Τρίτη 21 Ιουλίου 2020

ΑΙΡΕΤΙΚΟΙ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ Ή ΚΡΥΠΤΟΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ; ΦΩΣ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΝΔΙΑΜΕΣΗΣ ΑΥΤΗΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑΣ

ΑΛΕΒΙΤΕΣ: ΜΙΑ ΒΟΜΒΑ ΣΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

ΜΕΡΟΣ 2ο




Του Σωτήρη Γλυκοφρύδη

Ποιοι είναι πράγματι οι αλεβίτες;

Μπορούν να προσδιοριστούν ως άνθρωποι που ακολουθούν ένα μίγμα ιδεών δομημένων σ’ ένα φυσικό περιβάλλον επιβίωσης οι οποίες βρήκαν πρόσφορο έδαφος και αναπτύχθηκαν στο μεταφυσικό απο γεωλογικής πλευράς πλαίσιο της Καππαδοκίας. Οι θρησκείες πρέπει κάποτε να μελετηθούν και από γεωφυσικής πλευράς.


Η Καππαδοκία (πατρίδα του Μ. Βασιλείου και άλλων ιεραρχών), λόγω της φυσικής της ιδιομορφίας υπήρξε κέντρο θεικής πίστης, αποτελώντας το ανάχωμα του ελληνικού τρόπου ζωής και της ασιατικής κουλτούρας προερχόμενης εκ Περσίας, Πακιστάν, Θιβέτ. 

Εκεί, υπήρξαν τιτανομαχίες του ελληνικού και του ασιατικού τρόπου ζωής που έγιναν καρδιά της Μικρασίας, η οποία αυτορυθμιζόταν μεταξύ ιδεολογίας και πραγματισμού. Όλων η καρδιά μας και κάπου στην Τουρκία βρίσκεται και όλων των Τούρκων η επιθυμία και κάπου στο Αιγαίο κείται.

Το Αιγαίο (υψόμετρο «ο») και τα Ιμαλάια (υψόμετρο «5.000») απετέλεσαν τους δυο πόλους της επιβιωτικής ιδέας. Η γήινη φιλοσοφία από τη μια (δυτικά) η ουράνια θρησκεία από την άλλη (ανατολικά), αλλά και σαμανισμός (από βορρά) και μαγεία (από νότο).

 Και η Καππαδοκία που βρίσκεται στη μέση θεωρείται τόσο σημαντική σε σημείο που ο αξιόλογος γεωστρατηγιστής, Δημ. Κιτσίκης, την τοποθετεί ως κέντρο της Ενδιάμεσης Περιοχής (βλ. στις παραπομπές).

Η φιλοσοφία των αλεβιτών

* Θεωρούν το Κοράνι ώς ένα εσωκοσμικό και όχι εξωκοσμικό δημιούργημα (παρόμοιο με μια βουδιστική Χιναγιάννα – ατομικό όχημα, προσωπική υπόθεση, παρά το γεγονός ότι στην ακμή τους το παρήγαγαν ως Μάχαγιάννα – μεγάλο όχημα, ευρύτερη υπόθεση). Στην ερμηνεία του Κορανίου επικεντρώνονται σε κρυμμένα σύμβολα.

* Πιστεύουν ότι το όνομα του Θεού δημιουργεί παρανοήσεις. Αντ’ αυτού προτιμούν να χρησιμοποιούν τη λέξη «Χου» που παραπέμπε στο «Αυτός» ως πνεύμα.

* Για τις θρησκείες υιοθετούν συγκλίνουσες θέσεις, πιστεύοντας ότι η ουσία του Θεού βρίσκεται σε όλους τους ανθρώπους στο βάθος της καρδιάς. Πιστεύουν, γενικά στον άνθρωπο.

* Η θέση τους περί Θεού συνάδει με την αιρετική φράση του Αλ Χάλλατζ που συνέδεσε τον εαυτό του με τη φύση, λέγοντας σε μια στιγμή υπέρβασης ότι «εγώ είμαι ο θεός» και θανατώθηκε γι’ αυτό ως υβριστής, χωρίς οι επικριτές του να καταλάβουν τη φυσική του ολοκλήρωση.

* Θεωρούν το δρόμο προς την ολοκλήρωση σαν ένα μονοπάτι με 4 πύλες, της πίστης, της σκέψης, της γνώσης και αλήθειας (ή κατ’ άλλους της σοφίας, της αδελφότητας, της γνώσης και αλήθειας). Κάθε μονοπάτι έχει 10 σταθμούς.

* Για τη φύση, αποδέχονται τη θεωρία των 4 στοιχείων του Ιμπν Αλ Αραμπί (σχετική με του Εμπεδοκλή), που επέρχεται με την κάτωθι αποδομητική πορεία: Θεός – πνευματικός άνθρωπος – γήινος άνθρωπος – ζώα – φυτά – ορυκτά, την οποία ο άνθρωπος πρέπει να ανέβει, ελέγχοντας κατ’ αρχή τα ζωικά του ένστικτα, με σκοπό να φτάσει στη μέγιστη ολοκλήρωση, τη «Χαγκ». Η Χάγκ σχετίζεται με μια υπερβατική κατάσταση ταύτισης του ανθρώπου με τη φύση.

* Προοπτική τους έχουν τη δημιουργία του «τέλειου ανθρώπου» (perfect man). Πιστεύουν ότι η προσπάθεια πρέπει να αρχίζει από τον έλεγχο των χεριών (πράξεις), της γλώσσας (λόγια) με κατάληξη την αναπαραγωγική δραστηριότητα (εγκράτεια). Η εξελικτική αυτή θεωρία μπορεί να συσχετιστεί με τον ταντρικό βουδισμό (πλήρης σωματικός έλεγχος).

Γενικά χαρακτηριστικά

* Δείχνουν αγάπη προς όλους τους ανθρώπους (σημασία δεν έχει τι πιστεύεις αλλά τι άνθρωπος είσαι).

* Είναι εργατικοί (η εργασία αποτελεί πράξη σεβασμού προς το Θεό και τον εαυτό μας).

* Προάγουν την ισότητα των φύλων (για το Θεό, οι άνδρες και γυναίκες είναι ίδιοι).

* Είναι μονογαμικοί (η πολυγαμία όταν καθιερωθηκε υπήρξε θεσμός ανάγκης).

* Πιστεύουν σε Αγία Τριάδα (υπό την έννοια, Αλλάχ = Θεός, Μωάμεθ = Ύλη, Αλή = Πνεύμα).

* Έχουν 12 ιμάμηδες σαν τους αποστόλους, όπου ο καθείς αποτελεί το επιμέρος μιας οντότητας. Κατά πολλούς αναμένεται ο 12ος ιμάμης ο οποίος είναι κοιμώμενος – ανενεργός που θα τα ενώσει όλα κι όλους.

* Πίνουν, χορεύουν, τραγουδούν και ερωτεύονται με σχετική ελευθερία, συμπεριφερόμενοι ως επικούρειοι εντός πλαισίων.

* Θεωρούν βαριά αμαρτήματα τη μοιχεία, το διαζύγιο και την κακολογία, με ποινή αποπομπής των παραβατών από την κοινότητά τους.

* Εκτός της πίστης τους στον Αλή, τη Φατιμά, και τους επακολουθήσαντες εκ του γένους τους ιμάμηδες (Χασάν, Χουσείν, κ.λπ.), αποδέχονται εβραίους προφήτες, ως προφήτη το Χριστό, και χριστιανούς αγίους, όπως τον προφήτη Ηλία – Ελισαίο, τον Άγιο Γεώργιο, Άγιο Χαράλαμπο, κ.α.

* Χρησιμοποιούν αγίασμα, έχουν κεριά, και εφαρμόζουν ένα είδος βάπτισης. Οι ιερουργούντες χρησιμοποιούν διακριτικό επιρούχιο (άμφιο) που μοιάζει με τα πρώιμα ιουδαϊκο-χριστιανικά και φορούν καπέλο με ηλιακά σύμβολα ζωροαστρικής προέλευσης.

* Δεν αποδέχονται τη σαρία (υπό την έννοια της μουσουλμανικής αδελφότητας), αποφεύγουν το σκέπασμα της κεφαλής (μαντίλα χρησιμοποιούν οι γυναίκες μόνο στις τελετουργίες), δεν ακολουθούν το ραμαζάνι ούτε το ετήσιο προσκύνημα των μωαμεθανών στη Μέκκα. Μονάζουν, παρά την απαγόρευση του Κορανίου. Δεν περιτέμνονται.

* Πίνουν οινοπνευματώδη ποτά, και σε τελετουργίες τους ανιχνεύονται έντονα διονυσιακά στοιχεία (βακχεία, μέθεξη, όρχηση).

* Η ανεκτικότητά τους στις θρησκείες και η ελαστικότητά τους είναι τέτοια που φτάνει σε όρια της ανεξιθρησκίας.

Καταγωγή

Καθόσον η γλώσσα παραπέμπει σε ιστορία, η καταγωγή της γλώσσας των γραπτών κειμένων τους προκύπτει Τουρκομάνικη, αλλά χρησιμοποιείται ενίοτε και η Κουρδική, η Αζερική ως και η Ζαζαϊκή (Κουρδο-μεσοποτάμια ινδοϊρανική). 

Τυπικά γλωσσικά τους στοιχεία ανιχνεύονται από την αρχή της εισδοχής των μογγολικών φυλών στη Μικρασία και της μείξης τους με τις άριες φυλές. Κοιτίδα των ιδεών τους θεωρείται η περιοχή μεταξύ Κασπίας και Ιμαλάϊων, η αρχαία Βακτρία – Μαργ(κ)ιανή, με πηγή εκπόρευσης από το Θιβέτ.

Τον ανώτατο αρχηγό τους τον ονομάζουν Δαλάι Λάμα και τους αρχηγούς τους Κιόλογκ, στοιχεία της παλαιότερης πνευματικής σχέσης τους με το Θιβέτ, τόπο καταγωγής του Ζαρατούστρα και του Βούδα, για να μνημονεύσουμε τους δυο πιο κοντινά ευρισκόμενους θρησκευτικο-κοσμικούς ηγέτες, οι οποίοι εμφανίζουν και άρια σανσκριτικά γλωσσολογικά στοιχεία (Βouddha = φωτισμένος – εκ του fοίδα = βλέπω, και Bouddhahes = οι ζωροαστρικές διδασκαλίες).

Κατά τη διαδρομή της ιστορίας τους η σαμανιστική τους υποδομή υπέστη τις επιδράσεις των ζωροαστριστών Περσών, των Ιουδαίων και των χριστιανών αγνωστικιστών, και δη του Άριου και του Μάνη που ίσως να ήταν ένας εξ αυτών, με τελευταίους επιδράσαντες τους μουσουλμάνους Άραβες της χρυσής εποχής της Ούμα της Βαγδάτης.

Στην εγκατάστασή τους στη λεγόμενη, από τους ιδίους, «χώρα των Ρουμί» ήλθαν σε επιμειξίες με τους ντόπιους και οι πίστεις αναδεύτηκαν.

Επί Σελτζουκικού κράτους, και κατόπιν επί της Οθωμανικής αυτοκρατορίας απέκτησαν φήμη ασκητών μοναχών κι ενός αφανούς ιερατείου κάτω από την ετικέτα «μοναχοί αλεβίτες», αλλά μετά το 1500 μ.Χ., προσπαθώντας να δημιουργήσουν κοσμική θρησκευτική εξουσία στο οθωμανικό κράτος υπέστησαν περιθωριοποίηση και διωγμούς. 

Οι ενδείξεις συγκλίνουν ότι οι Σελτζούκοι και τουλάχιστον οι πρώτοι 10 Οθωμανοί σουλτάνοι ήταν αλεβίτες ή έτειναν προς ένα κράμα αλεβιτισμού.

Το κράμα αυτό των αλεβιτών οδηγήθηκε σε πρώτη περιθωριοποίηση από τους νομοδιδάσκαλους του Κορανίου (τους ουλεμάδες) και υποβλήθηκαν σε θρησκευτικές διώξεις (τακιγιέ), αναγκαζόμενοι συχνά για να επιβιώσουν να έχουν ενδογαμία. 

Λόγω των διώξεων που υπέστησαν και υφίστανται, χρησιμοποιούν για αναγνώριση ειδικά σύμβολα και έχουν διασυνδέσεις με παγκόσμιου τύπου μασονικές στοές, εξακολουθώντας να κρύβουν τη θρησκεία τους καθόσον υπάρχει ανάγκη.

Γενικά, απαντώνται σε μεγάλο αριθμό στις απομονωμένες περιοχές (αγροτικές) και σε ικανούς αριθμούς σε φτωχικές αστικές συνοικίες, διαχωρίζοντας τους εαυτούς τους από τους σουνίτες Τούρκους λέγοντας «εμείς» και «αυτοί ή οι άλλοι»

Αριθμητικά, υποστηρίζουν πως αποτελούν το 20-35% του πληθυσμού της Τουρκίας (δηλ. είναι 15-27 εκατομμύρια), ενώ κατά τους σουνίτες είναι κάπου οι μισοί (10-20% ή 7,5-15 εκατομ). Ασχέτως του αριθμού τους, αποτελούν την πρώτη σε μέγεθος θρησκευτική μειονότητα της Τουρκίας ή τη δεύτερη σε μέγεθος θρησκεία αυτής της χώρας.

Δομή και οργάνωση

Ο πυρήνας τους στηρίζεται στον παππού (dede), στους ηλικιωμένους (pirs) και τους οδηγούς (rehber). Οι dede γυρνάνε τα χωριά σε ετήσια βάση και συναντιόνται με τους rehber, ορίζοντας καθοδηγητές (οcak) καλώντας επικουρίες όταν παραστεί ανάγκη (talips).

Υπολογίζεται ότι περί το 10% των αλεβητών είναι ocak. Ο βαθμός συγγένειας περιλαμβάνει και το μαθητή, σύμφωνα με τη σχέση: παππούς – πατέρας – παιδί – δάσκαλος – μαθητής. Η πρακτική πλευρά της σχέσης τους εκφράζεται με την αλληλεγγύη και η ιεραρχία στηρίζεται στους πιο ηλικιωμένους, τους «μπαμπάδες».

Τελετουργικά

Στις απλές τελετουργίες τους (αγάπες – ibadet) μπορεί ο οποιοσδήποτε να μετάσχει και γίνονται με σκοπό την ενίσχυση της κοινότητάς τους (burlik) και την εδραίωση αγάπης (muhabbet). Στις βαθύτερες τελετουργίες (μυστήρια) παρίστανται μόνο μυημένοι.

Μεγάλη γιορτή τους είναι η τραγωδία του Χουσείν, συμβολική για τους διωγμούς που υπέστησαν κατά τη διαδρομή της ιστορίας τους, καθώς και o θρυλικός δρόμος του Μωάμεθ με τη θεώρηση των 40 πέπλων φωτός και σκότους, όπου γίνονται χοροί με άναμμα και σβήσιμο κεριών (sehma), προσφέρεται κρασί (ή ρακί) και στο τέλος λουκουμάδες. 

Η γιορτή αυτή που είναι ετήσια δεν μπορεί να συντελεστεί αν δεν έχει υπάρξει πλήρης συμφιλίωση των μελών της κοινότητας μεταξύ τους. Μεγάλες γιορτές είναι επίσης τον Μάρτη που γιορτάζονται το Περσικό νέο έτος (νορούζ – νέο φως) , η μνήμη του προφήτη Ηλία και του Άγιου Γεώργιου.

Η λατρευτική τους διαδικασία λαμβάνει χώρα σε σπίτια ή σε ειδικούς απλούς χώρους (τζεμ ή τζεμεβλερί) όπου εκτελούνται προσευχές, συνυπάρχει μουσική, πίνουν και χορεύουν. Ειδικές θέσεις υπάρχουν για τους τιμώμενους με προσδιορισμένου χρώματος προβιές.

Τα τελετουργικά τους βιβλία ονομάζονται Barak και έχουν γραφτεί από μεγάλους πατέρες αλεβίτες. Οι ύμνοι τους ονομάζονται Nedes και αποδίδονται στον Shah Ismail και Pir Sultan Abdal. Η κατεύθυνση του δόγματός τους είναι Σo(υ)φική και αναζητείται η καθαρότητα του νου, η αξία της καρδιάς, και η ταύτιση της φύσης – θεού – ανθρώπου (η υπερβατική Χαγκ).

Ως προς τη συμπεριφορά, προσδιορίζουν τους εαυτούς τους πολεμιστές του δίκαιου (Gazi – Χατζή) και παραδοσιακούς εκφραστές της πίστης τους θεωρούν τους περιπλανόμενους δερβίσηδες.


ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου