ΜΕΓΑΛΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΥ 4ου ΑΙΩΝΑ μ.Χ. ΩΣ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ
ΜΕΡΟΣ 2ο
Γράφει ο Νικήτας Αποστόλου
3. Ο Μέγας Βασίλειος.
3. Ο Μέγας Βασίλειος. Γεννήθηκε το 330 μ.Χ., στην Καισάρεια της Καππαδοκίας από ευκατάστατη πολυμελή οικογένεια. Το 352 μ. Χ. πήγε στην Αθήνα όπου παρακολούθησε για 5 χρόνια τις διδασκαλίες φιλοσόφων εκεί γνωρίστηκε με τον Ιουλιανό τον μετέπειτα Αυτοκράτορα.
Το 358 μ.Χ., σε ηλικία 28 χρονών βαπτίστηκε Χριστιανός, και είχε πάρει απόφαση να ζήσει ασκητική ζωή. Προτού γίνει μοναχός, αποξενώθηκε από κάθε περιουσιακό του στοιχείο . Οδοιπορώντας επισκέπτεται γνωστά κέντρα ασκητισμού της Ανατολής, όπου πρόβαλε τον κοινοτισμό και τον κοινοβιακό τρόπο ζωής, ως το 362 μ.Χ.
Το 362 μ.Χ. απεβίωσε ο επίσκοπος Καισαρείας Ευσέβιος και ο λαός της Καισαρείας τον επέλεξε Επίσκοπο Καισαρείας.
Το 364 μ.Χ. αυτοκράτορας της Ανατολής αναδείχθηκε ο Ουάλης , που ήταν οπαδός της Αρειανικής αίρεσης και διώκτης των Ορθοδόξων Χριστιανών. Την ίδια χρονική περίοδο ο Μ. Βασίλειος ως επίσκοπος , ανέλαβε στην περιφέρεια του στο πλαίσιο της ποιμαντικής του ευθύνης τα πνευματικά ηνία για την επικράτηση των ορθόδοξων χριστιανικών δογμάτων.
Στο πλαίσιο αυτού του αγώνα έγραψε και κατήγγειλε στον τότε Πάπα Ρώμης τις εκθρονίσεις των Επισκόπων που δεν μετέστρεφαν στον Αρειανισμό και τις αναγκαστικές επιβολές Αρειανιστών από τον Ουάλη . Στην επιστολή, εξομολογείται την αίσθησή του, πώς ένιωθε σάν νά βρίσκονταν στά χρόνια τού Αντιχρίστου!
Ο Ουάλης αφού πήρε με το μέρος του πολλούς επισκόπους, θέλησε να κάμψει και το φρόνημα του Μεγάλου Βασιλείου, όταν έμαθε ότι ήταν ανένδοτος Ορθόδοξος.
Έστειλε τότε στην Καισάρεια τον έπαρχο Μόδεστο. Ο Μόδεστος ήταν αδίστακτος και απάνθρωπος. Όλοι στην Ανατολή γνώριζαν τη θηριωδία του.
Στην Καισάρεια ο Μόδεστος εγκαταστάθηκε στο Διοικητήριο. Διέταξε και του έφεραν τον Βασίλειο στην αίθουσα του Διοικητηρίου. Προχώρησε εκείνος προς τον θρόνο αγέρωχα, χωρίς να προκαλεί.
Ο Μόδεστος τεντώθηκε, έβαλε πάγο και σίδερο στη φωνή και έγινε ο εξής διάλογος , που έχει διασωθεί και έχει ως εξής:
"ΜΟΔΕΣΤΟΣ: Πώς τολμάς να αντιστέκεσαι ενάντια στην εξουσία και να φέρεσαι μόνος συ με τόση αυθάδεια;
Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ: Γιατί μου κάνεις τέτοια ερώτηση; Ποια είναι η απείθεια και η υπεροψία μου;
ΜΟΔΕΣΤΟΣ: Γιατί δεν ακολουθείς την θρησκεία του αυτοκράτορα, ενώ όλοι πια οι άλλοι υποτάχτηκαν και νικήθηκαν;
Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ: Δεν είναι αρεστό αυτό στο δικό μου Βασιλιά. Ούτε ανέχομαι να προσκυνώ το Χριστό σαν κάποιο κτίσμα, όπως τον θεωρείτε σεις οι αιρετικοί, αφού εγώ είμαι κτίσμα του Θεού.
ΜΟΔΕΣΤΟΣ: Δεν θεωρείς μεγάλο και τιμητικό το να ταχθείς με το μέρος μας και να μας έχεις φίλους;
Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ: Αναγνωρίζω και δεν αρνούμαι ότι σείς είσθε επιφανείς, αλλά καθόλου ανώτεροι από το Θεό.
ΜΟΔΕΣΤΟΣ: Πως λοιπόν δεν φοβάσαι την εξουσία;
Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ: Τι θα μου συμβεί; Τι πρόκειται να πάθω;
ΜΟΔΕΣΤΟΣ: Τι θα πάθεις; Ένα από τα πολλά που έχω στην εξουσία μου.
Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ: Ποια είναι αυτά; Πες μου τα, για να ξέρω.
ΜΟΔΕΣΤΟΣ: Δήμευση, εξορία, βασανιστήρια, θάνατος.
Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ: Απείλησε τίποτε άλλο, αν υπάρχει. Γιατί κανένα απ΄ αυτά που ανέφερες, δεν μπορεί να με θίξει και να με βλάψει.
ΜΟΔΕΣΤΟΣ: Πώς είναι δυνατόν και με ποίο τρόπο θα τα καταφέρεις;
Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ:
1.) Δήμευση περιουσίας δεν φοβάται εκείνος που δεν έχει τίποτα, εκτός αν πάρεις τα τρίχινα αυτά φτωχά ρούχα και τα λίγα βιβλία, από τα οποία αποτελείται ολόκληρη η περιουσία μου.
2.) Εξορία δεν ξέρω αφού δεν είμαι πουθενά εγκατεστημένος και ούτε αυτή τη πόλη του κατοικώ τώρα, θεωρώ δική μου, αλλά θα έχω πατρίδα μου κάθε τόπο, στον οποίο θα με ρίξουν. Και μάλλον κάθε τόπο του Θεού, όπου εγώ είμαι ξένος και πάροικος.
3.) Τα βασανιστήρια πάλι τι μπορούν να κάνουν σε άνθρωπο που δεν έχει σώμα, εκτός αν λες βάσανο την πρώτη πληγή με την οποία θα πέσει το σώμα αυτό. Μόνο της πληγής αυτής είσαι κύριος.
4.) Και ο θάνατος θα είναι για μένα ευεργεσία, γιατί θα με στείλει γρηγορότερα στο Θεό, για τον οποίο ζω και πολιτεύομαι και χάρη του οποίου νεκρώθηκα και προς τον οποίο από καιρό τώρα σπεύδω.
ΜΟΔΕΣΤΟΣ: Κανείς μέχρι σήμερα δε μίλησε με τέτοιο τρόπο και με τόση μεγάλη παρρησία.
Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ: Ίσως δε συνάντησες ποτέ ΕΠΙΣΚΟΠΟ. Γιατί αν συναντούσες πραγματικό Ιεράρχη, που ν’ αγωνίζεται για την ορθή πίστη, με αυτό τον τρόπο θα σου απαντούσε."
Σηκώθηκε τότε ο Μόδεστος και πήγε στο Ουάλη και του είπε.
“Νικηθήκαμε, βασιλιά μου, από τον Επίσκοπο αυτής της Εκκλησίας. Δε φοβάται απειλές. Είναι πιο σταθερός από τους λόγους μας, πιο ισχυρός από την πειθώ μας. Ας απειλήσουμε κανένα δειλό, όχι το Βασίλειο, ευκολότερο είναι να μαλακώσει κανείς το σίδηρο παρά την γνώμη του Βασιλείου. Αν θέλουμε αποτελέσματα, πρέπει να καταφύγουμε στον εξαναγκασμό” (να τον εξορίσουν δηλαδή).
Ο Ουάλης δεν το τόλμησε. Για να τον μειώσει όμως, χώρισε την επαρχία της Καππαδοκίας σε δύο επαρχίες, με έδρα την Καισάρεια στη μία και τα Τύανα στην άλλη. Οι αρειανοί επίσκοποι έτσι βρήκαν ευκαιρία, να χωρίσουν και την Μητρόπολη σε δύο, ορίζοντας δικό τους Μητροπολίτη στα Τύανα.
Τότε ο Άγιος τους είπε για την χωρική διάρθρωση της Εκκλησίας ότι, Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΗΝ “ΒΑΣΙΛΕΙΑ”, αλλά η “ΒΑΣΙΛΕΙΑ” ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ, ούτε είναι πρέπον να χωρίζουν οι Μητροπολίτες, οι μιμητές του Χριστού επειδή χώρισαν οι έπαρχοι. Ο Άγιος ως μιμητής Χριστού, ειρήνευσε και αρκέσθηκε στην επαρχία της Καισαρείας.
Έργο ζωής και σημαντικός σταθμός στην πορεία του Μ. Βασιλείου, απετέλεσε η ίδρυση και λειτουργία ενός φιλανθρωπικού συστήματος, της “Βασιλειάδας”. Η Βασιλειάδα ήταν ένας πρότυπος οίκος με πτωχοκομείο, νοσοκομείο και λεπροκομείο για τη φροντίδα των πτωχών και των ξένων.
4. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Επίσκοπος Νύσσης, γεννήθηκε το 332 μ.Χ. και ήταν αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου. Πήρε την ίδια μόρφωση με τον μεγάλο του αδελφό και βεβαίως είχε πίστη ορθόδοξου χριστιανού . Το 372 μ.Χ. όταν ήταν σαράντα ετών έγινε Επίσκοπος Νύσσης , μιας κωμοπόλεως της Καππαδοκίας.
Το 376 μ.Χ. τον κατηγόρησαν οι αρειανόφρονες ότι η εκλογή του δεν ήταν κανονική και ότι ιδιοποιήθηκε χρήματα της Εκκλησίας. Καθαιρέθηκε ερήμην από σύνοδο Αρειανών Επισκόπων και εκτοπίστηκε από τον έπαρχο διοικητή του Πόντου Δημοσθένη.
Επανήλθε από την εξορία στην Νύσσα δύο χρόνια αργότερα, όταν σκοτώθηκε ο Ουάλης. Από την εκδημία του αγίου Βασιλείου ανέλαβε την ηγεσία του αγώνα υπέρ της Ορθοδοξίας. Επιδόθηκε με ζήλο στον δογματικό αγώνα και επέβαλε σε όλους το κύρος του.
Το 379 μ.Χ. έλαβε μέρος στη Σύνοδο της Αντιόχειας και ανασκεύασε την αίρεση του Απολλιναρίου καθώς και στη Β’ Οικουμενική Σύνοδο το 381 μ.Χ. όπου αντιμετώπισε αποτελεσματικά τους αρειανούς και τους πνευματομάχους.
Ονομάσθηκε Πατήρ Πατέρων από την Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο.
Ο Άγιος Φώτιος στήν Μυριόβιβλον αναφέρει ότι ο λόγος του ήταν “λαμπρὸς καὶ ἡδονῆς ὠσὶν ἀποστάζων”. Εξεδήμησε προς Κύριον το 395 μ.Χ..
5. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος
γεννήθηκε στη Ναζιανζό της Καππαδοκίας το 329μ.Χ.
Ο Γρηγόριος σπούδασε ρητορική και φιλοσοφία στην Καισάρεια, στην Αλεξάνδρεια και στην Αθήνα. Στην Αθήνα συνάντησε τον Άγιο Βασίλειο και έγινε αδελφικός του φίλος. Επίσης, εκεί είχε ως συμφοιτητή και τον Ιουλιανό, τον μετέπειτα αυτοκράτορα.
Το 361μ. Χ., ο Άγιος Γρηγόριος επέστρεψε στη Ναζιανζό σε ηλικία 30 ετών. Αφού βαπτίστηκε, έφυγε για την έρημο, όπου συνάντησε τον Βασίλειο και συμβίωσαν ως ασκητές. Επειδή όμως τον κάλεσε ο γέρος πατέρας του επέστρεψε στη Ναζιανζό και κατ’ απαίτηση των εκεί χριστιανών χειροτονήθηκε πρεσβύτερος.
Ήδη το 362 μ. Χ. ως αυτοκράτορας ο Ιουλιανός εδήλωνε δημοσίως πώς ήταν παγανιστής (εθνικός). Εξέδωσε νόμο “περί παιδείας”, με τον οποίο αφαιρούσε το δικαίωμα από τους χριστιανούς να διδάσκουν τους κλασικούς Έλληνες φιλοσόφους και ποιητές.
Σε αντίκρουση της θρησκευτικής πολιτικής του Ιουλιανού, ο Γρηγόριος έγραψε στο τέλος του 363 αρχές του 364 μ.Χ. δύο Λόγους τον “ Στηλιτευτικὸς πρῶτος κατὰ Ἰουλιανοῦ Βασιλέως” και τον “ Στηλιτευτικὸς δεύτερος κατὰ Ἰουλιανοῦ Βασιλέως” όπου διαμαρτύρεται επειδή ο Ιουλιανός ονομάζει τους Χριστιανούς “σκαιούς και απαίδευτους” και επιστρέφει τους χαρακτηρισμούς γράφοντας ότι “άλλοι ατιμάζουν την Ελληνική παιδείαν”. Επιχειρηματολογεί και αποδεικνύει ότι η λέξη Έλλην δεν σήμαινε τον ειδωλολάτρη αλλά “ότι η λέξις Έλλην υποδηλοί αυτόν όστις ομιλεί μιαν ορισμένην γλώσσαν, ακόμη δε ότι ο όρος “ελληνίζειν σημαίνει πάλιν αυτόν ο οποίος ομιλεί Ελληνικά”. (PATR. CR 35 536& 36 509). Σε ένα σημείο τονίζει με θριαμβευτικό ύφος .
“Πάλιν ἡ Κασταλία σεσίγηται, καὶ σιγᾷ, καὶ ὕδωρ ἐστὶν οὐ μαντευόμενον, ἀλλὰ γελώμενον· πάλιν ἀνδριὰς ἄφωνος ὁ Ἀπόλλων, πάλιν ἡ Δάφνη φυτόν ἐστιν μύθῳ θρηνούμενον”.
Με πίστη προβλέπει ότι ο Χριστιανισμός θα υπερνικήσει και στο μέλλον ηγέτες όπως ο Ιουλιανός, με αγάπη και υπομονή. Μετά τον θάνατο του Ιουλιανού και του Ιοβιανού νέος αυτοκράτορας στην Ανατολή, αναδείχθηκε ο Ουάλης ή Βάλης, χριστιανός οπαδός όμως του αρειανισμού .
Τα επόμενα χρόνια ο Γρηγόριος καταπολέμησε τον αρειανισμό. Με τον φίλο του Μ. Βασίλειο ξεκίνησε μια περίοδο συνεργασίας καθώς συμμετείχαν σε ένα ρητορικό διαγωνισμό διακονίας του λόγου στην Εκκλησία της Καισαρείας με την άφιξη εκεί θεολόγων του Αρειανισμού ο Γρηγόριος και ο Βασίλειος αναδείχθηκαν θριαμβευτές. Έτσι ο Βασίλειος, το 370 μ.Χ. εκλέχτηκε Επίσκοπος της Καισαρείας της Καππαδοκίας και ο Γρηγόριος χειροτονήθηκε Επίσκοπος στα Σάσιμα, το 372μ.Χ. από τον Βασίλειο. Αυτή η έδρα δημιουργήθηκε από τον Βασίλειο με σκοπό να ενισχύσει τη θέση του στη διαμάχη του με τον επίσκοπο Άνθιμο των Τυάνων που ήταν αρειανιστής.
Στα τέλη του 372, ο Γρηγόριος επέστρεψε στη Ναζιανζό για να βοηθήσει τον ετοιμοθάνατο πατέρα του στη διαχείριση της επισκοπής του, ως βοηθός του Επισκόπου της Ναζιανζού.
Το 374 μ.Χ., μετά τον θάνατο των γονιών του, ο Γρηγόριος συνέχισε να διοικεί την επισκοπή της Ναζιανζού αλλά αρνήθηκε να λάβει τον τίτλο του Επισκόπου της Ναζιανζού. Αφού έδωσε την περιουσία του στους φτωχούς, ο Γρηγόριος ζούσε λιτά.
Στην Κωνσταντινούπολη, οι ιερείς του Αρειανισμού είχαν καταλάβει τους πιο σημαντικούς Ναούς.
Το 379 μ.Χ. η Σύνοδος της Αντιοχείας και ο τοπικός Αρχιεπίσκοπος, Μελέτιος, ζήτησαν από τον Γρηγόριο να πάει στην Κωνσταντινούπολη ως ορθόδοξος Επίσκοπος της Κωνσταντινουπόλεως.
Παρά τους δισταγμούς του, ο Γρηγόριος δέχθηκε. Η εξαδέλφη του, Θεοδοσία, του πρόσφερε μια έπαυλη . Αμέσως ο Γρηγόριος μετέτρεψε την έπαυλη σε Εκκλησία, την οποία ονόμασε “Αναστασία” ( για την ανάσταση της πίστης). Εκεί εξέδωσε 5 ομιλίες για την Αγία Τριάδα.
Οι ομιλίες του Γρηγορίου είχαν μεγάλη πειστικότητα και πολλοί πιστοί πήγαιναν στην “Αναστασία” για να τον ακούσουν. Βλέποντας την αυξανόμενη δημοτικότητα του Γρηγορίου, οι υποστηρικτές του αρειανισμού επετέθησαν το Πάσχα του 379μ.Χ. στο Ναό και προέβησαν σε βιαιοπραγίες τραυματίζοντας τον Γρηγόριο.
Ο φιλόσοφος Μάξιμος ο Κυνικός σε μυστική συμμαχία με τον Πέτρο, επίσκοπο της Αλεξανδρείας, προσπάθησε να πάρει τη θέση του Γρηγορίου και να χειροτονηθεί ο ίδιος Επίσκοπος της Κωνσταντινουπόλεως. Σοκαρισμένος, ο Γρηγόριος αποφάσισε να παραιτηθεί από τη θέση, αλλά οι πιστοί τον ανάγκασαν να μείνει και έδιωξαν τον Μάξιμο. Τότε το 380 μ.Χ. και πάλι επελέγη ο Γρηγόριος ως Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως.
Σε ομιλία που εκφώνησε στην Κωνσταντινούπολη ενώπιον του αυτοκράτορα Μ. Θεοδοσίου και πολλών αρχόντων, επισήμανε τα εξής σχετικά με την νομική θέση των γυναικών:
“Δε δέχομαι αυτή τη νομοθεσία, δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια. Οι νομοθέτες ήταν άνδρες, γι’ αυτό η νομοθεσία είναι κατά των γυναικών. Γι’ αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσία του πατέρα, αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο” και συνεχίζει.
“Αν εξετάζεις τα χειρότερα, δες: αμάρτησε η γυναίκα (Εύα), το ίδιο και ο Αδάμ. Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφις. Δε βρέθηκε ο ένας πιο αδύναμος και ο άλλος πιο δυνατός. Αλλά εξετάζεις τα καλύτερα; Και τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα Πάθη του. Έγινε άνθρωπος για τον άνδρα; Το ίδιο και για τη γυναίκα…
Λέγεται ότι προέρχεται (ο Χριστός) από το σπέρμα Δαβίδ. Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται ο άντρας; Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικών”. ...και συνεχίζει ο Άγιος Γρηγόριος.
“Ένας είναι ο Δημιουργός του ανδρός και της γυναικός και από μια σάρκα είναι και οι δύο. Προέρχονται από μία εικόνα, και υπάρχει δι’ αυτούς ένας νόμος, ένας θάνατος και μία ανάστασις…..Πως βγάζεις διαφορετικούς νόμους δια σώμα όμοιο και ισάξιο;” (Αγ. Γρηγορίου του Θεολόγου, Λόγος ΛΖ', 6-7).
Εδώ ο άγιος δε δέχεται την τότε υφιστάμενη νομοθετική ρύθμιση της Αυτοκρατορίας. Και θέτει θέμα άλλου κριτηρίου για τους νόμους . Το κριτήριο αυτό γι' αυτόν είναι το Ευαγγέλιο και όχι η αρχαία παράδοση που ήταν προϊόν του παγανισμού. Το 381μ.Χ. συνήλθε στην Κωνσταντινούπολη Β' Οικουμενική Σύνοδος .
Τα μέλη της συνόδου ανακήρυξαν τον Γρηγόριο πρόεδρό της . Όταν όμως, ορισμένα μέλη της Συνόδου, που εμφανίστηκαν καθυστερημένα στις εργασίες της, αμφισβήτησαν την εκλογή του, ο Γρηγόριος δεν δίστασε να παραιτηθεί και να επιστρέψει στην έρημο, αφού προηγουμένως εκφώνησε τον περίφημο «Συντακτήριο Λόγο» του. Εκεί πέρασε τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής του, με προσευχή, μελέτη και συγγραφή.
Ο Γρηγόριος είχε σημαντικό αντίκτυπο στη διαμόρφωση της Τριαδικής Θεολογίας και έγινε γνωστός ως «Τριαδικός Θεολόγος». Αποδήμησεν εις Κύριον το 390 μ.Χ.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου