«ΨΗΛΑΦΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΆΝΘΡΩΠΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ»
Γράφει ο Νίκος ΠαπουτσόπουλοςΈνα βήμα χωρίζει τον σύγχρονο άνθρωπο από το «μεγαλύτερο πιθανώς πείραμα της ιστορίας του, δηλαδή να “χακάρει” τον πυρήνα της οντότητάς του, από τον πυρήνα των κυττάρων του μέχρι τον πνευματικό πυρήνα του», καθώς «καλείται να προχωρήσει σε συγχώνευσή του με υπολογιστικές μηχανές, σύνδεση του εγκεφάλου του με υπολογιστές και ενσωμάτωση της ζωής του στο Metaverse, προκειμένου να αναβαθμίσει την ανθρώπινη φύση, δημιουργώντας έναν “νέο άνθρωπο”», γράφει η Σωτηρία Ορφανίδου στο νέο της βιβλίο Ψηλαφώντας τον Άνθρωπο του Μέλλοντος (εκδόσεις Διαδρομή, 2023)1.
Ιδιαίτερα επίκαιρη μελέτη, καθώς ο σύγχρονος κόσμος τον οποίον «θωράκισαν» και πολιορκούν συνεχώς τα επιτεύγματα και τα προγράμματα της υψηλής τεχνολογίας, διανύει μια έντονα μεταμορφωτική περίοδο.
Ταυτόχρονα με τους πολλαπλούς μετασχηματισμούς του, βιώνει συνεχείς και πρωτόγνωρες κρίσεις, ενώ ορατοί και αόρατοι κίνδυνοι, διασπορά τρόμου και υγειονομικών, περιβαλλοντικών ή ψηφιακών απειλών δημιουργούν ατμόσφαιρα περίεργης ανασφάλειας.
Όπου η δογματική εφαρμογή της τεχνολογίας έχει αμφισβητήσει και τελικά τείνει να ακυρώσει και τις αρχές του Ανθρωπισμού «σύμφωνα με τον οποίο ο άνθρωπος υπερέχει όλων των υπόλοιπων βιολογικών ειδών, κατέχει κεντρικό ρόλο στο σύμπαν και η βελτίωσή του προκύπτει κυρίως μέσω της κλασσικής παιδείας και των ανθρωπιστικών αξιών.
Ο Μετα-ανθρωπισμός, αντίθετα, επιδιώκει να τοποθετήσει τον άνθρωπο μέσα σε ένα ευρύτερο σύμπαν και να τον αποκαθηλώσει από το κέντρο του κόσμου, αμφισβητώντας την ανωτερότητά του», σύμφωνα με την Ορφανίδου.
Άλλωστε, δεν είναι τυχαία η εγκατάλειψη των ανθρωπιστικών σπουδών, η οποία δημιούργησε παγκόσμια κρίση και στα εκπαιδευτικά προγράμματα, ενώ παράλληλα κατέρρευσαν οριστικά τα πολιτικά και πολιτειακά συστήματα και, ιδιαίτερα, οι Δημοκρατίες, καθεστώτα που κατ’ επίφαση προάγουν τους πολίτες, αφού, αντιθέτως ανακαλύπτουν μεθόδους για να περιθάλψουν τον αμοραλισμό των πολιτικών, η «τάξη των οποίων ξεπούλησε τα πάντα, και σε κρίσιμες στιγμές θα ροχαλίζει ή θα συζητεί για ράτσες σκύλων» (Τόμας Μόρ).
Η συγγραφέας, ήδη γνωστή από τα κείμενά της που τακτικά δημοσιεύει, και καταθέτει απόψεις και προβληματισμούς για τον μετα-ανθρωπισμό, μεταφέρει στον αναγνώστη εύληπτα τις νέες έννοιες και τεχνολογίες, φωτίζει τις προεκτάσεις τους και ασκεί στα τελευταία κεφάλαια του βιβλίου έντονη κριτική για τη διαχρονικά σαρωτική κατάχρηση της υπερδύναμης της τεχνολογίας.
Επισημαίνει πως «μέσα από την πορεία του εικοστού αιώνα καθίσταται σαφές ότι η τεχνολογία συμβάλλει μεν στην αφθονία των αγαθών σε πιο μαζική κλίμακα, αλλά επίσης αποτελεί ένα ισχυρό όπλο και εργαλείο εξουσίας και ελέγχου.
Η τεχνολογία», υπογραμμίζει, «κυριαρχεί σε ολόκληρο το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό σκηνικό και ο κόσμος μας γίνεται πιο εξαρτημένος από αυτήν όσο ποτέ άλλοτε. Σχεδόν τίποτα δεν μένει ανεπηρέαστο, ούτε ακόμη και η θρησκεία».
«Ενδεικτικό είναι ότι ακούμε πολύ συχνά τελευταία τη φράση “πίστη στην επιστήμη”, σχολιάζει εύστοχα η Σωτηρία Ορφανίδου, «η οποία υποδηλώνει τη θεοποίησή της και ταυτόχρονα τονίζει τον μη αμφισβητούμενο χαρακτήρα της επιστρέφοντάς μας πίσω στη δογματική επιστήμη του Μεσαίωνα.
Την υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων της σύγχρονης επιστήμης, τη θεοποίηση, καθώς και την εργαλειοποίησή της, επισημαίνει ο Χρήστος Γιανναράς γράφοντας: “μυθοποιήθηκε στις μέρες μας η αποτελεσματική γνώση, η κατεξοχήν ‘επιστήμη’.
Εύκολα λοιπόν μπορεί να επαρθεί ο άνθρωπος και να πιστέψει, πως ό,τι άλλοτε μάταια προσπαθούσε να πετύχει με προσευχές στον Θεό, σήμερα το κατορθώνει χάρη στην ‘επιστήμη’. Χωρίς άλλο, αυτή η καινούρια απρόσωπη θεότητα, η μυθοποιημένη ‘επιστήμη’, είναι σήμερα το όπιο για τη μεταφυσική αποχαύνωση των μαζών”.
Η συσχέτιση με τη γνωστή φράση του Καρλ Μαρξ “η θρησκεία είναι το όπιο του λαού” είναι αναπόφευκτη.
Η ιδέα της “μυθοποιημένης ‘επιστήμης’” σε ένα πλαίσιο πνευματιστικού λαϊκισμού καθησυχάζει και αποπροσανατολίζει σήμερα τις μάζες, ενώ τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται για να υποδηλώσουν την αλλοίωση του όρου, την πιθανή αναξιοπιστία όσων παρουσιάζονται ως δήθεν επιστήμη, καθώς και την εμπορευματοποίηση και εργαλειοποίησή της για την παροχή καθησυχαστικών αλλά συχνά ουτοπικών υποσχέσεων».
«Ο άνθρωπος, ξεγελασμένος από τα δολώματα της τεχνητά οργανωμένης κι ενισχυμένης ευζωΐας», έγραφε ο Άγγελος Τερζάκης (Κρίση και έλεγχος της εποχής μας), «γίνεται όλο και πιο πρόθυμος ν’ απεμπολήσει τα συστατικά της αξιοπρέπειάς του ηθικά δικαιώματα. Αλλοτριώνεται σταθερά, πουλάει την ψυχή του.
Το σώμα κέρδισε τη μάχη, έγινε το υποκατάστατο της ψυχής, σφετερίζεται όλες τις απολαβές, θα μπορούσε μάλιστα να πει κανένας πως απέκτησε μια δική του, ακάθαρτη, υλική ψυχή, που είναι το απαιτητικό, αδηφάγο αρνητικό της άλλης. Μια “παραψυχή”»2.
Στις σελίδες του βιβλίου αναλύονται οι προαναγγελίες και περιγραφές της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης οι οποίες «περιλαμβάνουν την έννοια της “συγχώνευσης φυσικού και ψηφιακού κόσμου”» και τίθενται και μελετώνται από την συγγραφέα ουσιαστικά ερωτήματα, όπως:
πώς θα επηρεαστεί η καθημερινή ζωή, οι σχέσεις του ανθρώπου με τους άλλους, η σχέση με τον εαυτό του;
θα επέλθουν αλλαγές στην ταυτότητα και τη φύση του ανθρώπου;
πώς θα διασφαλιστεί η ιδιωτικότητα και η ελευθερία στον κόσμο της εκτεταμένης διασύνδεσης και της Τεχνητής Νοημοσύνης;
μέθοδοι όπως η μεταφόρτωση του νου ή η κρυονική θα καταφέρουν να επιτύχουν την υπέρβαση των ανθρώπινων και βιολογικών ορίων, ακόμη και του ίδιου του θανάτου;
πώς θα είναι η ζωή στο Metaverse, το τρισδιάστατο διαδίκτυο που θα μοιάζει με “παγκόσμιο βιντεοπαιχνίδι”;
πέρα από τα σημαντικά οφέλη του, πόσο υψηλό θα μπορούσε να είναι το τίμημα του ψηφιακού εκσυγχρονισμού;
Η συγγραφέας, μεταξύ άλλων, επισημαίνει τους κινδύνους που συνοδεύουν τη σύγχρονη εκρηκτική τεχνολογική πρόοδο και κρούει τον κώδωνα για το αποτρόπαιο ενδεχόμενο της απανθρωποποίησης και της εγκαθίδρυσης ενός ψηφιακού ολοκληρωτισμού.
«Είναι πια ολοφάνερο πως στον εικοστό αιώνα χτίστηκαν τα θεμέλια επάνω στα οποία έρχεται σήμερα να αποπειραθεί να δομηθεί ο ψηφιακός ολοκληρωτισμός του εικοστού πρώτου αιώνα.
Έρχεται να συναρμοστεί στις υποδοχές που προετοίμασαν γι’ αυτόν ο καταναλωτισμός, ο υλισμός και η κουλτούρα του θεάματος, που μεταξύ άλλων επιστρατεύτηκαν ώστε να κάνουν τον άνθρωπο να απωθήσει τις μνήμες της πείνας και της βίας του πολέμου».
Ψηλαφώντας τον Άνθρωπο του Μέλλοντος: μια αναζήτηση ταυτότητας στην εποχή του Ψηφιακού Υπαρξισμού και της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης.
Η Σωτηρία Ορφανίδου έχει σπουδάσει Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία και Φυσικές Επιστήμες και έχει αρκετών ετών εμπειρία στη μετάφραση, με εξειδίκευση σε κείμενα επιστήμης και τεχνολογίας, ενώ αρθρογραφεί στους τομείς τεχνολογίας, κοινωνίας και πολιτισμού.
https://www.facebook.com/profile.php?id=61551532464735
Για το βιβλίο αυτό βλ. και:
·
17 ΟΚΤ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου