, κάθε μέλος λειτουργούσε ατομικά, στα πλαίσια των θεσμών της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. 

Δηλαδή είχε επικεντρώσει την δραστηριότητά της η Εκκλησία, ως συλλογική κοινωνική οντότητα, μόνο στο τμήμα της διανομής του συνόλου των προσφερομένων από τα μέλη της αγαθών, που αυτά τα ίδια είχαν παράξει. 

Στόχος της ήταν , να επιτύχει δια της διανομής των, σύμφωνα με τις ανάγκες των μελών της, την υλοποίηση της εντολής του Κυρίου, "αγαπήσεις τον πλησίον σου ως εαυτόν". Επιτύγχανε έτσι λειτουργώντας, δια της διανομής των αγαθών, η Εκκλησία, την "αδελφοποίηση" των πιστών μελών της. 

Ο θεσμός αυτός της κοινοκτημοσύνης διατηρήθηκε τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του 3ου μ.Χ. αιώνα όπως προκύπτει από την Α΄ απολογία του μάρτυρα και φιλοσόφου Ιουστίνου και την απολογία του θεολόγου Τερτυλλιανού όπου διακηρύσσουν ο μεν πρώτος ότι “οι Χριστιανοί μοιράζονται όλη τους την περιουσία” και ο δεύτερος ότι “όλα είναι κοινά μεταξύ μας εκτός από τις γυναίκες μας”. 

Όταν άρχισαν οι διωγμοί εναντίον της πρώτης Εκκλησίας της Ιερουσαλήμ, τότε υλοποιήθηκε ενδοεκκλησιαστική αλληλεγγύη με συνεισφορές "λογίες" μεγάλης κλίμακας, που διοργάνωσε ο Απόστολος Παύλος από τις Ελλαδικές κυρίως Εκκλησίες. 

Συνιστούσε σε κάθε πιστό, κάθε πρώτη ημέρα της Εβδομάδος, ο καθένας τους να βάζει κάτι στην άκρη, ανάλογα με το εισόδημά του που θα αποστέλλονταν στους διωκόμενους Χριστιανούς (Προς Κορινθίους Α΄ επιστολή κεφ. 16, 1-4)

Σε αυτό το πνεύμα λειτούργησαν τους τρεις πρώτους αιώνες οι πρώτοι Χριστιανοί και όταν είχε καθιερωθεί ο θεσμός των Επισκοπών. Οι πόροι των τοπικών Εκκλησιών προέρχονταν από εκούσιες εισφορές των πιστών των και μεταξύ των Εκκλησιών υπήρχε αλληλοβοήθεια για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες των πτωχών μελών των. 

Συμπέρασμα:Η συλλογική δραστηριότητα των πρωτοϊδρυομένων Εκκλησιών στο χώρο της Οικονομίας περιορίζονταν μόνο στον τομέα της "διανομής των αγαθών και υπηρεσιών" και όχι και στον τομέα της παραγωγής των (Πράξεις των Αποστόλων Κεφ. ΙΑ 28-30, ΛΗ΄ Αποστολικός Κανόνας).

 Η δραστηριότητα αυτή δεν συνιστούσε ένα πλήρες κοινωνικό σύστημα γιατί δεν εκτείνονταν στο χώρο της παραγωγής των αγαθών. Ήταν απόρροια της εφαρμογής των αρχών της αγάπης και της αδελφοσύνης των ανθρώπων ως κατά χάριν παιδιών του Θεού Πατέρα.