ΝΑ ΓΙΑΤΙ ΠΟΛΕΜΟΥΝ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ: ΓΙΑΤΙ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ!

 ΠΡΟΣΩΠΟΚΤΟΝΙΑ. Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΙΣΟΔΥΝΑΜΕΙ ΜΕ ΥΠΟΣΤΑΤΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΚΤΟΝΙΑ. ΛΕΒΙΝΑΣ: «Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΕΙΝΑΙ ΗΘΙΚΗ ΑΡΧΗ»!

Δυο χρόνια επιβλήθηκε στη δημόσια σφαίρα το απρόσωπο. Παραμονές της επαναφοράς του η έννοια του προσώπου επανέρχεται στον επαναπροσδιορισμό της.

Προσωποκτονία-visagicide. Η παραγραφή του προσώπου ισοδυναμεί με υποστατική ανθρωποκτονία.

Λεβίνας: η πρόσβαση στο πρόσωπο είναι ηθική αρχή. Το πρόσωπο είναι ζωντανή παρουσία.

Σύμφωνα με την αντίληψη του το να ζεις ηθικά σημαίνει να ζεις χωρίς να απομακρύνεσαι από τη συνάντηση με το πρόσωπο.

Η λέξη πρόσωπο visage, από το λατινικό vis, visus, ”videre» (ρήμα βλέπω στα λατινικά) ακριβώς όπως ο γερμανικός όρος Gesicht (που προέρχεται από το sehen), δηλώνει αυτό που παρουσιάζεται στη θέα των άλλων, αυτό που φαίνεται, το ορατό. 

Από την Αρχαιότητα, το πρόσωπο εμφανίζεται στα κείμενα ως το ενδεικτικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου, όπως και ο λόγος. Ο άνθρωπος, σε αντίθεση με τα ζώα, δεν μπορεί να γίνει αντιληπτός χωρίς πρόσωπο. 

Ο Πλάτωνας επιμένει στον Τίμαιο στην ευγένεια του ανθρώπινου προσώπου που παρουσιάζεται ενώπιον. Πιστοποιώντας την ανθρωπιά του ανθρώπου, το πρόσωπο υποδηλώνει επίσης την ατομικότητά του.

 Στις δυτικές κοινωνίες μας, το πρόσωπο εκτίθεται γυμνό, χωρίς οθόνη. Στο πέρασμα των αιώνων, οι διάφορες ερμηνείες της «ευγλωττίας του προσώπου», για να χρησιμοποιήσω την έκφραση του Ντιντερό, το έχουν κάνει θέατρο όλων των παθών και όλων των κινήσεων της ψυχής.

Το να φτάσουν, στο επέκεινα του προσώπου, πέραν της ορατότητας του πορτρέτου, σ’ αυτό το αόρατο που είναι η ψυχή που ταράσσεται από τα πάθη, ήταν ο στόχος των λεγόμενων επιστημών του προσώπου που είχαν τη φιλοδοξία να διαβάσουν το πρόσωπο ανοιχτά…

Λεβίνας: η πρόσβαση στο πρόσωπο είναι ηθική αρχή.

Ο Εμμανουήλ Λεβίνας, αμφισβητεί τον κοινό ορισμό του προσώπου. Η πλαστική προσέγγιση είναι, σύμφωνα με τον ίδιο, ολοκληρωτική και απανθρωπιστική, ανοίγει το δρόμο προς την κοινοτοπία του κακού. «Ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσεις άλλους είναι να μην παρατηρήσεις το χρώμα των ματιών τους», έγραψε σε μια συνέντευξη που έδωσε το 1979 στον Philippe Nemo1.

Το πρόσωπο πέρα ​​από την εμφάνιση: το πρόσωπο με πρόσωπο και η ηθική. Για τον Λεβίνας, το πρόσωπο είναι και φαινόμενο και μη φαινόμενο,(σ ναι αλλά είναι και φαινόμενο) εξ ου και το παράδοξο της συνάντησης με το πρόσωπο. 

Πέρα ​​από την εμφάνιση, το πρόσωπο είναι για τον Λεβίνας και εξωτερικότητα, πράγμα που σημαίνει ότι το πρόσωπο δεν εντάσσεται στην κατηγορία που καθορίζει τη σχέση υποκειμένου-αντικειμένου. 

Υπό αυτή την έννοια, το πρόσωπο δεν είναι μόνο ένα ανατομικό και φυσιολογικό μέρος ενός σώματος αυτού καθαυτού, δεν είναι το άθροισμα των ματιών, της μύτης και του στόματος.( σσ οι υγειονομιστές είδαν μόνο τη φυσιολογία του πράγματος καταργώντας την φιλοσοφική του έννοια. 

Κτηνώδης ανάγνωση.) Δεν είναι ούτε «πράγμα καθεαυτό» ούτε αποκαλυπτικό, δεν ταυτίζεται μόνο με την ορατή μορφή, είναι «ζωντανή παρουσία». Για τον Λεβίνα, επομένως, το πρόσωπο δεν είναι μόνο αντικείμενο αναπαράστασης, αλλά παρουσιάζεται ως απείρως άλλο , άπιαστο μέσα από τις κατηγορίες γνώσης που ορίζει η νεωτερικότητα του Διαφωτισμού. 

Ο Λεβίνας βεβαιώνει ότι ο άλλος δεν είναι μόνο σημείο, αλλά ότι είναι η αυτονοηματοδότησή του. Το νόημά του λέγεται και διδάσκεται από την παρουσία του. Η παρουσία του άλλου υπερβαίνει τον Εαυτό. Το Εγώ εκτίθεται στην προσέγγιση του προσώπου των άλλων. 

Το-ένα-για-το-άλλο αποκτά νόημα μέσα στα πλαίσια μιας αμεσότητας, χωρίς ενδιάμεσο. Για Levinas, το face-à-face ( πρόσωπο με πρόσωπο) δομεί την πρώτη σχέση με τον άλλον που ανοίγει την ανθρωπιά σύμφωνα με τη δική της έκφραση και υπό αυτή την έννοια η πρόσβαση στο πρόσωπο είναι ηθικό αρχή.

Το πρόσωπο μιλάει, αυτό είναι η φωνή και η αντίληψη γίνεται τότε το μοντέλο της συνάντησης. (σσ Το απείκασμα του προσώπου δηλ. είναι η αληθινή ευγλωττία του και όχι η φιγούρα του. Αλλά για να υπάρχει το πρώτο προϋπόθεση είναι το δεύτερο. 

Η ορατότητα του.) Κάθε ετερότητα πρέπει να τιμάται ως τέτοια, και το πρόσωπο δεν αντιπροσωπεύει ακριβώς τίποτα άλλο από την ετερότητα ως τέτοια. Έτσι το να ζεις ηθικά σημαίνει να ζεις χωρίς να απομακρύνεσαι από τη συνάντηση με το πρόσωπο.

Όπως επισημαίνει η Mylène Baum-Bothol, «το σπάσιμο της αυτονομίας μου είναι η γέννησή μου ως ηθικό υποκείμενο»

11. Η εβραϊκή λέξη για το υπεύθυνο ahraï, επισημαίνει, περιλαμβάνει τόσο τη λέξη άλλος (aher) όσο και τη λέξη αδελφός (ah), που υποδηλώνει ότι το να είσαι υπεύθυνος σημαίνει είσαι άλλος, διαφορετικός, όχι ο ίδιος, αλλά αδελφός. 

Το να είσαι υπεύθυνος θα ήταν να μπορείς να απαντήσεις στην ανώνυμη ερώτηση “Πού είσαι” με το “Εδώ είμαι!”

Nα είσαι εδώ για τον άλλον…να υπάρχεις για τον άλλον, η ολοκληρωτική απέκδυση του εγώ είναι η οριοθέτησή του.

Σπαράγματα από το ”Le visage au-delà de l’apparence

Levinas et l’autre rive de l’éthique”του Lazare Benaroyo

Είτε με την κλασική ερμηνεία του προσώπου είτε την εναλλακτική του Λεβίνας το πρόσωπο αποτελεί το απόλυτο ίδιον του ανθρώπου. Η παραγραφή του ισοδυναμεί με υποστατική ανθρωποκτονία.

Χωρίς ετεροπροσωπία δεν υφίσταται πρόσωπο αφού το πρόσωπο είναι σύμβολο της μοναδικότητας, ατομικότητας, ετερότητας του είναι. 

Είτε το πρόσωπο ταυτίζεται με αυτό που είναι είτε είναι αυτό στο οποίο παραπέμπει ( οπτική του Λεβίνας) δεν μπορεί να είναι αν δεν είναι. 

Αν το πρόσωπο είναι το ορατό ως καλυμμένο δεν υφίσταται. Και αν είναι ό,τι παραπέμπει το ορατό, η συγκάλυψή του ισοδυναμεί με αφανισμό της σημειολογίας του οπότε της οντολογικής του ύπαρξης. Επιχειρείται μια αλλαγή αντίληψης του όλου ανθρώπου.

Από την Προσωποκτονία και δι αυτής στην υποστατική Ανθρωποκτονία.

ΠΗΓΗ