ΑΠΟ ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΣΤΟ ΦΩΣ
Ο Στέλιος Φαϊτάκης που έφυγε πρόωρα στα 47 του είναι ο αντιπροσωπευτικότερος ίσως εικαστικός της εποχής του..Συγκριτισμός, μια λάθρα πνευματικότητα, ένας αλχημιστής μυστικός, ριζοσπάστης που εκκινεί από το Βυζάντιο φθάνει στο Θιβέτ αλλά δεν προλαβαίνει να πει ότι αν Ταό είναι ο δρόμος τότε Ταό είναι ο Χριστός κατά το εγώ ειμί η οδός...
Από τον υφέρπων Παπαδιαμαντισμό ως τον ”μάρτυρα” διαδηλωτή στην Αθήνα ο Φαϊτάκης εμπνευσμένος και από την πολιτική τέχνη του Ριβέρα δομεί ένα ατέλειωτο ψηφιδωτό ή την τοιχογραφία της Χαμένης Γενιάς. Ένα μιξάρισμα διαρκές μια κραυγή καταγγελία στην φουτουριστική μηχανοκρατική αντίληψη της επιστημονοκρατίας …
ΑΠΟ ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΣΤΟ ΦΩΣ
Πώς έφτασε, όμως, ο Φαϊτάκης στην οικειοποίηση κάποιων στοιχείων της αγιογραφίας«Μέσα από μια τεχνική οδό», απαντά. «Εκεί που ζωγράφιζα από το φως προς το σκοτάδι, άρχισα να ζωγραφίζω από το σκοτάδι προς το φως.
Τις μισούσα παλιότερα τις αγιογραφίες, επειδή ήταν λατρευτικές χριστιανικές εικόνες. Εκείνος που μου έδειξε πρώτη φορά αγιογραφίες στη σχολή ήταν ο δάσκαλός μου, ο Ευτύχης ο Πατσουράκης.
Μου είχε πει: “Δες εδώ τι κάνουν αυτοί”. Κι εγώ σκεφτόμουν: “Τι μου δείχνει τώρα…”. Κλότσαγα. Σιγά-σιγά, κατάλαβα τι γίγαντες ζωγράφοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι …
Στη ζωγραφική του, το λαμπερό χρυσό και τα έντονα κόκκινα χρώματα, η σχεδόν γεωμετρική απεικόνιση της φύσης και η ασκητική αύρα των μορφών παραπέμπουν στη βυζαντινή αγιογραφία.
Ο ίδιος θεωρεί την αγιογραφία αφηρημένη τέχνη: «Η ανθρώπινη φιγούρα, η φύση, όλα είναι στυλιζαρισμένα και υπακούουν σε γεωμετρικούς κανόνες στην αγιογραφία. Δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα, αλλά με νοητικές κατασκευές».
Από το ξεκίνημά του στην street art, o διακεκριμένος στο εξωτερικό ζωγράφος Στέλιος Φαϊτάκης υιοθέτησε το στυλιζαρισμένο πλάσιμο της βυζαντινής μορφής και αληθινά μεγάλη τέχνη πρωτοείδε στους τοίχους του Βυζαντινού Μουσείου και στη συλλογή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, στη γενέτειρά του Κρήτη.
Δήλωνε «θρησκευτικός ζωγράφος» και παρότι νέος στα χρόνια, είχε συνείδηση πως ήταν κομμάτι μιας μεγάλης παράδοσης, λέγοντας «Μου αρέσει η ιδέα του να μιλάω μια καλλιτεχνική γλώσσα που έχει βαθιές ρίζες…και στο τέλος της μέρας εξακολουθεί να είναι μία μορφή θρησκευτικής τέχνης που προσωπικά την χρησιμοποιώ γι’ αυτό ακριβώς που είναι, ανεξάρτητα από το θέμα της».
«Μεγαλώσαμε βλέποντας την ορθόδοξη εικονογραφία στις εκκλησίες και μας είναι πολύ οικεία. Αλλά μου πήρε πολλά χρόνια για να την εκτιμήσω πλήρως, να καταλάβω το βάθος και τη δύναμη αυτής της παράδοσης. Τώρα, όσες φορές και να επισκεφθώ το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο στην Αθήνα ή τη συλλογή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά στη Κρήτη, μένω πάντα έκπληκτος.
Μου αρέσει η ιδέα του να μιλάω μια καλλιτεχνική γλώσσα που έχει βαθιές ρίζες… και στο τέλος της μέρας εξακολουθεί να είναι μία μορφή θρησκευτικής τέχνης που προσωπικά την χρησιμοποιώ γι’ αυτό ακριβώς που είναι, ανεξάρτητα του ποιο είναι το θέμα της».
‘‘Ριζωμένος στη Βυζαντινή τέχνη, ερευνώ, ανακαλύπτω και χρησιμοποιώ μια πληθώρα τρόπων καλλιτεχνικής δημιουργίας που πηγάζουν από διαφορετικές παραδόσεις, όπως τη Μεξικανική μνημειακή ζωγραφική, την τέχνη του Θιβέτ, της Ιαπωνίας, τη σχολή της Φλάνδρας και άλλες.
Επιπλέον, συνδυάζω τις πολιτισμικές παραδόσεις με στοιχεία που προκύπτουν από την προσεκτική παρατήρηση της σύγχρονης παγκόσμιας κουλτούρας. Αν Ταό είναι ο δρόμος στον Ταοισμό τότε Ταό είναι ο Χριστός, κατά το εγώ ειμί η οδός.
Ο τρόπος που βιώνει, τέλος, την κρίση δεν είναι ο αναμενόμενος. «Δεν μπορώ να χρεώσω αυτό που συμβαίνει στη δική μας γενιά, αλλά σε εκείνη των πατεράδων μας», λέει με ένταση. «Αυτοί φταίνε, γιατί έπιασαν χρήματα στα χέρια τους και δεν κάνανε τίποτα. Χτίσανε αυτό το σύστημα, χωρίς να δώσουν καμιά προτεραιότητα στην παιδεία, το οποίο κατέστρεψε και τη δική μας γενιά.
Για τις επόμενες, να μην το συζητήσουμε καν. Και όσο προχωράμε, τόσο μουλιάζουμε στον βόθρο. Δεν ανοίγει κανείς ένα βιβλίο για να διαβάσει και δεν αναρωτιέται τι στο διάολο ήρθε να κάνει εδώ πέρα.
Όταν ο άνθρωπος χάνει την επαφή με τα βασικά ερωτήματα της ζωής και της ύπαρξης, όταν δεν ξέρει, δηλαδή, τι είναι, πού πάει και από πού έρχεται, έχει χάσει τη μάχη. Γι’ αυτό τους έπιασε όλους η κρίση και ο εχθρός με τα παντελόνια κατεβασμένα».
Ο Φαϊτάκης της μεγάλης κλίμακας, ο καυστικός, ο πιο ορθόδοξος ανορθόδοξος. Αντιγράφω από τα λόγια του: «Η λογική δεν αρκεί από μόνη της για να ερμηνευτεί ο κόσμος. Η επέκταση της αντίληψής μας είναι το απαραίτητο στοιχείο ώστε ο άνθρωπος να κατακτήσει την ισορροπία μεταξύ λογικής και διαίσθησης.
Η ισορροπία είναι η βασική έννοια στην οποία αναπτύσσονται οι συνθέσεις μου: ισορροπία μεταξύ παλιού και σύγχρονου, ρητού και άρρητου, κτιστού και άκτιστου».
Στέλιος Φαϊτάκης: Πώς να ζωγραφίσεις αγίους όταν κανείς δεν τους πιστεύει πια…..
Το δύσκολο είναι να κάνεις τους αγίους ξανά αγαπητούς να τους βάλεις σε μια εποχή αντιπνευματική και πάλι στο προσκήνιο και να μην ενδίδεις στην εύκολη άκριτη αγιοποίηση.
Οι προσωπικοί μας ήρωες δεν είναι άγιοι όταν θα έπρεπε οι άγιοι να είναι οι προσωπικοί μας ήρωες.
Υπάρχει κάτι λαϊκίστικο και δημαγωγικό εδώ. κινούμαστε ξανά κατά το ρεύμα των καιρών ενώ υποτίθεται και πάλι ότι αντιστεκόμαστε..
Στέλιος Φαϊτάκης: Πώς να ζωγραφίσεις αγίους όταν κανείς δεν τους πιστεύει πια…..
Είναι μια αληθινή διαπίστωση .. αλλά δεν είναι κάτι νέο αυτή η τάση...Ο Χριστός πέθανε στο σταυρό ενώ ο όχλος κραύγαζε Βαραββά.. Οι προφήτες δολοφούνταν ως ανεπιθύμητοι...
Δεν ακούνε τους βλέποντες (Βλέπων είναι ο προφήτης στην εβραική) ο Άη Γιάννης ο Πρόδρομος ήταν φωνή βοώντος εν τη ερήμω ο Άη Γιάννης ο Χρυσόστομος πέθανε στην εξορία, τον Συμεών το Νέο Θεολόγο τον πέταξαν κλωτσηδόν από τη Μονή τα καλογεροπαίδια του, τον Μάξιμο το Γραικό τον είχαν φυλακισμένο όπως και τον Άγιο Χριστόφορο τον Παπουλάκο εκτοπισμένο σε ξερονήσι, ο Άγιος Νεκτάριος πέθανε σπιλωμένος ενώ τον Άγιο Παίσιο τον σατίριζε πριν λίγα χρόνια η μισή Ελλάδα.
Αναρωτιέται κανείς πόσες φορές ένας άγιος μπορεί να συκοφαντηθεί στη ζωή του διαβάζοντας το Συναξάρι του νεομάρτυρα Αγίου Δαμιανιού του εξ Αγράφων...Όπου και να πήγαινε μετά από λίγο καιρό έφευγε κυνηγημένος γιατί τον θεωρούσαν λαοπλάνο και ψευδοπροφήτη..
”Στέλιος Φαϊτάκης, ο Αγιος των μη Αγίων”
Παράξενοι οι άγιοι του Φαϊτάκη. Ανδρες με κοστούμι και γραβάτα, γυναίκες με το κινητό στο χέρι. Ολος ο σύγχρονος κόσμος μια βυζαντινή εικόνα. Ενα δεξιοτεχνικό παιχνίδι, ελληνοκεντρικό, που ιδιοφυώς άνοιγε παγκόσμιο…
Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με το εικονοστάσι Ανωνύμων Αγίων αλλά με μια άλλη ερμηνεία της αγιότητας...Μόνο που η αγιότητα δεν είναι ανθρώπινη ιδιότητα αλλά θεία και εδώ λείπει ο Θεός. Μια θρησκεία χωρίς Θεό ή ένα θρησκευτικό αμάλγαμα χωρίς Θεό, νόστος για το θείο αλλά ανεύρετο όχι ανεξιχνίαστο αλλά απωλεσθέν...Από το Βυζάντιο έμεινε η φόρμα σαν ένα πουκάμισο αδειανό...μια εκκοσμίκευση…όταν το θείο συναντιέται με το βέβηλο το δεύτερο υπερτονίζεται ακόμη περισσότερο.
Ελλείψει άλλων αγιοποιούμε τον καθένα και οτιδήποτε..Η αγιότητα δεν είναι σταριλίκι όπου μπορεί να ανέλθει υπό όρους ο καθείς.. Αγιότητα είναι η παρουσία Θεού και εδώ δεν υπάρχει Θεός οπότε ούτε άγιοι, υπάρχει πάντως ένας νόστος για το άγιο και το θείο..
Ο Φαιτάκης μεταφέρει την Αντυ-γουορχολιανή εκδοχή ότι στο μέλλον ο καθένας μπορεί να είναι διάσημος έστω για 1′ με το ότι τώρα ο καθένας μπορεί να γίνει άγιος για 1’…αλλά αυτό είναι άτοπο..
Στέλιος Φαϊτάκης. ΑΠΟ ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΣΤΟ ΦΩΣ (αναφορά στον Φαϊτάκη..αν Ταό είναι ο δρόμος τότε Ταό είναι ο Χριστός κατά το εγώ ειμί η οδός).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου