Η ΠΑΝΤΑ ΣΤΑΥΡΩΜΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ ΓΙΑ ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΞΑΝΑΣΤΑΥΡΩΝΕΤΑΙ...

Ο ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΓΟΛΓΟΘΑΣ ΠΟΥ ΘΑ ΑΝΕΒΕΙ Η ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ…

Η ελληνική οικονομία μέχρι και το τέλος του 2026 θα έχει τη βοήθεια των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ). Επίσης μέχρι το 2032 θα βρίσκεται υπό την “προστασία” της συμφωνίας για το χρέος, που συμφωνήθηκε το 2018.

Ήδη από το 2027 εμφανίζονται οι πρώτες αρνητικές επιπτώσεις στο ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ και στο ρυθμό μεταβολής του Ακαθάριστου Σχηματισμού Παγίου Κεφαλαίου (ΑΣΠΚ), σύμφωνα με τον Πολυετή Δημοσιονομικό Προγραμματισμό 2026-2029 του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.

Οι εξελίξεις αυτές μαζί με τη μικρή (ακόμη λόγω της συμφωνίας για το χρέος του 2018) αύξηση του κόστους αναχρηματοδότησης του Δημοσίου χρέους χτυπούν καμπανάκι για τις μελλοντικές εξελίξεις στο λόγο του ΔΧ/ΑΕΠ και ειδικά μετά τη λήξη της αναφερθείσας συμφωνίας για το Δημόσιο χρέος. 

Στον Πίνακα 1 αναφέρονται οι εκτιμήσεις/προβλέψεις των βασικών μεγεθών της ελληνικής οικονομίας για τα έτη 2023-2029, όπως αναφέρονται στον Πολυετή Δημοσιονομικό Προγραμματισμό 2026-2029 του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.

Αυτό που παρατηρούμε με γυμνό οφθαλμό είναι ότι ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ αρχίζει να μειώνεται σημαντικά μετά το 2026. 

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ετών 2020-2025 και των εκτιμήσεων/ προβλέψεων των ετών 2027-2029 ό ετήσιος μέσος ρυθμός μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας την περίοδο 2020-2029 ,υπολογίζεται στο 1,6%. 

Πρόκειται για ετήσιο μέσο ρυθμό περίπου 0,3-0,4%, υψηλότερο από την υπολογιζόμενη μακροπρόθεσμη τάση που έχει υπολογίσει το ΔΝΤ.

Αυτή η θετική απόκλιση που παρατηρείται, την περίοδο 2023-2026 προφανώς οφείλεται στους έκτακτους οικονομικούς πόρους που εισάχθηκαν στην ελληνική οικονομία από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (περίπου 32 δισ. ευρώ σε επιδοτήσεις και δάνεια). 

Όμως οι πόροι αυτοί θα τελειώσουν το 2026. Με αποτέλεσμα η ελληνική οικονομία να απωλέσει το βασικό της παράγοντα που την ωθούσε πάνω από την γενικότερη τάση μεγέθυνσης της.

Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό οι μικρότεροι ρυθμοί μεγέθυνσης δυσκολεύουν και την επίτευξη των στόχων των υπολοίπων μεγεθών που υπολογίζονται ως % του ΑΕΠ. Για παράδειγμα τα δημοσιονομικά μεγέθη και προφανώς το λόγο ΔΧ/ΑΕΠ. 

Μάλιστα για τον τελευταίο δεδομένου ότι είναι μεγαλύτερη επίδραση που υφίσταται από τη μεταβολή του ΑΕΠ και τη μεταβολή των επιτοκίων από την αντίστοιχη επίδραση του πρωτογενούς πλεονάσματος (σελ. 178 από την επισυναπτόμενη έκθεση) ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ αποτελεί βασικότατο παράγοντα για τη μείωσή του.

Πίνακας 1: Βασικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας 2023-2029 (% ετήσιες μεταβολές, σταθερές τιμές).

Βαριά σκιά στην οικονομία…

Η ολοκλήρωση των πόρων του Ταμείο στο τέλος του 2026, ρίχνει βαθιά σκιά και στην εξέλιξη του Ακαθάριστου Σχηματισμού Παγίου Κεφαλαίου (ΑΣΠΚ) σύμφωνα με τα στοιχεία του Πίνακα 1. Το 2027 ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής εκτιμάται ότι θα μειωθεί στο 4,1%, το 2028 στο 0,9% και το 2029 στο 0,8%! 

Παρουσιάζεται επομένως ένα σημαντικό πρόβλημα: Πως θα υποκατασταθούν οι πόροι του ΤΑΑ προκειμένου η οικονομία να συνεχίσει να αναπτύσσεται και παράλληλα να κλείσει το επενδυτικό κενό σε σύγκριση με την Ευρωζώνη.

Σε ονομαστικούς όρους, οι επενδύσεις στην Ελλάδα προβλέπεται το 2026 να ανέλθουν σε ποσοστό 17,7% του ΑΕΠ με το μέσο όρο της ευρωζώνης να βρίσκεται στο 21%. 

Ας σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι περισσότερο από το 50% της αύξησης των επενδύσεων μέχρι και το 2025 – και δεν προβλέπεται κάτι διαφορετικό για τα επόμενα έτη – έχει κατευθυνθεί στις επενδύσεις σε κατοικίες και διάφορες κατασκευές και το υπόλοιπο 47% από τις επενδύσεις σε πάσης φύσεως εξοπλισμό, καθώς και από τις επενδύσεις σε αγροτικά και λοιπά αγαθά.

Μόνο το γεγονός ότι οι επενδύσεις σε κατοικίες και κατασκευές ξεπερνούν όλες τις υπόλοιπες, στις οποίες περιλαμβάνονται και οι επενδύσεις σε μεταφορικά μέσα σε οπλικά συστήματα, γίνεται αντιληπτό ότι δεν υπάρχει καμία αλλαγή του παραγωγικού υποδείγματος. Μάλλον επανερχόμαστε στο παλαιό υπόδειγμα με νέους όρους

Το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΑΠΔΕ) αποτελεί τον βασικό μηχανισμό άσκησης της αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας. Μέσω της στοχευμένης αξιοποίησης εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων, το ΑΠΔΕ συμβάλλει ουσιαστικά στην επίτευξη βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και στην αντιμετώπιση σύγχρονων προκλήσεων.

Στον Πίνακα 2 που ακολουθεί παρουσιάζεται η εξέλιξη του προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, όπου φαίνεται εμφανώς ότι από το 2027 οι δαπάνες θα είναι σημαντικά μικρότερες επειδή δεν θα υπάρχουν πλέον οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης. 

Το δεύτερο σημείο που δημιουργεί ερωτηματικά για το μέλλον είναι ότι το εθνικό σκέλος του προγράμματος αποτελεί μικρό ποσοστό των συνολικών δαπανών του ΠΔΕ: Περίπου το 33,0%. Από το έτος 2020, αν εξαιρέσουμε τους πόρους του ΤΑ , το Εθνικό και 

Συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα ΔΕ ως ποσοστό του ΑΕΠ βαίνει μειούμενο, από 6,35% το 2020 στο 3,65% το 2026.

Αυτό που χρειάζεται να σημειωθεί είναι ότι παρά τα θηριώδη πρωτογενή πλεονάσματα το συγχρηματοδοτούμενο τμήμα παραμένει ουσιαστικά σταθερό! Οι εθνικοί πόροι που διατίθενται εξακολουθούν να είναι ένα πολύ χαμηλό ποσοστό του συνόλου του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.

Τί δείχνει η εξέλιξη δημοσίου χρέους-ΑΕΠ

Το ερώτημα που προκύπτει είναι το ακόλουθο: Μήπως θα απαιτείται μια πολιτική που θα ήταν περισσότερο επικεντρωμένη στη χρηματοδότηση εκείνων των επενδύσεων που θα υποστήριζαν μια περισσότερο βιώσιμη και ισορροπημένη ανάπτυξη και για τα επόμενα έτη, όταν δεν θα υπάρχουν οι πόροι του Ταμείου 

Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (λήγουν το 2026) και τα θηριώδη πρωτογενή πλεονάσματα εκ των πραγμάτων δεν θα είναι εύκολο να επιτευχθούν, αλλά και τα πληθωριστικά έσοδα που βοηθούν στην παραγωγή των πλεονασμάτων επίσης θα μειωθούν δραστικά; (Δες Πίνακα 3 όπου τα αναφερόμενα στοιχεία της περιόδου 2026-2029 αποτελούν εκτιμήσεις).

Η εξέλιξη του λόγου ΔΧ/ΑΕΠ βαίνει μειούμενος μέχρι και το τέλος του 2029 σύμφωνα με τις εκτιμήσεις (Πίνακας 3). Αυτό οφείλεται εν πολλοίς στους ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής των υποχρεώσεων προς τον επίσημο τομέα (στον οποίο, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΔΔΗΧ του Σεπτεμβρίου 2025, ανήκει το 53,87%. 

Επίσης το 100% του Δημοσίους Χρέους βρίσκεται σε σταθερό επιτόκιο και μόνο το 27% είναι διαπραγματεύσιμο) οι οποίες αποτελούν το μεγαλύτερο τμήμα του συνολικού χρέους, σε συνδυασμό με την έγκαιρη σύναψη συμβάσεων ανταλλαγής επιτοκίων (swap), οι οποίες έχουν “κλειδώσει” τα ιστορικώς χαμηλά επιτόκια των προηγούμενων ετών.

Πρέπει να τονιστεί πάντως ότι τα υφιστάμενα ευνοϊκά χαρακτηριστικά του συσσωρευμένου χρέους δεν είναι μόνιμα. Παρέχουν μόνο ένα σημαντικό παράθυρο ευκαιρίας προκειμένου το Δημόσιο Χρέος να παραμείνει βιώσιμο κατά την επερχόμενη σταδιακή λήξη και αντικατάσταση των ευνοϊκών δανείων. 

Ωστόσο αυξημένη αβεβαιότητα, καθώς η σταδιακή αναχρηματοδότηση των δανειακών υποχρεώσεων προς τον επίσημο τομέα με όρους αγοράς θα αυξήσει την έκθεση του Ελληνικού Δημοσίου στον επιτοκιακό κίνδυνο και στον κίνδυνο αγοράς, γεγονός που εξαλείφει τα περιθώρια δημοσιονομικής χαλάρωσης. Δείγμα μιας μελλοντικής εξέλιξης αποτελεί η εξέλιξη του κόστους εξυπηρέτησης του Δημοσίου Χρέους (Γράφημα 1).

Ακρίβεια και φτωχοποίηση πίσω από το “αναπτυξιακό θαύμα” Mητσοτάκη

Οι δημοσιονομικές εκτιμήσεις του Πολυετούς Δημοσιονομικού Προγράμματος (ΠΔΠ) 2026-2029, που ανακοίνωσε ο υπουργός Οικονομίας, Κυριάκος Πιερρακάκης, αποτελούν δραματική ομολογία του αναπτυξιακού δόγματος Μητσοτάκη, το οποίο συνίσταται στην ακρίβεια, η οποία φορολογείται με 24% και δημιουργεί τη φούσκα της μεγέθυνσης των αριθμών και μόνο.

Διότι εάν ήταν πραγματική ανάπτυξη την περίοδο 2019-2025 και είχε συγκροτηθεί μια ουσιαστική δυναμική στην οικονομία, δεν θα προέβλεπε ανάπτυξη για το 2026 μόνο 2,4% (τελευταία χρονιά των 36 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας), ούτε το 2027 ρυθμό ανάπτυξης 1,7%, ούτε 1,6% το 2028 και μόλις 1,3% το 2029. Αν υπήρχε ανάπτυξη η ελληνική οικονομία θα έτρεχε με 4%+ το χρόνο.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει κατ’ επανάληψη ισχυριστεί ότι η κυβέρνησή του πολεμά την ακρίβεια με την αύξηση του εισοδήματος. Στη ΔΕΘ του 2024 είχε δηλώσει πως «η αύξηση των εισοδημάτων είναι η καλύτερη άμυνα απέναντι στην ακρίβεια… Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να καταπολεμήσει κανείς την ακρίβεια, παρά μόνο να χρησιμοποιήσει αυτή τη νομισματική πολιτική… 

Όμως, αυτό το οποίο θα συμβαίνει από εδώ και στο εξής είναι ότι θα έχουμε μία σημαντική κάμψη στην αύξηση των τιμών, ενώ το διαθέσιμο εισόδημα, οι μισθοί και οι παρεμβάσεις της κυβέρνησης θα συνεχίζονται έως ότου έχουμε πραγματική βελτίωση στο διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών» και πρόσθεσε εμφατικά: «Τα επιδόματα είναι ημίμετρα, η μόνιμη λύση είναι η αύξηση των μισθών και η μείωση των φόρων».

Και όπου βρεθεί κι όπου σταθεί υπόσχεται αύξηση του κατώτατου μισθού στα 950 ευρώ και μέσου μισθού στα 1.500 ευρώ το 2027, λες κι αυτό θα λύσει το πρόβλημα της ακρίβειας και της φτωχοποίησης. Σε ό,τι αφορά τη μείωση των φόρων, αυτή αφορά κυρίως αυτούς που έχουν τα πολλά. Αυτά είναι νεοφιλελεύθεροι βερμπαλισμοί και συμπιλήματα, διότι μπορεί ακρίβεια και πληθωρισμός να μοιάζουν, αλλά είναι πολύ διαφορετικά πράγματα. 

Ο πληθωρισμός είναι ο ρυθμός (το ποσοστό %) αύξησης των τιμών στην οικονομία συνολικά. Η ακρίβεια είναι η κατάσταση όπου οι τιμές είναι ήδη ψηλά, ανεξάρτητα από το αν συνεχίζουν να ανεβαίνουν γρήγορα ή όχι. Που σημαίνει ότι μπορεί να έχουμε χαμηλό πληθωρισμό, αλλά με ακριβές τιμές που μένουν.

Τα πρωτάκια που σπουδάζουν οικονομικά μαθαίνουν ότι η ακρίβεια καταπολεμιέται με τον ανταγωνισμό. Εδώ έχουμε την επικυριαρχία των καρτέλ. Καταπολεμιέται με ελέγχους και αντι-ολιγοπωλιακές νομοθεσίες, που όμως εφαρμόζονται και με την είσοδο νέων επιχειρήσεων στην αγορά. 

Με έλεγχο των υπερβολικών περιθωρίων κέρδους σε βασικά αγαθά, με πλαφόν σε προϊόντα υψηλής κοινωνικής σημασίας κλπ. Αλλά, κυρίως, η ακρίβεια καταπολεμιέται με τη δραστική μείωση του κόστους παραγωγής στην ενέργεια, στα καύσιμα, στις πρώτες ύλες, με υποδομές, με καλές και φθηνές μεταφορές. Βεβαίως, η αύξηση εισοδήματος ανακουφίζει τους πολίτες αλλά δεν μειώνει τις τιμές, 

ενίοτε τις συντηρεί, αν δεν τις αυξάνει.

Ακρίβεια και αφαίμαξη του λαϊκού εισοδήματος

Όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα των Ελλήνων σήμερα είναι η ακρίβεια. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (πίνακας 1) ο Γενικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) σημείωσε αύξηση κατά 19,2% από τον Ιούνιο 2019 έως τον Ιούνιο 2025. Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στις τιμές των τροφίμων και των μη αλκοολούχων ποτών (+37,1%). Μεγάλες αυξήσεις σημειώθηκαν επίσης (α) στα είδη εστιατορίου, καφενείου (25,9%), (β) στα ενοίκια (23,1%), (γ) στα είδη ένδυσης και υπόδησης (19,9%), (δ) στις μεταφορές(14%) και (ε) στην Υγεία (13,1%).

Πίνακας 1: Αυξήσεις τιμών βασικών κατηγοριών αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ Ιουνίου 2019 και Ιουνίου 2025

(Έτος Βάσης: 2020=100,0)

Κατηγορίααγαθών και υπηρεσιών Τιμή δείκτη Ιούνιος 2019 Τιμή Δείκτη Ιούνιος 2025 Μεταβολή (%)

(+)/(-)

1.Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά 97,31 133,40 +37,1

2. Αλκοολούχα ποτά και καπνός 99,97 107,86 +7,9

3. Ένδυση και υπόδηση 111,44 133,61 +19,9

4. Στέγαση 102,84 126,60 +23,1

5. Διαρκή αγαθά είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες 101,91 114,41 +12,3

6. Υγεία 98,95 111,87 +13,1

7. Μεταφορές 107,70 122,81 +14,0

8. Επικοινωνίες 102,09 94,52 -7,4

9. Αναψυχή, πολιτιστικές δραστηριότητες 101,38 107,74 +6,3

10. Εκπαίδευση 99,46 109,51 +10,1

11. Ξενοδοχεία, καφέ, εστιατόρια 101,05 127,18 +25,9

12. Λοιπά αγαθά και υπηρεσίες 101,46 108,21 +6,6

Γενικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή 101,93 121,51 +19,2

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) – Εθνικός Δείκτης

Η Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών έτους 2024 της ΕΛΣΤΑΤ, δείχνει ότι το ποσοστό των Ελλήνων που ζούσαν με εισόδημα κάτω από το κατώφλι της φτώχειας (ετήσιο εισόδημα 6.510 ευρώ το 2024 και 4.917 ευρώ το 2019) μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις, δηλαδή τα επιδόματα και διάφορες ενισχύσεις, ανέβηκε στο 19,6% το 2024 από 17,9% που ήταν το 2019. 

Δηλαδή, οι Έλληνες, που ζούσαν με εισόδημα κάτω από το κατώφλι της φτώχειας, αυξήθηκαν την πενταετία 2020-24 κατά 178.200 και ξεπέρασαν τους 2,054 εκατ. πολίτες το 2024 (σχεδόν ένας στους πέντε).

Είναι ένα ερώτημα πόσοι ακόμη Έλληνες πρέπει να περάσουν το κατώφλι της φτώχειας για να συγκινηθούν και να κάνουν κάτι οι αρμόδιοι; Για πόσο ακόμη θα δανείζεται το Κράτος τα πλεονάσματα των κρατικών οργανισμών με συμφωνίες επαναγοράς (repos) για να καλύπτει τα ελλείμματά του; Για πόσο ακόμη θα είναι οι συντάξεις για πολλούς Έλληνες συντάξεις πείνας;

Με αυτά δεδομένα, το αναπτυξιακό δόγμα Μητσοτάκη, που βασίζεται στην ακρίβεια και τη φτωχοποίηση, λειτουργεί ως εξής:αυξάνει τα φορολογικά έσοδα, π.χ. η αύξηση της τιμής του ψωμιού αυξάνει και τον εισπραττόμενο ΦΠΑ.

 Η ονομαστική αύξηση του μισθού ή της σύνταξης, ακόμη και στην περίπτωση που είναι μικρότερη από την αύξηση των τιμών (πληθωρισμό), αυξάνει το φόρο εισοδήματος με αμετάβλητη τη φορολογική κλίμακα.

η αύξηση των φορολογικών εσόδων αυξάνει το πρωτογενές πλεόνασμα του κρατικού Προϋπολογισμού και μειώνει το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού.

Ταυτόχρονα, διογκώνει το ονομαστικό ΑΕΠ (σε τρέχουσες τιμές) και μειώνει το δημόσιο χρέος ή χρέος Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Αυτό είναι το μεγάλο κόλπο της κυβέρνησης της ΝΔ για τη μεγέθυνση των βασικών μεγεθών της οικονομίας, που βλέπουν οι ξένοι. Από πίσω όμως κρύβεται μια δύσμορφη πραγματικότητα, που λέει ότι το πρωτογενές πλεόνασμα του κρατικού προϋπολογισμού ποτέ δεν ήταν αρκετό την πενταετία 2020-24 για την πληρωμή των τόκων του υπέρογκου κρατικού χρέους, με αποτέλεσμα όλοι οι κρατικοί προϋπολογισμοί να είναι ελλειμματικοί…

ΠΗΓΗ