Η ΠΑΝΤΟΦΛΑ ΚΑΙ Η ΡΟΜΠΑ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΝΕΑ ΕΜΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΠΟΜΕΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ;…
«Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΜΑΣ ΑΝΗΣΥΧΗΣΕ ΑΛΛΑ ΜΑΣ ΑΠΑΛΛΑΞΕ ΕΠΙΣΗΣ ΑΠΟ ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΝΗΣΥΧΙΑ: ΤΗΝ ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ»!
«Χειρότερη κι από το θόρυβο από τις μπότες η σιωπή από τις παντόφλες». (Max Frisch)
Με αυτό το motto ο Γάλλος δημοφιλής συγγραφέας Pascal Bruckner μας εισάγει στο νέο του βιβλίο το «Η αποθέωση της παντόφλας. Απάρνηση του κόσμου» «Le sacre des pantoufles. Du renoncement au monde» εκδ. Grasset.
Περιγράφει τον κόσμο μετά την καραντίνα ως μια νέα τυραννία. O μαρασμός και η παρακμή της Δύσης, η συρρίκνωση του σύγχρονου ανθρώπου. Η παραίτηση. Η παράδοση άνευ όρων..Χαμοζωή από ένοικοι τρόφιμοι, το σπίτι ως άσυλο…
”Δεν είναι η υγειονομική τυραννία που μας απειλεί, αλλά η καθιστική τυραννία: η παντόφλα και η ρόμπα θα είναι τα νέα εμβλήματα του επόμενου κόσμου;”
Σαρκάζει την υγειονομική τυραννία και τα ιδανικά της: Τι μάθαμε; Να πλένουμε τα χέρια μας. Τεράστια πρόοδος, χωρίς αμφιβολία, αλλά αυτό δεν συνεπάγεται ένα συναρπαστικό πεπρωμένο“.
Περιγράφει την απόλυτη υποχώρηση της κοινότητας την αυστηρή περιχαράκωση της στην σφαίρα του ιδιωτικού και την μετάβασή της στην εικονική πραγματικότητα. Ο επεκτατισμός της ηγεμονίας και η κατάκτηση του πραγματικού κόσμου είναι ολοσχερής. Ο πολίτης εξόριστος τώρα από την πόλη μετατρέπεται σε ιδιώτη έγκλειστο, μεταμοντέρνο τρωγλοδύτη στο πλατωνικό techno-σπήλαιο.
”Η πανδημία μας ανησύχησε αλλά μας απαλλάξε επίσης από μια μεγαλύτερη ανησυχία: την ανησυχία για την ελευθερία.” Ο σύγχρονος ολοκληρωτισμός στην εποχή της Παγκοσμιοκρατίας.
Ο άνθρωπος της επόμενης μέρας είναι διαφορετικός…..πιο τρομοκρατημένος πιο φοβικός πιο αδρανής πιο ανενεργός πιο αυτοπεριχαρακωμένος πιο τεχνολογικά αυτιστικός τέλεια αποξενωμένος…
Παραλληλίζει τον μετακόβιντ άνθρωπο με τον μυθιστορηματικό ήρωα γαιοκτήμονα Oblomov της περιοχής της Αγίας Πετρούπολης, φιγούρα στα μέσα του 19ου αιώνα στο ”προφητικό” έργο του Ρώσου συγγραφέα Γκοντσάροφ.
‘‘Ο Oblomov ζει ξαπλωμένος τον περισσότερο χρόνο. … Όταν ήταν στο σπίτι – και ήταν εκεί, σχεδόν πάντα – παρέμενε στο κρεβάτι και πάντα σε αυτό το δωμάτιο που χρησίμευε ως κρεβατοκάμαρα, γραφείο και αίθουσα υποδοχής (σαλόνι).”
Ο ήρωας των εγκλεισμών, επιστρατεύεται για να συμβολίσει τον άνθρωπο της κοβιντο-υποδούλωσης αγκυλωμένο στο Netflix και το Διαδίκτυο. O καταπονημένος έγκλειστος αδρανής Oblomov ωστόσο μονολογεί “αρκετά καταπονήθηκα σήμερα για το κοινό καλό.”
Στο πρώτο κεφάλαιο που επιγράφεται ”οι 4 Ιππότες της Αποκάλυψης: αναρωτιέται
”Πόσοι βίωσαν την επιστροφή στην κανονικότητα ως σοκ;” περιγράφει μαι μικροαστική κόλαση όπως αυτή αποδίδεται από τον Σαρτρ στο θεατρικό του ”κεκλεισμένων των θυρών’‘. Αλλά εδώ δεν είναι σκηνή το σαλόνι αλλά ένα μονόχωρο δωμάτιο πολυχώρος πολλαπλών χρήσεων. Η έσχατη υποχώρηση. ”η κρεβατοκάμαρα, όπως και το σπίτι, είναι μικρόκοσμοι που είναι αυτάρκεις, υπό την προϋπόθεση ότι είναι τεχνολογικά εξοπλισμένοι.”.
Το χρυσό κλουβί αν είναι και χρυσό. Κι ο κίνδυνος που ελλοχεύει μετά το σύνδρομο της Στοκχόλμης. ”Ποιος θα μπορούσε να προβλέψει ότι αυτή η εμπειρία κεκλεισμένων των θυρών θα αντιμετωπιζόταν τελικά με απόλαυση από σημαντικό αριθμό συγχρόνων μας, σχεδόν ως μακροχρόνιες διακοπές;”
” Περισσότερο από τον επιβεβλημένο περιορισμό, πρέπει να φοβόμαστε τον εκούσιο αυτοπεριορισμό μπροστά σε έναν επικίνδυνο κόσμο. Το επιλεγμένο μπουντρούμι, χωρίς τοίχους ή αλυσίδες ή φρουρούς.
Ο δεσμοφύλακας είναι στο κεφάλι μας. Αυτή η περίοδος ζωής σε αργή κίνηση θα έχει επιτρέψει μια τρομερή άμβλυνση των κοινωνικών περιορισμών: μειωμένες επαφές, περιορισμένες εξόδους, συνοπτικές βραδιές, εργασία εξ αποστάσεως, ζωή με μπουρνούζι ή πιτζάμες, επιτρεπόμενη ξαπλώστρα, θαυμάσια οπισθοδρόμηση.
Ο Άλλος ως ενοχλητής και πειραστής είχε εξαφανιστεί, κρατήθηκε σε απόσταση. Ήταν, τουλάχιστον για κάποιους, η απόλαυση του εγκλωβισμού: η απαγόρευση κυκλοφορίας, η μάσκα στο στόμα, οι χειρονομίες του φραγμού, η κοινωνία του ενάμιση μέτρου μας αναστάτωσαν αλλά και μας πλαισίωσαν.
Έχουμε περάσει από την κλειστοφοβία, τον φόβο του εγκλεισμού, στην αγοραφοβία, τον φόβο των ανοιχτών χώρων. Η πανδημία μας έχει ανησυχήσει, μας έχει επίσης απαλλάξει από μια μεγαλύτερη ανησυχία: την ανησυχία για την ελευθερία.
Τώρα ορίζουμε τους εαυτούς μας με αφαίρεση –θέλουμε να καταναλώνουμε λιγότερα, να ξοδεύουμε λιγότερα, να ταξιδεύουμε λιγότερο – ή με την αντίθεση, είμαστε κατά: είμαστε antivax, antimeat, antivote, antimask, antinuclear, antipass, anticar.
Επιπλέον, στην ιατρική, ο όρος «αρνητικός» – μη μολυσμένος από AIDS ή κορωνοϊό – έχει αποκτήσει σωτήρια σημασία, ενώ το «θετικό» έχει γίνει συνώνυμο με πιθανή ταλαιπωρία. Ο κόσμος πριν ήταν ήδη σε αγωνία όταν ξεκίνησε ο Covid και δεν το ξέραμε.
Οι αντίπαλοί μας, οι μισητοί σλαβόφιλοι, οι ριζοσπάστες ισλαμιστές, οι Κινέζοι κομμουνιστές καταγγέλλουν τη δυτική παρακμή ως το ασφυκτικό των μειονοτήτων σε συνδυασμό με τον άκρατο υλισμό και την πρόοδο της απιστίας. Πολλοί από εμάς έχουμε κάνει αυτή τη διάγνωση εδώ και πολύ καιρό, αλλά λαμβάνοντας υπόψη τα πράγματα.
Η διάθεση της εποχής μας είναι λοιπόν το τέλος του κόσμου: μεταξύ ένοπλων συγκρούσεων και φυσικών καταστροφών, όλα απαιτούν την αναστολή των ταξιδιών, την απόσυρση σε μικρές κοινότητες περιμένοντας να πέσει η αυλαία. Σε αυτά τα πραγματικά προβλήματα, που θα ήταν παράλογο να αρνηθούμε, υπάρχει μία και η ίδια απάντηση: τρόμος και απομόνωση.”
”Δύο μεγάλες ιδεολογίες κυριαρχούν στις δυτικές κοινωνίες μας: ο παρακμισμός και ο καταστροφισμός. Αλλά το σπίτι στις μέρες μας δεν είναι ένα απλό καταφύγιο, είναι πολύ περισσότερο: ένας χώρος από μόνος του που υποκαθιστά και αντικαθιστά τον κόσμο, ένα συνδεδεμένο κουκούλι που σταδιακά καθιστά περιττή κάθε ανακάλυψη προς τα έξω.
Από τον καναπέ σας, μπορείτε να απολαύσετε τις απολαύσεις που πρόσφεραν κάποτε ο κινηματογράφος, το θέατρο και τα καφέ. Σχεδόν τα πάντα μπορούν να μας παραδοθούν στο σπίτι, συμπεριλαμβανομένης της αγάπης. Γιατί λοιπόν να βγείτε έξω και να εκτεθείτε;
Σαν τον ήρωα της ρωσικής λογοτεχνίας Oblomov, που έζησε στο κρεβάτι και δεν κατάφερε ποτέ να αφήσει το κρεβάτι του για να αντιμετωπίσει την ύπαρξη, θα γίνουμε όντα μειωμένα, κουλουριασμένα και άψυχα;
O ” υποχρεωτικός εγκλεισμός, πραγματικός εφιάλτης τα τελευταία χρόνια, φαίνεται ότι για πολλούς έχει αντικατασταθεί από τον εκούσιο αυτοπεριορισμό.”
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου