ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΙΤΑΛΙΑ, ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΜΑΡΙΝΟ!
Γράφει ο Ηλίας Μπαμπαγενές
Κάποτε η Ιταλία βάδισε και αυτή προς την ενοποίηση. Όλες οι επιμέρους οντότητες της Ιταλικής χερσονήσου (βασίλεια, δουκάτα, δημοκρατίες) υποχωρούσαν μπροστά στη σαρωτική επέλαση της εθνοκρατικής δομής και σταδιακά ενώθηκαν σε αυτό που από το 1871 ονομάζουμε Ιταλία, με πρωτεύουσα τη Ρώμη.
Όλες; Όχι! Μια βραχώδης κοινότητα παρέμεινε ανεξάρτητη μέχρι και σήμερα: Το Σαν Μαρίνο, η θεωρούμενη ως η παλαιότερη Συνταγματική Δημοκρατία του κόσμου.
Το περίκλειστο αυτό μικροκράτος των 61,16 τ.χλμ., επίσημα Γαληνοτάτη Δημοκρατία του Αγίου Μαρίνου (Serenissima Repubblica di San Marino), βρίσκεται στη ΒΑ πλευρά των Απεννίνων Όρων και περιβάλλεται από την Ιταλία. Απέχει μόλις 23χλμ από την Ιταλική παραθαλάσσια πόλη Ρίμινι.
Χάρτης που βρίσκεται το Σαν Μαρίνο
Περιεχόμενα
Ιστορία
Η χώρα χρωστά το όνομά της στον Μαρίνο, έναν λιθοξόο από τη νήσο Ραμπ της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (στη σημερινή Κροατία), ο οποίος μετέβη στο Ρίμινι για να βοηθήσει στην ανακατασκευή των τειχών της πόλης, ύστερα από τις επιδρομές των πειρατών.
Μάλιστα χρήστηκε και διάκονος της Εκκλησίας, από τον Επίσκοπο του Ρίμινι. Κατά τη διάρκεια των διωγμών του Διοκλητιανού εναντίον του Χριστιανισμού, κατέφυγε στο Όρος Τιτάνο (Monte Titano) όπου έχτισε μια εκκλησία και ίδρυσε μια ανεξάρτητη μοναστική κοινότητα το 301 μ.Χ., έτος που έχει καθιερωθεί ως η ίδρυση του κράτους.
Κατά μία εκδοχή, μια παράφρων γυναίκα τον κατηγόρησε ότι ήταν ο σύζυγός της, οπότε κατέφυγε στο βουνό. Ενώ μια δεύτερη εκδοχή θέλει τον Μαρίνο να κηρύττει σε χριστιανούς σκλάβους στο Ρίμινι, έως ότου αποφάσισε να αποσπαστεί από τον κόσμο και να ζήσει ως ερημίτης.
Πολλοί άρχισαν να τον ακολουθούν, ώσπου τελικά η ιδιοκτήτρια του όρους Τιτάνο αποφάσισε να του το παραχωρήσει. Όπως και να έχει, η ίδρυση της κοινότητας αυτής στο βουνό είναι γεγονός.
Σύμφωνα με την παράδοση, πέθανε το 366 μ.Χ. και οι τελευταίες του λέξεις ήταν: “Σας αφήνω ελεύθερους και από τους δυο ανθρώπους” (“Relinquo vos liberos ab utroque homine”), ήτοι τον Αυτοκράτορα και τον Πάπα, από την ισχύ των οποίων ο Άγιος Μαρίνος αποφάσισε να απομακρυνθεί μονάζοντας στο Τιτάνο.
Αυτή η αξίωση της ελευθερίας, τόσο από την Αυτοκρατορία όσο και από τα Παπικά κράτη, ήταν πάντα το soft power της λιλιπούτειας αυτής δημοκρατίας. Ο Μαρίνος αγιοκατατάχθηκε και η μνήμη του εορτάζεται στις 3 του Σεπτέμβρη, ημέρα που θεωρείται ότι ίδρυσε το κράτος και αποτελεί εθνική εορτή.
Καθώς έζησε και αγιοκατατάχθηκε πριν το Σχίσμα, η μνήμη του τιμάται εξίσου από την Ορθόδοξη και την Καθολική Εκκλησία, όπως συμβαίνει για παράδειγμα και με τον Άγιο Πατρίκιο των Ιρλανδών.
Πέραν της παράδοσης, η καταγεγραμμένη ιστορία λέει ότι από τον 13ο αιώνα (Εποχή των Κοινοτήτων) οι κάτοικοι άρχισαν να απομακρύνονται από την επιρροή του Πάπα και του Επισκόπου του Μοντεφέλτρο, αναπτύσσοντας δικό τους δίκαιο και θεσμούς.
Στις 4 Ιουνίου 1453, ο Fabiano di Monte San Savino, ανιψιός του μετέπειτα Πάπα Ιουλίου Γ’, επιχείρησε να καταλάβει τη χώρα, όμως το πεζικό και ιππικό του απέτυχαν καθώς χάθηκαν σε πυκνή ομίχλη, την οποία οι κάτοικοι απέδωσαν στον Άγιο Quirinus, του οποίου η γιορτή ήταν εκείνη τη μέρα.
Με την προσθήκη κάποιων κοινοτήτων μέχρι το 1463, τα σύνορα του Σαν Μαρίνο απέκτησαν την τελική τους μορφή και έχουν μείνει αμετάβλητα από τότε. To 1503, o Καίσαρας Βοργίας (γιος του Πάπα Αλεξάνδρου ΣΤ’) κατέλαβε τη χώρα για 6 μήνες, μέχρις ότου ο διάδοχος Πάπας (Ιούλιος ο Β’) επενέβη και ξαναέδωσε την ανεξαρτησία.
Η Ρώμη επιχείρησε πολλές φορές να απαλλαγεί από την παρουσία του ενκλάβιου αυτού, αλλά προσέκρουε στην διπλωματική δεινότητα των Σανμαρινέζων. Το 1600 η χώρα απέκτησε Καταστατικό (Statutes), ενώ η Παπική προστασία που αναγκάστηκε να δεχθεί το 1631 δεν έθιξε την ανεξαρτησία της.
Στις 17 Οκτωβρίου 1739 η χώρα καταλήφθηκε από τον Καρδινάλιο Tζούλιο Αλμπερόνι, όμως η ανεξαρτησία δόθηκε ξανά από τον Πάπα στις 5 Φεβρουαρίου 1740, ανήμερα της Αγίας Αγάθης, η οποία έκτοτε ανακηρύχθηκε προστάτιδα Αγία της χώρας.
Μάλιστα κι ο Ναπολέων το 1797, κατά την προέλασή του, εγγυήθηκε την ανεξαρτησία της χώρας χαρακτηρίζοντάς την “πρότυπη Δημοκρατία” και προτείνοντας την επέκταση των εδαφών της, πράγμα που οι έξυπνοι Σανμαρινέζοι δεν δέχτηκαν, φοβούμενοι μελλοντικό ρεβανσισμό από άλλα κράτη.
Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, το Σαν Μαρίνο αποτέλεσε καταφύγιο για διωκόμενους υποστηρικτές της Ιταλικής ενοποίησης, όπως ο Τζουζέπε Γκαριμπάλντι και η σύζυγός του Ανίτα μαζί με πιστούς στρατιώτες.
Λόγω αυτής της υποστήριξης, η επιθυμία της χώρας να μη συμπεριληφθεί στο υπό διαμόρφωση ιταλικό κράτος έγινε σεβαστή, γεγονός που επισφραγίστηκε επί βασιλείας Βίκτωρα Εμμανουήλ Β’.
Η συνθήκη καλής γειτονίας που υπογράφτηκε το 1864, ήταν ουσιαστικά η αναγνώριση του Σαν Μαρίνο ως κυρίαρχο κράτος, με μοναδική ρήτρα την προστασία εκ μέρους της Ιταλίας και τη συνεργασία σε μια σειρά από τομείς.
Ο Αβραάμ Λίνκολν επίσης έχει ανακηρυχθεί επίτιμος πολίτης της χώρας και σε επιστολή του απάντησε πως “η κυβέρνηση η οποία θεμελιώθηκε πάνω σε δημοκρατικές αρχές, είναι ικανή να διοικείται έτσι ώστε να είναι ασφαλής και παντοτινή”.
Κατά τη διάρκεια των δύο Παγκοσμίων πολέμων, το Σαν Μαρίνο κατόρθωσε να παραμείνει ουσιαστικά ουδέτερο, περιθάλποντας μάλιστα τραυματίες και δεχόμενο πρόσφυγες.
Έγινε μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης το 1988 και του Ο.Η.Ε. το 1992. Δεν είναι μέλος της Ε.Ε., αλλά χρησιμοποιεί το ευρώ ως εθνικό νόμισμα με ειδική συμφωνία, έχοντας τις δικές του εθνικές όψεις στα κέρματα, όπως όλα τα μέλη της Ευρωζώνης.
Εθνόσημο
Στο εθνόσημο του Σαν Μαρίνο απεικονίζονται, εντός μιας ασπίδας, τρία πράσινα βουνά σε γαλάζιο φόντο, στα οποία δεσπόζουν τρεις ασημένιοι πύργοι με παράθυρα και ένα ασημένιο φτερό στρουθοκαμήλου στην κορυφή του καθενός. Οι πύργοι συμβολίζουν τα τρία φρούρια του Σαν Μαρίνο (Guaita, Cesta και Montale), ενώ οι λόφοι εκπροσωπούν τις τρεις κορυφές του όρους Titano.
Η κεντρική παράσταση περιβάλλεται από κλαδί δάφνης και κλαδί βελανιδιάς, με χρυσά φρούτα, τα οποία κρατάει μαζί μια ασημένια κορδέλα με την επιγραφή “LIBERTAS” (λατ. “ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ”). Η όλη παράσταση συμπληρώνεται από ένα στέμμα, το οποίο συμβολίζει την εθνική κυριαρχία και όχι τη μοναρχία.
Εθνόσημο του Σαν Μαρίνο
Σημαία
Η ισχύουσα σημαία του Σαν Μαρίνο υιοθετήθηκε στις 6 Απριλίου 1862 και διαμορφώνεται από δύο οριζόντιες λωρίδες: η λευκή συμβολίζει την ειρήνη και η γαλάζια την ελευθερία, ενώ στο κέντρο βρίσκεται το εθνόσημο.
Σημαία Σαν Μαρίνο
Κλίμα
Ως μέρος των οροσειράς των Απεννίνων, εμφανίζει λοφώδη τοποθεσία, χωρίς επίπεδο έδαφος και με μέγιστο υψόμετρο τα 749 μέτρα. Το οικοσύστημα είναι εκείνο της Ιταλίας, με σκληρόφυλλα και ημι-φυλλοβόλα δάση και κλίμα κεντρικής Ιταλίας: ζεστά καλοκαίρια και κρύοι χειμώνες, με έντονες χιονοπτώσεις στα υψηλά σημεία.
Δημογραφικά
Το Σαν Μαρίνο έχει πληθυσμό 33.615 κατοίκους, από τους οποίους οι 4.800 είναι ξένοι φοιτητές, κυρίως Ιταλοί, ενώ επιπλέον 12.000 Σανμαρινέζοι ζουν εκτός (Ιταλία, Η.Π.Α., Γαλλία και Αργεντινή). Η τελευταία απογραφή πληθυσμού έγινε το 2010, με το 13% όμως των νοικοκυριών να μην επιστρέφουν τις φόρμες συμπληρωμένες.
Η κύρια γλώσσα που ομιλείται είναι τα Ιταλικά, ενώ διαδεδομένη είναι και η διάλεκτος Romagnol, που έχει τις ρίζες της στην ευρύτερη περιοχή της Μπολόνια (ιστορική επαρχία Emilia-Romagna). Η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού είναι φυσικά Ρωμαιοκαθολικοί Χριστιανοί.
Διοίκηση-Διακυβέρνηση
To Σαν Μαρίνο υποδιαιρείται σε 9 δήμους, που λέγονται “Φρούρια” (Castelli). Η πόλη του Αγίου Μαρίνου (Città di San Marino) είναι ο μεγαλύτερος δήμος και παράλληλα πρωτεύουσα. Η χώρα δεν έχει πραγματικό γραπτό Σύνταγμα, αλλά οι κανόνες πηγάζουν από το Κατασταστικό, το κοινό δίκαιο (ius commune) και το εθιμικό δίκαιο. Το 1974 υιοθετήθηκε η “Διακύρυξη των Δικαιωμάτων του Πολίτη και των Θεμελιωδών αρχών της Συνταγματικής Τάξης του Σαν Μαρίνο”.
Τα 9 φρούρια του Σαν Μαρίνο
Το πολίτευμα είναι κοινοβουλευτική δημοκρατία, όμως έχει κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες ιδιαιτερότητες: Θυμίζοντας τη δυαρχία των Ρωμαϊκών χρόνων, επικεφαλής του κράτους είναι όχι ένας, αλλά δύο(!) Κυβερνώντες Διοικητές, που φέρουν τον τίτλο “Capitani reggenti” (Captains Regent) και εκλέγονται με εξάμηνη(!) θητεία δύο φορές το χρόνο.
Εκλέγονται από τη Βουλή και μάλιστα επιλέγονται να είναι από αντίπαλα κόμματα, ώστε να υπάρχει ισορροπία ισχύος! Κατά τη διάρκεια της θητείας τους έχουν ασυλία, όμως μετά το τέλος αυτής κάθε πολίτης μπορεί να υποβάλλει αξιώσεις επί των πεπραγμένων τους.
Το Μεγάλο και Γενικό Συμβούλιο (η Βουλή), είναι το νομοθετικό σώμα και αποτελείται από 60 βουλευτές με πενταετή θητεία, σε κλασσικό πολυκομματικό σύστημα.
Το Κογκρέσο του Κράτους (η Κυβέρνηση) έχει την εκτελεστική εξουσία και υπόκειται στον πολιτικό έλεγχο της Βουλής, ενώ οι συνεδριάσεις του συγκαλούνται από τους Capitani reggenti. Αποτελείται από 10 μέλη, οι οποίοι καλούνται “Γραμματείς του Κράτους” και έχουν υπό την ευθύνη τους ένα υπουργείο ο καθένας.
Η θητεία τους δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 10 συνεχόμενη έτη, ενώ για να επιλεγούν ξανά πρέπει να έχουν περάσει 5 έτη από την λήξη της τελευταίας. Όσο διαρκεί η θητεία τους μάλιστα, δεν μπορούν να είναι μέλη της Βουλής και η κοινοβουλευτική θέση τους περνάει στον επόμενο σε εκλογικές ψήφους.
Η Κυβέρνηση ωστόσο, μπορεί να επιλέγει “τεχνικούς υπουργούς”, δηλαδή πολίτες, υπό την προϋπόθεση ότι ο αριθμός τους δεν υπερβαίνει το 1/3 των μελών της κυβέρνησης.
Το Πάνελ των Εγγυητών για τη Συνταγματικότητα των Κανόνων, εκλέγεται από τη Βουλή και έχει δικαιοδοτικό χαρακτήρα πάνω στην αναθεώρηση του Συντάγματος, αρμοδιότητα που είχε μέχρι πρότινος η Βουλή. Ουσιαστικά λειτουργεί ως Συνταγματικό Δικαστήριο, επαληθεύοντας τη συμμόρφωση των νόμων και των εθιμικών κανόνων με τις συνταγματικές αρχές.
Τέλος, το Συμβούλιο των Δώδεκα, είναι υπεύθυνο για την αδειοδότηση επιχειρήσεων και ξένων φυσικών προσώπων να αγοράσουν real estate (!) και εκλέγεται από τη Βουλή. Δεν μπορεί να αποτελείται από μέλη της κυβέρνησης, ενώ συντονίζεται από τους Capitani reggenti, οι οποίοι όμως δεν έχουν δικαίωμα ψήφου.
Το Σαν Μαρίνο είναι ουδέτερο και προσανατολισμένο στην ειρήνη κράτος, ωστόσο διαθέτει εθελοντικό Στρατιωτικό Σώμα, συνέχεια μιας αρχαίας παράδοσης περί “μικρού ειρηνικού στρατού”.
Αυτός αποτελείται από μονάδες με εθιμοτυπικά κυρίως καθήκοντα, ήτοι:
α) την Ένστολη Πολιτοφυλακή που συμμετέχει σε επίσημες τελετές και στην οποία ανήκει η Στρατιωτική Μπάντα,
β) τη Φρουρά του Κοινοβουλίου και
γ) τη Φρουρά των Βράχων, η οποία είναι εξοπλισμένη με κανόνια που ρίχνουν τιμητικές βολές σε επίσημες τελετές.
Υπάρχει επίσης χωροφυλακή, ειδικό μη ένστολο σώμα για τα σύνορα και τα κυβερνητικά κτίρια, αστυνομία και εθνικό κλιμάκιο της Interpol.
Η Φρουρά των Βράχων
Αξιοθέατα
Η πόλη του Αγίου Μαρίνου είναι σαν ένα παραδοσιακό ορεινό χωριό, με μεσαιωνικά μονοπάτια που οδηγούν στους περίφημους τρεις πύργους-φρούρια, για απόλαυσης της πανοραμικής θέας στα Απέννινα όρη και τις δαλματικές ακτές.
Στην Πλατεία Ελευθερίας βρίσκεται το Palazzo Pubblico, ένα νεογοτθικό κτίριο που φιλοξενεί την κυβέρνηση του κράτους, ενώ πολύ κοντά βρίσκεται επίσης το Κρατικό Μουσείο με αρχαιολογικά ευρήματα από τη νεολιθική εποχή μέχρι το Βυζάντιο.
Στην άκρη της πόλης βρίσκεται η περίφημη νεοκλασική βασιλική του Αγίου Μαρίνου, ενώ ιδιαίτερα αξιοθέατα αποτελούν το Μουσείο κέρινων ομοιωμάτων και το Μουσείο Παράξενων αντικειμένων (π.χ. ρολόγια που κάθε ώρα έχουν διαφορετική μυρωδιά!).
Στα άλλα Castelli μπορεί κανείς να δει τη θέα από το φρούριο Domagnano, να περπατήσει στα μικρά σοκάκια του Borgo Maggiore, να επισκεφτεί τα ιστορικά κέντρα του Serravalle και Faetano και να απολαύσει τη φύση στα Chiesanuova και Acquaviva.
Η νεοκλασική βασιλική του Αγίου Μαρίνου
Η απεικόνιση του Αγίου Μαρίνου στο Palazzo Pubblico
Bonus Facts
Το Σαν Μαρίνο θεωρείται Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από το 2008, η οποία εξήρε τη μακρά δημοκρατική παράδοσή του.
Είναι ένα από τα τρία κράτη στον κόσμο που περιβάλλεται εντελώς από άλλο κράτος (τα άλλα δύο είναι το Βατικανό και το Λεσότο). Επίσης είναι το 3ο μικρότερο κράτος στην Ευρώπη, μετά το Βατικανό και το Μονακό, ενώ είναι το 5ο μικρότερο στον κόσμο μετά το Βατικανό, το Μονακό, το Ναουρού και το Τουβαλού (δεν υπολογίζουμε τις χώρες που αποτελούν υπερπόντια εδάφη μεγαλύτερων κρατών).
Τέλος, θεωρείτο η μικρότερη δημοκρατία του κόσμου (61,16 τ.χλμ), πρωτιά που έχασε όταν το Ναουρού (21 τ.χλμ.) έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1968. Ωστόσο, υπάρχει το επιχείρημα ότι αν προσμετρήσουμε τα ύδατα στα οποία το Ναουρού έχει δικαιοδοσία, είναι χιλιάδες φορές μεγαλύτερο από το Σαν Μαρίνο!
Tα κέρματα ευρώ του Σαν Μαρίνο, λόγω της χαμηλής ποσότητας στην οποία εκδίδονται, ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τους συλλέκτες, όπως άλλωστε και το προηγούμενο νόμισμα της χώρας, η λίρα του Σαν Μαρίνο. Το ίδιο συμβαίνει και με τα γραμματόσημα, σε σημείο που η έκδοση νομισμάτων και γραμματοσήμων αποτελεί επικερδής δραστηριότητα για τη χώρα, πλάι στον τουρισμό και την τραπεζική δραστηριότητα.
Το Σαν Μαρίνο βομβαρδίστηκε κατά λάθος στις 26 Ιουνίου 1944 από την Βρετανική αεροπορία (RAF), λόγω πεποίθησης της τελευταίας ότι είχε καταληφθεί από Γερμανικές δυνάμεις οι οποίες αποθήκευαν προμήθειες και πολεμικό υλικό εκεί.
Οι Γερμανοί κατέλαβαν για πολύ λίγο τη χώρα το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, προτού νικηθούν από τις Συμμαχικές δυνάμεις στη Μάχη του Αγίου Μαρίνου.
Η χώρα απέκτησε και άλλη μια πρωτιά το 1945, αφού έγινε η πρώτη χώρα στην οποία προέκυψε κυβέρνηση κομμουνιστικού προσανατολισμού μέσω εκλογών (ουσιαστικά συμμαχία του Κομμουνιστικού και του Σοσιαλιστικού Κόμματος) και η οποία παρέμεινε ως τέτοια μέχρι το 1957, όπου και εκδηλώθηκε κρίση στο κυβερνητικό σχήμα, λόγω διαφορετικών αντιλήψεων επί της παρέμβασης της ΕΣΣΔ στην Ουγγαρία.
Η Ιταλία γνώρισε παρόμοιο κυβερνητικό σχηματισμό το 1946, που όμως κράτησε μονάχα ένα χρόνο, καθώς και η Τσεχοσλοβακία. Σημειώνεται ότι το 1951 η Ιταλία είχε ασκήσει πίεση στο Σαν Μαρίνο για πρόωρες εκλογές, προκειμένου να επιτύχει πολιτειακή αλλαγή, καθώς η ύπαρξη μιας τέτοιας διακυβέρνησης στη Δύση -και μάλιστα μέσω εκλογών- ανησυχούσε ιδιαίτερα τις ΗΠΑ.
Στο Σαν Μαρίνο παρασκευάζεται από το 1942 μία τούρτα, που είναι γνωστή με το όνομα Torta Tre Monti (“Τούρτα των τριών Βουνών”). Αποτελείται από στρώσεις λεπτής βάφλας, επικαλυμμένες με σοκολάτα ή πραλίνα φουντουκιού.
Πηγές: Site της Πρεσβείας του Σαν Μαρίνο στην Ιαπωνία, Wikipedia, reddit και in2life
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου