ΜΕΤΑ ΤΟΝ COVID-19 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΚΡΑΧ;ΤΟ ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ;
Προς μια γιγαντιαία παγκόσμια Ύφεση; Η απειλή των «λευκών κύκνων». Όσο πλησιάζουν οι προεδρικές εκλογές σ’ ΗΠΑ η κρίση Covid-19 θ’ αναζωπυρώσει τη σύγκρουση Δύσης και 4 δυνάμεων:Ρωσίας, Κίνας, Ιράν, Β Κορέας…
Προς μια γιγαντιαία παγκόσμια Ύφεση; H παγκόσμια οικονομική κρίση που προκλήθηκε από το νέο coronavirus είναι πιο γρήγορη και πιο σοβαρή από την παγκόσμια οικονομική κρίση 2008 κι είναι πιο καταστροφική παρά η μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930.
Κατά τις 2 τελευταίες κρίσεις τα χρηματιστήρια έπεσαν περισσότερο από 50 %, οι πιστώσεις πάγωσαν, σημειώθηκαν πτωχεύσεις, η ανεργία ξεπέρασε το 10% και σχεδόν παντού το ΑΕΠ μειώθηκε τουλάχιστον κατά 10%.
Αλλά ενώ αυτή η κατάσταση χρειάστηκε περίπου 3 χρόνια για να εγκατασταθεί, σήμερα η μακροοικονομική και οικονομική καταστροφή υλοποιήθηκε σε 3 εβδομάδες.
Όλα τα στοιχεία της συνολικής ( επαρκούς) ζήτησης (κατανάλωση, κεφαλαιουχικές δαπάνες και εξαγωγές) βιώνουν μια πρωτοφανή πτώση.
Οι περισσότεροι σχολιαστές ελπίζουν ότι η κρίση θα έχει σχήμα V (μια απότομη πτώση που ακολουθείται από ταχεία ανάκαμψη), αλλά είναι προφανές ότι αντιμετωπίζουμε ένα εντελώς νέο φαινόμενο.
Η συστολή που παρατηρούμε πιθανότατα δεν θα είναι ούτε σχήματος V, ούτε σε μορφή U ούτε σε σχήμα L (ξαφνική επιβράδυνση ακολουθούμενη από μια φάση στασιμότητας). Φαίνεται μάλλον σαν I: μια κάθετη πτώση στις χρηματοπιστωτικές αγορές και στην πραγματική οικονομία.
« Ιδανικό σενάριο »
Ποτέ, ούτε και κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης ή του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου, η οικονομική μηχανή δεν γνώρισε ένα σταμάτημα όπως αυτό που είδαμε στην Κίνα και τώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη.
Στην καλύτερη περίπτωση, η επιβράδυνση θα είναι πιο έντονη απ ‘ό, τι το 2008 (σε όρους σωρευτικής μείωσης της παγκόσμιας παραγωγής), αλλά λιγότερο μακροπρόθεσμη, γεγονός που θα επέτρεπε την ανάκαμψη της ανάπτυξης κατά το τέταρτο τρίμηνο.
Οι αγορές θ΄άρχιζαν να ανακάμπτουν. Το σενάριο αυτό προϋποθέτει, ωστόσο, ότι πληρούνται αρκετοί όροι.
Αρχικά ότι οι ΗΠΑ, Ευρώπη και άλλες οικονομίες που σοβαρά αγγίχθηκαν διεξάγουν εκετεταμένα τεστ του Covid-19. Ταυτοποιούν τους φορείς του ιού και παρακολουθούν τ΄άτομα με τα οποία ήρθαν σ’ επαφή ( σσ. οπότε εντείνεται η ηλεκτρονική κυκλώπεια παρακολούθηση του πολίτη).
Ερευνούν τις θεραπείες και διατηρούν μια μακράς διαρκείας καραντίνα. Και δεδομένου ότι η ανάπτυξη και η παραγωγή ενός εμβολίου θα μπορούσε να πάρει ως και 18 μήνες, θα απαιτηθεί επίσης μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη αντι-ιικών και άλλων θεραπευτικών ( σσ.χρυσές δουλειές για φαρμακοβιομηχανίες που μαζί με τις πολεμικές είναι οι πιο πανίσχυρες)
Έπειτα οι υπεύθυνοι για τη νομισματική πολιτική (οι οποίοι έχουν κάνει ήδη σε λιγότερο από ένα μήνα αυτό που τους πήρε τρία χρόνια μετά την κρίση του 2008) εξακολουθούν να εφαρμόζουν ανορθόδοξα μέτρα ενόψει της τρέχουσας κρίσης: μηδενικά ή και αρνητικά επιτόκια · καθοδήγηση πρόβλεψης · χαλάρωση νομισματική και πιστωτική (αγορά ιδιωτικών περιουσιακών στοιχείων) με τη βοήθεια τραπεζών, μη τραπεζικών ιδρυμάτων, αμοιβαίων κεφαλαίων χρηματαγοράς και ακόμη και μεγάλων επιχειρήσεων (αγορά διαπραγματεύσιμων χρεογράφων που εκδίδονται από εταιρείες και ομόλογα εταιρείες).
Το Ομοσπονδιακό Αποθεματικό θα πρέπει επίσης να αυξήσει τις διασυνοριακές γραμμές ανταλλαγής (αμοιβαίες συμφωνίες εφοδιασμού σε ρευστό για την κάλυψη των απαιτήσεων των τραπεζών) για να αντιμετωπίσει τη μαζική έλλειψη ρευστότητας σε δολάρια στις παγκόσμιες αγορές.
Επιπλέον, θα απαιτηθούν και άλλοι μηχανισμοί για να ενθαρρυνθούν οι τράπεζες να δανείσουν σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις με φερεγγυότητα.
Τέλος, οι κυβερνήσεις ανατρέχουν σε μαζική δημοσιονομική τόνωση, συμπεριλαμβανομένης της κατανομής της ρευστότητας στα νοικοκυριά (το φημισμένο “χρήμα ελικόπτερο”).
Δεδομένης της σοβαρότητας της οικονομικής κρίσης, το δημοσιονομικό έλλειμμα των προηγμένων χωρών πρέπει να μειωθεί από 2% ή 3% του ΑΕΠ στο 10% ή περισσότερο. Μόνο τα κράτη διαθέτουν επαρκή μέσα για να αποφύγουν την κατάρρευση του ιδιωτικού τομέα.
Ωστόσο, αυτές οι παρεμβάσεις που χρηματοδοτούνται από το έλλειμμα πρέπει να αποτιμώνται πλήρως. Εάν χρηματοδοτηθούν από το σταθερό δημόσιο χρέος, τα επιτόκια θα αυξηθούν στα ύψη και η επανεκκίνηση θα κατακρημνισθεί.
Ως αποτέλεσμα, αυτές οι παρεμβάσεις, οι οποίες έχουν προταθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα από οικονομολόγους που ανήκουν στην «αριστερή πτέρυγα» (υπό την αμερικανική έννοια, σημείωμα του συντάκτη) της Σύγχρονης Νομισματικής Θεωρίας, αποτελούν πλέον θέμα κυρίαρχης σκέψης.
«Λευκοί κύκνοι»
Δυστυχώς για αυτό το ιδανικό σενάριο, αφενός, οι αρχές των προηγμένων χωρών δεν έχουν κάνει ό,τι έπρεπε να κάνουν για να περιορίσουν την πανδημία, από την άλλη πλευρά, η δημοσιονομική πολιτική που προσανατολιζόμαστε δεν έχει την απαιτούμενη κλίμακα για την έγκαιρη επανεκκίνηση και η εφαρμογή της θα ήταν πολύ αργή. Έτσι ο κίνδυνος μιας εξαιρετικά μεγάλης ύφεσης, χειρότερης από την πρώτη, αυξάνεται μέρα με τη μέρα.
Η παγκόσμια οικονομία και οι αγορές θα συνεχίσουν την ελεύθερη πτώση τους αν δεν μπορέσουμε να σταματήσουμε την επιδημία. Ακόμα κι αν κατορθώσουμε να την περιορίσουμε λιγότερο ή περισσότερο, η ανάπτυξη ίσως να μην διαφανεί πριν από το τέλος του έτους.
Οι θεραπείες στις οποίες βασίζονται πολλοί άνθρωποι μπορεί να αποδειχθούν λιγότερο αποτελεσματικές από τις αναμενόμενες και λόγω μεταλλάξεων μπορεί να αναμένεται νέος ιός. Στην περίπτωση αυτή, οι οικονομίες θα συρρικνωθούν και οι αγορές θα καταρρεύσουν….
Η δημοσιονομική αντίδραση μπορεί να αποδειχθεί αναποτελεσματική εάν η νομισματική εξόφληση των μαζικών ελλειμμάτων οδηγεί σε υψηλό πληθωρισμό, ειδικά αν μια σειρά κρίσεων που οφείλονται σε ανεπαρκή προσφορά μειώνουν τη δυνητική ανάπτυξη.
Πολλές χώρες απλά δεν μπορούν να το κάνουν αυτό στο δικό τους νόμισμα. Ποιος θα βοηθήσει τις κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις, τις τράπεζες και τα νοικοκυριά στις αναπτυσσόμενες χώρες;
Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και αν η πανδημία και η επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας τεθούν υπό έλεγχο, αυτή δηλ. η οικονομία θα μπορούσε να επηρεαστεί από προβλέψιμους κινδύνους, “λευκούς κύκνους” (σε αντίθεση με ό,τι ο Nassim Nicholas Taleb χαρακτηρίζει ως “μαύρους κύκνους”, δηλαδή απρόβλεπτα γεγονότα με σημαντικές συνέπειες).
Καθώς θα πλησιάζουν οι αμερικάνικες προεδρικές εκλογές, η κρίση Covid-19 θα μπορούσε να αναζωπυρώσει τη σύγκρουση μεταξύ της Δύσης και τουλάχιστον 4 ρεβιζιονιστικών δυνάμεων: την Κίνα, τη Ρωσία, το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα, που η καθεμιά επιδόθηκε σε ασύμμετρο κυβερνο-αντάρτικο για να επιτεθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες από μέσα ( ισχυρισμοί δυτικών κυρίως για Ρωσία που ποτέ δεν αποδείχθηκαν).
Οι αναπόφευκτες κυβερνοεπιθέσεις στις εκλογές των ΗΠΑ θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αμφισβήτηση του τελικού αποτελέσματος, με κατηγορίες για εκλογική νοθεία που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε βία και κοινωνική αναταραχή.
Ομοίως, οι αγορές έχουν υποτιμήσει σε μεγάλο βαθμό τον κίνδυνο ενός πολέμου μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ιράν φέτος. Επιπλέον, επιδεινώνεται η χειροτέρευση των σινο-αμερικανικών σχέσεων, καθώς και οι 2 μεταθέτουν την ευθύνη για την τρέχουσα πανδημία στην άλλη.
Η κρίση είναι πιθανό να επιταχύνει τη συνεχιζόμενη Βαλκανιοποίηση και αποσύνθεση της παγκόσμιας οικονομίας τους επόμενους μήνες και χρόνια.
Ο συνδυασμός των τριών κινδύνων (μια συνεχιζόμενη πανδημία, μια ανεπαρκής προσφορά μέσων οικονομικής πολιτικής και οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι που γνωρίζουμε) θα μπορούσαν να οδηγήσουν την παγκόσμια οικονομία σε μια μακροχρόνια ύφεση και να οδηγήσουν σε κατάρρευση τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Μετά τη συντριβή του 2008, η μαζική (αν και καθυστερημένη) αντίδραση που έγινε έσωσε την παγκόσμια οικονομία. Μπορεί να μην είμαστε τόσο τυχεροί αυτή τη φορά …
Project Syndicate, 2020./PDG de Roubini Macro Associates et professeur d’économie à la Stern School of Business (New York).
Ο υπέρτιτλος και ο τίτλος είναι του ιστολογίου μας, ενώ ο κανονικός τίτλος του άρθρου είναι με κόκκινα γράμματα κάτωθεν της φωτογραφίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου