ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΝ ΘΕΡΟΣ

ΤΑ ΚΥΝΙΚΑ ΚΑΥΜΑΤΑ Η «THE DOG DAYS»

«Το θερινό αστέρι [Σείριος],

το οποίο αστράφτει περισσότερο

από όλα τα αστέρια

λάμπει πιο λαμπρό

αφού λουστεί στο κύμα»

~~~Όμηρος, Ιλιάδα ε, 10κ.ε.

Με αφορμή την έναρξη της περιόδου τωνKυνικών Kαυμάτων (Dog Days) έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να δούμε πώς έβλεπαν οι Έλληνες της αρχαιότητας που κατοικούσαν στην περιοχή του Αιγαίου ένα από τα λαμπρότερα αστέρια στον ουρανό, τον Άλφα του Μεγάλου Κυνός, γνωστό και σαν Σείριο.

H λέξη Σείριος ή Σίριος χρησιμοποιείται από τις αρχαίες πηγές για να περιγράψει όχι μόνο το αστέρι του Μεγάλου Κυνός, αλλά και τον Ήλιο και κάθε άλλο αστέρα που αρχικά λεγόταν σειρ [γεν. σειρός] καισείριος.

 Από αυτό έχουμε και τα παράγωγα όπως οι σείριοι αστέρες, τη λέξη σειρίασης που σημαίνει καύμα ή την λάμψη του ηλίου. Γλωσσολόγοι έχουν υποστηρίξει ότι το ελληνικό όνομα Σείριος προέρχεται από την αντίστοιχη σανσκριτική λέξη súr-a-s, sûr-ja-s, και η λέξη Σείριος στα ελληνικά χρησιμοποιείται για να περιγράψει αυτόν που είναι καυτός.

Στην αρχαιότητα, το χρονικό διάστημα μετά την 21η Ιουλίου αναφέρεται και σαν Κυνάδες ημέρες στη διάρκεια των οποίων εμφανίζονταν αντίστοιχα και τα Κυνικά Καύματα. 

Η ονομασία αυτή είναι συνδεδεμένη με την Ανατολή του αστέρα του Σειρίουκατόπιν συνόδου με τον Ήλιο (δηλ. ανατέλλουν ταυτόχρονα), έχοντας σαν αποτέλεσμα θερμότερες μέρες. 

Σήμερα, οι επίσημες μέρες έναρξης για ταΚυνικά Kαύματα για το Βόρειο ημισφαίριο είναι από τις 3 Ιουλίου και διαρκούν περίπου μέχρι τα μέσα Αυγούστου. 

Η συγκεκριμένη περίοδος του καλοκαιριού περιγράφεται στις αρχαίες πηγές με αρκετά μελανά χρώματα και σχεδόν όλοι οι συγγραφείς συμφωνούν ότι η Ανατολή του Σειρίου φέρνει μαζί της κακοτυχία, αρρώστειες, δυσκολίες, δυστυχία και υψηλό πυρετό στους ανθρώπους. Χαρακτηριστικά, ο ποιητής Αλκαίος (7ος αι. π.Κ.Ε.) γράφει:

«Δροσίστε τα πνευμόνια σας με κρασί, γιατί το αστέρι του Κυνός, ο Σείριος έρχεται τριγύρω. Η εποχή είναι δύσκολη και όλα διψούν κάτω από τη ζέστη και το τζιτζίκι τραγουδάει γλυκά κάτω από τα φύλλα…οι γυναίκες τότε είναι αρκέτα μιαρές και οι άνδρες αδύναμοι, όσο ο Σείριος τσουρουφλίζει τα κεφάλια τους και τα γόνατά τους.

Ο Σείριος στο πέρασμά του κατέστρεφε χωρίς οίκτο καλλιέργειες και δέντρα. Ο Έλληνας ποιητής Άρατος (περ. 315-240 π.Κ.Ε.) περιγράφει το φαινόμενο αυτό σε ένα από τα αστρονομικά του ποιήματα:

«Υπάρχει ένα αστέρι που είναι πιο θερμό από όλες τις πυρκαγιές και που έχει μία διαπεραστική φλόγα και το οποίο οι άνθρωποι το καλούν Σείριο. 

Όταν ανατέλλει μαζί με τον Ήλιο, τα δέντρα δεν μπορούν να τον εξαπατήσουν με την αδύναμη φρεσκάδα των φύλλων τους, γιατί εύκολα με το έντονο βλέμμα του διαπερνά τα κλαδιά τους και σε μερικά από αυτά δίνει δύναμη, αλλά σε άλλα τους καταστρέφει εντελώς το φλοιό.»

Η περίπτωση της Κέας (Τζιας)

Οι πηγές μας κάνουν ιδιαίτερη μνεία για το πόσο καταστροφικά ήταν αυτά ταΚυνικά Καύματα για τους κατοίκους των Κυκλάδων και ιδιαίτερα για το νησί της Κέας. Παρόλο που γνωρίζουμε ότι οι Κυκλάδες, αλλά και άλλες πόλεις της αρχαιότητας διατηρούσαν τη λατρεία του Σειρίου ή του Σειρίου Κυνός ή του Ήλιου φαίνεται πως η Κέα ανέπτυξε κάποτε μία χαρακτηριστική ιδιάζουσα λατρεία που ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την περίοδο των Κυνικών Καυμάτων. Ας δούμε όμως τι αναφέρει ο αντίστοιχος μύθος.

Στα έργα συγγραφέων όπως του Απολλώνιου Ρoδίου, Διόδωρου Σικελιώτη καιΝόννου αναφέρεται η ταυτόχρονη Ανατολή του Ηλίου και του Σείριου αυτή την περίοδο καθώς και τα αντίστοιχα φαινόμενα. Συγκεκριμένα, περιγράφουν ότι όταν ο Σείριος πλησίαζε σε τροχιά τις Κυκλάδες, τις κατέκαιγε με τη μορφή των Κυνικών Καυμάτων με αποτέλεσμα να στερεύουν οι πηγές, να μην φυσάει καθόλου δροσερός άνεμος και να προκαλούνται λοιμικές αρρώστιες. Έτσι λοιπόν, οι κάτοικοι των Κυκλάδων ζήτησαν τη βοήθεια του θεού Απόλλωνα και του μαντείου του στους Δελφούς για να δώσει λύση στο πρόβλημά τους. Ο Απόλλωνας τους έδωσε χρησμό να καλέσουν τον ήρωα/θεό από τη Θεσσαλία Αρισταίο.

Ο Αρισταίος ήταν γιος του Απόλλωνα και της Κυρήνης. Η ανατροφή που πήρε κοντά στους Κενταύρους, στις Μούσες και τις Νύμφες του πρόσφερε πάρα πολλές γνώσεις. Έμαθε κοντά τους τις τέχνες της ιατρικής, της μαντικής, της καλλιέργειας της αμπέλου και της ελιάς, της φροντίδας των μελισσιών κτλ. 

Όλα όσα έμαθε ο Αρισταίος αποφάσισε να τα μοιραστεί με τους ανθρώπους και σε αρκετές περιοχές του αρχαίου κόσμου λατρεύτηκε σαν μία γεωργική θεότητα. Ο Αρισταίος, λοιπόν, πήρε εντολή από τον πατέρα του Απόλλωνα να φύγει από τη Φθία (πρωτεύουσα του βασιλείου των Μυρμηδόνων στη Θεσσαλία) και να εγκατασταθεί στην Κέα. 

 Τον ακολούθησαν μαζί η φυλή των Παρασσίων που ήταν απόγονοι του Λυκάωνα από την Αρκαδία. Όταν έφθασε στην Κέα πάνω στα βουνά του νησιού έχτισε βωμό προς τιμή του Ικμαίου Δία (ο Δίας της βροχής–υγρασίας) και θυσιάσε προς αυτόν και τον Σείριο, όπως αναφέρει και οΘεόφραστος στο έργο του Περί Ανέμων.

Τότε ο Δίας έστειλε τους ετησίους ανέμους ή αλλιώς τα γνωστά μας μελτέμια που έπνεαν για σαράντα μέρες. Αυτοί οι ευεργετικότατοι και σωτήριοι για τις Κυκλάδες άνεμοι έσωσαν τους κατοίκους των νησιών και βοήθησαν σε κάθε πτυχή της ζωής τους. 

Από τότε και στο εξής, αναφέρουν οι πηγές, οι κάτοικοι της Κέας για να“καταπραΰνουν” τον Σείριο άρχισαν να παρατηρούν και να υπολογίζουν εκ των προτέρων την Ανατολή του άστρου και το πόσο ζεστό θα ήταν το επόμενο καλοκαίρι. Όλα αυτά με τη βοήθεια του Αρισταίου.

Nα συμπληρώσουμε μία ενδιαφέρουσα πληροφορία εδώ, ότι τη στιγμή που ο Αρισταίος πήρε την εντολή από τον Απόλλωνα να φύγει από τη Φθία μία αρκετά μεγάλη δυστυχία τον είχε ήδη βρει. 

Ο γιος του, Ακταίωνας ενώ κυνηγούσε στα δάση μαζί με τα πενήντα σκυλιά του, είδε τη θεά Άρτεμη να λούζεται σε μία πηγή. 

Η θεά θύμωσε, τον μεταμόρφωσε σε ελάφι και κατασπαράχθηκε από τα ίδια τα σκυλιά του. Σύμφωνα με τη μυθολογία ένα από τα σκυλιά του Ακταίωνα αποτελεί σήμερατον αστερισμό του Μικρού Κυνός (Canis Minor).

Έτσι λοιπόν η Κέα συνδέθηκε στενά με τον Ήλιο και χαρακτηρίστηκε ως η κατεξοχήνHλιακή Nήσος. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Όμηρος στα ποιήματά του την ονομάζει καιΣυρίη. Η ιδιάζουσα σχέση του νησιού με το αστέρι του Σειρίου αποτυπώθηκε και στον χαρακτηριστικό τύπο των αρχαίων νομισμάτων του νησιού. 

 Στον οπισθότυπο (πίσω πλευρά) των νομισμάτων της απεικονίζεται το αστέρι του Σείριου: ο μπροστινός κορμός ενός σκύλου (αστερισμός του Κυνός-Σειρίου) που περιβαλλεται από ακτίνες. Ο τύπος αυτός δεν απαντάει στα νομίσματα άλλων πόλεων.

Στον εμπροσθότυπο (μπροστινή πλευρά) των νομισμάτων συνήθως απεικονίζεται το προφίλ ενός άνδρα τον οποίο οι αρχαιολόγοι ταυτίζουν είτε με τον ευεργέτη του νησιού Αρισταίο ή τον Απόλλωνα.Κάποιοι βασιζόμενοι στο όνομα που δίνει ο Όμηρος υποστηρίζουν ότι το πρώτο όνομα της Κέας ήταν Σειρία ή Συρία λόγω της ιδιαίτερης σχέσης της με τον Σείριο και κατ’αντιστοιχία με θεούς που είχαν δώσει το όνομά τους σε άλλες πόλεις της αρχαιότητας, βλ. Αθήνα, Ποσειδωνία, Απολλωνία κτλ.

Προεκτάσεις της ιστορίας του Αρισταίου

Σύμφωνα με τον Sir James G. Frazer (The Golden Bough–Ο Χρυσός Κλώνος), o έλεγχος από ένα βασιλιά (ο οποίος έχει συχνά και την ιδιότητα του “μάγου”) των στοιχείων της φωτιάς, του ανέμου, της βροχής και της γης φαίνεται να είναι ένα σημαντικό γεγονός για την ευημερία του αρχαίου κόσμου, και υπάρχουν αρκετά παραδείγματα στους μύθους και στις παραδόσεις των λαών σχετικά με το θέμα. 

Το ρόλο αυτό του «βασιλέα-μάγου-θεού» στη συγκεκριμένη περίπτωση παίζει ο Αρισταίος, όπου και εμφανίζεται σαν ο πρώτος ιεροφάντης της λατρείας του Σειρίου και μάλιστα πάνω σε ένα ιερό κορυφής.(σκεφθείτε ότι οι τόποι αυτοί στην αρχαιότητα ίσως εξυπηρετούσαν τις ανάγκες για αστρονομικές-αστρολογικές παρατηρήσεις). 

 Η παράδοση είναι αυτή που παρουσιάζει τον Αρισταίο σαν τον γνώστη της Ανατολής του Σειρίου όχι μόνο στο περιστατικό με την Κέα, αλλά παρόμοιοι μύθοι τον παρουσιάζουν σαν ευεργέτη των ανθρώπων στην αρχαία Κέρκυρα και ιδιαίτερα στη Β. Αφρική και τη Σικελία. 

Ο μύθος του έχει πελασγικές ρίζες και δημιουργήθηκε ή εξαπλώθηκε από την Κέα σε όλη τη Μεσόγειο. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το νησί να ήταν ένα σημαντικό θρησκευτικό, αστρονομικό και αστρολογικό κέντρο για όλους τους θαλάσσιους πολιτισμούς της εποχής.

Ο μύθος όμως δείχνει και κάτι άλλο, το πόσο οι κλιματικές αλλαγές μπορούσαν να επηρεάσουν όλη τη θαλάσσια δραστηριότητα του Αιγαίου. Ο έλεγχος των ανέμων με «μαγικό τρόπο»είχε αρκετές ιδεολογικές και κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις στις κοινωνίες του Αιγαίου. 

Οι κάτοικοί του φαίνεται να γνωρίζουν από αρχαιοτάτων χρόνων ότι κάθε παρεμβολή στην ομαλή ροή των ανέμων μπορεί να προκαλέσει ακραίες κλιματικές αλλαγές που γνωρίζουμε ότι ήταν ένα συχνό φαινόμενο την εποχή του Χαλκού.

Αυτές οι κλιματικές αλλαγές είναι αρκετά σημαντικές για τις επόμενες γενιές καθώς μπορούν να δημιουργήσουν κοινωνικές ανακατατάξεις ή ακόμα και μετακινήσεις ομάδων στη Μεσόγειο. Όταν αυτές οι ομάδες μετακινούνται μεταφέρουν μαζί τους και την αρχαία τους γνώση που αφορά και στην παρατήρηση των ουρανίων φαινομένων. 

 Θα πρέπει να δώσουμε, λοιπόν λίγη περισσότερη προσοχή όταν ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στα Αργοναυτικά του αναφέρει ότι ο Αρισταίος συγκέντρωσε τους ανθρώπους του από την Παράσσια φυλή που ήταν απόγονοι του Λυκάωνα και άφησαν τη Φθία για να εγκατασταθούν στην Κέα.

Βλέπουμε έτσο τη δημιουργία μίας ιδιαίτερης ομάδας ανθρώπων που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ευεργετούν όλη την κοινότητα προσφέροντας τις υπηρεσίες τους: από τον “έλεγχο” του καιρού μέχρι τη θεραπεία ασθενειών. 

Αν και σήμερα μπορεί όλα αυτά να μας ακούγονται υπερβολικά, ότι δηλαδή «μάγοι» ή άνθρωποι με ιδιαίτερες ικανότητες επηρέαζαν ακόμα και κλίμα δεν θα πρέπει να απορρίψουμε την ιδέα ότι κάποιοι άνθρωποι είχαν μία ιδιαίτερη σχέση με τη φύση και την παρατήρησή της.

Στα μάτια των απλών ανθρώπων εκείνης της εποχής εκείνος που έλεγχε τα στοιχεία της φωτιάς, του ανέμου, της βροχής και της γης φαινόταν σαν ένας θεός που θα του εξασφάλιζε μία καλή σοδειά και κατ’επέκταση την επιβίωσή του. 

Για τους κατοίκους των νησιών του Αιγαίου αυτός που τους πρόσφερε καλό καιρό τους προσέφερε ταυτόχρονα και τη δυνατότητα να ταξιδεύουν απρόσκοπτα, άρα και ουσιαστικά να ζουν. 

Σε πολλές περιπτώσεις η γνώση των φυσικών φαινομένων που αφορούσαν στις κινήσεις και τα φαινόμενα που παρουσιάζονταν στο ουράνιο στερέωμα εμφανίζεται και σαν “μαγεία” που έχει έναν ευεργετικό έλεγχο πάνω στη φύση για το καλό του ανθρώπου. 

Οι χρήστες, λοιπόν, αυτής της «μαγείας», αυτής της ιδιαίτερης γνώσης ήταν λογικό να θεωρούνται σημαίνοντα πρόσωπα και σε μερικές περιπτώσεις να ανάγονται σε βασιλείς, ακόμα και σε θεούς.

Όλο αυτό το σύνολο της αρχαίας γνώσης, είτε πρόκειται για τέχνες, καλλιέργεια της γης, κτηνοτροφία ή αστρονομικές-αστρολογικές παρατηρήσεις ήταν ένας τεράστιος θησαυρός γνώσεων που βρήκε το δρόμο του μέσα από μύθους και συμβολισμούς. 

Έτσι λοιπόν ο Αρισταίος από έναν μυθικό θεό, πρόσωπο, ήρωα ή ευεργέτη μετουσιώνεται σε κάτι όχι απαραίτητα έξω από το μύθο, αλλά σε μία ζωντανή και πραγματική προσωποποίησή του, η οποία συνδέεται με έναν ιδιαίτερο τρόπο με τον αστερισμό του Σειρίου.

Βιβλιογραφία:

~~~Ι.Ν. Σβορώνου, Τις η νήσος “Συρίη” του Ομήρου (Συνέχεια και τέλος.) (1899)

~~~Sir James George Frazer, The Golden Bough: A Study in Magic and Religion (1890)

Για τη συγγραφέα: Η Σταυρούλα Κωνσταντοπούλου είναι αρχαιολόγος και ερευνήτρια της αρχαίας Μυθολογίας και Αστρολογίας. Εκτός των άλλων διαλέξεων και δημοσιεύσεων της, θα συμμετέχει μεταξύ άλλων στο 1ο Φεστιβάλ Θερινού Ηλιοστασίου με την ομιλία της «Όνειρο Θερινού Ηλιοστασίου: Από τον Ουρανό στο Μύθο»

Από Εδώ

Ηλιακή Ανατολή του Σείριου

Ο Σείριος είναι ένας πολύ λαμπερός απλανής αστέρας, αυτή τη στιγμή ο λαμπρότερος, με φαινόμενη λαμπρότητα -1.46, που ανήκει στον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός. Πρόκειται για ένα διπλό άστρο που βρίσκεται αρκετά κοντά σε εμάς, δεδομένων των μεγεθών του Σύμπαντος, μόλις 8.6 έτη φωτός μακριά μας.

Στην Μυθολογία μας, ο Σείριος ήταν ο σκύλος του φημισμένου κυνηγού Ωρίωνα, ο οποίος μετά τον θάνατό του τοποθετήθηκε στον ουρανό (τα πιο γνωστά άστρα του Ωρίωνα είναι ο Rigel, η Bellatrix και ο Betelgeuse, τα οποία προβάλλονται στο ζώδιο των Διδύμων). 

Ο Απόλλων λυπήθηκε τον σκύλο του, τον Σείριο, που τον έψαχνε και τον τοποθέτησε και εκείνον στο ουράνιο στερέωμα, δημιουργώντας τον αστερισμό του μεγάλου Κυνός, που ακολουθεί τον αστερισμό του Ωρίωνα. Σήμερα, ο Σείριος προβάλλεται στην 14ο. 23’ μοίρα του Καρκίνου.

Λόγω της λαμπρότητας του (άλλωστε το όνομα «Σείριος» σημαίνει «καυτός» και «φωτεινός»), ήταν γνωστός από τα αρχαία χρόνια, όπου είχε παρατηρηθεί και καταγραφεί η ανατολή του και η πορεία του στον ουράνιο θόλο. Είχαν παρατηρήσει ότι ο Σείριος κάθε χρόνο ανέτειλε πριν τον Ήλιο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν ήταν οι μεγαλύτερες ζέστες. 

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, που τον λάτρευαν με το όνομα Sothis, τον καλωσόριζαν με ενθουσιασμό, γιατί θεωρούσαν ότι η «ηλιακή του ανατολή», δηλαδή η ανατολή του το ξημέρωμα, πριν από τον Ήλιο, προμήνυε την πλημμύρα του Νείλου που ζωοδοτούσε και αναζωογονούσε την γη τους και τους κρατούσε ζωντανούς.

Στην Αρχαία Ελλάδα και γενικότερα στους άλλους αρχαίους πολιτισμούς (Βαβυλώνα, Ρώμη, Αφρική ακόμα και Κίνα), τον είχαν συσχετίσει με σκύλο και με λύκο και θεωρούσαν, βλέποντας τον να ανατέλλει το ξημέρωμα πριν τον Ήλιο, ότι «η καυτή ανάσα του σκύλου» ήταν που τους έφερνε την μεγάλη καλοκαιρινή ζέστη, οδηγώντας σε ξήρανση των ποταμών και των λιμνών, σε κακουχίες αλλά και θάνατο των ζωντανών τους και σε πείνα. 

Ειδικά οι κάτοικοι περιοχών που δεν είχαν πολλά αρτεσιανά ύδατα (π.χ. Κυκλάδες), λιμοκτονούσαν. Είχαν ονομάσει την περίοδο εκείνη «κυνικά καύματα», δηλαδή, «σκυλίσιους καύσωνες». Για να το αντιμετωπίσουν, ζήτησαν βοήθεια από τους Θεούς τους και ο Δίας τους έστειλε τις «ετησίες», τα μελτέμια.

Ενώ λοιπόν μυθολογικά και μετεωρολογικά, ο Σείριος δεν έφερνε καλά νέα, αστρολογικά η ερμηνεία του ήταν διαφορετική: Κατά τον Πτολεμαίο, ήταν φύσης Δία και Άρη, ενώ ο Αλβίδας, τον 19ο αιώνα, προσέθεσε και την Σελήνη στη φύση του. Γενικά, θεωρείται ευνοϊκός και προστατευτικός, αν και δίνει κίνδυνο για δαγκώματα από σκύλους και άλλα ζώα και ξαφνικές επιθέσεις.

Όπως αναφέραμε, ο απλανής αστέρας Σείριος σήμερα προβάλλεται (και λέμε προβάλλεται διότι ο αστερισμός του μεγάλου Κυνός δεν είναι πάνω στην ζώνης της Εκλειπτικής, οπότε, μόνον ως προβολή μπορούμε να δούμε τα άστρα του) στην 14ο.23’ μοίρα του Καρκίνου. Το γεγονός ότι λέγεται «απλανής», δεν σημαίνει ότι δεν κινείται.

Γνωρίζουμε ότι υπάρχει η ημερήσια και η ετήσια κίνηση της Γης. Ταυτόχρονα όμως, κινείται περιστροφικά, αργά αλλά σταθερά και ο άξονας της Γης, όχι ως προς τον Ήλιο, αλλά ως προς τους απλανείς αστέρες και χρειάζεται 26.000 χρόνια (Μέγας Ενιαυτός) για να επανέλθει στην αρχική του θέση. 

Εκεί οφείλεται η λεγόμενη «μετάπτωση των Ισημεριών» και οι «μεγάλες εποχές» (και ναι, είμαστε ακόμα στην Εποχή των Ιχθύων, θέλουμε περίπου 4 αιώνες για να εισέλθουμε στην εποχή του Υδροχόου). Αυτό χονδρικά αντιστοιχεί σε κίνηση 1ο κάθε 72 χρόνια.

Για να υπολογίσουμε την Ηλιακή ανατολή ενός απλανούς αστέρα, πρέπει να ξέρουμε πότε περνάει ο Ήλιος από αυτήν την μοίρα του ζωδιακού στην οποία ο απλανής βρίσκεται, ή προβάλλεται, ώστε να βρεθεί σε απόλυτη σύνοδο με αυτόν τον απλανή, τονίζοντας ιδιαίτερα τα χαρακτηριστικά του. 

 Ο Ήλιος σήμερα διέρχεται απο την 14ο.23’ Καρκίνου (γύρω) στις 6 Ιουλίου. Στην συνέχεια, πρέπει να δούμε πότε ανατέλλει, δηλαδή, πότε περνάει ο Σείριος τον ωροσκόπο του Χάρτη, νωρίτερα από τον Ήλιο, έστω και ένα λεπτό. Αυτό δεν είναι σταθερό για όλες τις χώρες, ακριβώς επειδή σχετίζεται με την μοίρα του ωροσκόπου, που είναι θέμα γεωγραφικού μήκους και πλάτους.

Αυτό, για τον ορίζοντα της Αθήνας γίνεται (στην εποχή μας) στις 7 Ιουλίου κάθε χρόνο. Πρέπει όμως να κρατήσουμε στο μυαλό μας το γεγονός ότι επειδή ένας απλανής περνάει τον ωροσκόπο και ανατέλλει στον ορίζοντα, δεν καθίσταται αμέσως ορατός, ακριβώς επειδή ακριβώς πίσω του ανατέλλει το δικό μας άστρο, ο Ήλιος, που είναι πολύ πιο λαμπερό και δεν του επιτρέπει να φανεί.

Για να καταφέρει ένας απλανής (όπως και ένας πλανήτης, είναι ακριβώς ο ίδιος μηχανισμός) να καταστεί ορατός, πρέπει ο Ήλιος να απομακρυνθεί για κάποιες μοίρες, ώστε να βγει απο το ηλιακό φώς για να γίνει «επιφαίνων».

 Η απομάκρυνση του Ηλίου, σύμφωνα με τους Ελληνιστικούς αστρολόγους που μελέτησαν ιδιαίτερα το θέμα, πρέπει να είναι της τάξης των 15 μοιρών, δηλαδή να βρεθεί ο Ήλιος 15ο πίσω από τον Σείριο, πρακτικά στην 29ο Καρκίνου, ώστε ο Σείριος να ξεκινήσει να γίνεται ορατός κατά το χάραμα.

Πρακτικά δηλαδή, πρέπει να φτάσουμε στην 23η Ιουλίου που ο Ήλιος εγκαταλείπει το ζώδιο του Καρκίνου και εισέρχεται στο ζώδιο του Λέοντα για να γίνει ο Σείριος επιφαίνων στον ανατολικό ορίζοντα. Αξίζει να αναφερθεί πως στην Αρχαιότητα, η περίοδος μετά την 21η Ιουλίου ονομαζόταν «Κυνάδες ημέρες» (σκυλίσιες μέρες), οι Ρωμαίοι την έλεγαν «dies caniculares», ενώ οι Άγγλοι στην σύγχρονη εποχή την ονομάζουν « Dog days».

Η μετεωρολογία σήμερα αναγνωρίζει την περίοδο από 3 Ιουλίου έως 15 Αυγούστου ως την πιο θερμή περίοδο του Καλοκαιριού (όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά γενικά στο βόρειο ημισφαίριο), ενώ οι κυριότεροι κύκλοι μελτεμιών πνέουν από τις 28 Ιουλίου μέχρι τα τέλη Αυγούστου.

Βίρνα Κουτράκου

από ΕΔΩ

Αρισταίος ο πρώτος μελισσοκόμος

Γιος του θεού Απόλλωνα και της Νύμφης Κυρήνης (κόρης του βασιλιά των Λαπιθών Υψέα και εγγονή του Θεσσαλού θεού-ποταμού Πηνειού).

Μια μέρα που η Κυρήνη κυνηγούσε σε κάποια κοιλάδα του Πηλίου, ο Απόλλωνας την είδε, την ερωτεύθηκε, την άρπαξε επάνω στο χρυσό άρμα του και την πήγε ως την Λιβύη. Καρπός του ερωτά τους ήταν ο Αρισταίος.

Όταν γεννήθηκε το παιδί, ο Απόλλωνας τον εμπιστεύτηκε στην προγιαγιά του την Γαία, τις Ώρες και τις Μούσες. Μεγαλώνοντας, ο Αρισταίος διδάχθηκε από τις Μούσες την καλλιέργεια του αμπελιού και την μελισσοκομία. Οι Μούσες του εμπιστεύτηκαν επίσης και τα κοπάδια των προβάτων τους που έβοσκαν στην πεδιάδα της Φθίας στη Θεσσαλία.

Εκεί ο Αρισταίος άρχισε να διδάσκει στους ανθρώπους την μελισσοκομική τέχνη και όσα άλλα του είχαν μάθει οι θεές.

Ο Βιργίλιος εξιστορεί πως ο Αρισταίος κυνήγησε κάποια μέρα την Ευρυδίκη, τη γυναίκα του Ορφέα, κατά μήκος ενός ποταμού. Καθώς έτρεχε η Ευρυδίκη, την τσίμπησε ένα φίδι και πέθανε. Αυτός ο θάνατος προκάλεσε την οργή των θεών, οι οποίοι τον τιμώρησαν, χτυπώντας τις μέλισσες του με επιδημία.

Ο Αρισταίος έζησε και δίδαξε την τέχνη της μελισσοκομίας στη Λιβύη στις Κυκλάδες και στην Αρκαδία

Απελπισμένος ο Αρισταίος και βλέποντας τα σμήνη των μελισσών του να χάνονται το ένα μετά το άλλο, κάλεσε σε βοήθεια τη μητέρα του, η οποία κατοικούσε κάτω από τα νερά του Πηνειού, μέσα σε ένα κρυστάλλινο παλάτι. 

Η μητέρα του τον δέχτηκε στο παλάτι της και εκεί του έδωσε πολύτιμες συμβουλές σχετικά με το πώς θα αντιμετωπίσει την ασθένεια των μελισσών του. Του είπε επίσης ότι μόνο ο θεός Πρωτέας θα μπορούσε να του πει την αιτία της συμφοράς που τον έπληττε.

Ο Αρισταίος έφυγε για να ρωτήσει τον Πρωτέα και τον βρήκε να αναπαύεται επάνω σε ένα βράχο, ανάμεσα σε ένα κοπάδι φώκιες που φύλαγε για λογαριασμό του Ποσειδώνα. Ο Αρισταίος επωφελήθηκε από τον ύπνο του Πρωτέα, τον αλυσόδεσε και τον ανάγκασε έτσι να απαντήσει, γιατί ο Πρωτέας δε συμπαθούσε καθόλου αυτούς που ενοχλητικά ζητούσαν να μάθουν από αυτόν.

Εκείνη την φορά αποκάλυψε στον Αρισταίο πως οι θεοί τον τιμωρούσαν για το θάνατο της Ευρυδίκης. Ακόμη τον συμβούλευσε πως θα προμηθευτεί καινούρια σμήνη μελισσών.

Ο Αρισταίος έζησε και δίδαξε την τέχνη της μελισσοκομίας στη Λιβύη στις Κυκλάδες και στην Αρκαδία. Στην Αρκαδία μάλιστα τον τιμούσαν ως τον πατέρα της μελισσοκομίας.

ΠΗΓΗ